ZİYA OSMAN SABA’NIN ŞİİRLERİNDE DİN İÇERİKLİ UNSURLAR

Öz İlk şiirlerini Servet-i Fünûn dergisinde yayımlayan, 1928 yılında Yedi Meşale grubu içinde gördüğümüz Ziya Osman Saba, şiirlerinde biyografik bilgilere yer veren şairlerimizden biri olarak kabul edilir.  Nitekim onun şiirlerindeki temlere genel olarak bakıldığında hırslardan uzak, sıradan/olağan bir yaşantının hasretini çeken mütevazı ve mutedil bir karakterin yansımalarıyla karşılaşılır. Buna göre; “geçmişin/çocukluk günlerinin özlemi, o günlerin geri gelmeyeceğinin bilinciyle içine düşülen melankolik atmosfer, bu atmosferden kurtulmanın ancak ev ve aile ortamında mümkün olabileceğine duyulan inanç ve buna yönelik derin arzu, arzuladığı yaşantıya ulaşamayınca daima ve samimiyetle bağlı olduğu Allah’tan gelecek ölümü bekleme/dileme” şeklinde bir seyir izlediğini söylemek mümkündür. Şairin bütün bu tercihlerinin veya yönelişlerinin ise şiirinde bazı varlık ve kavramları daha fark edilir hâle getirmesi ve şiirinin kelime kadrosu içinde önemli bir yer tutması elbette kaçınılmazdır.    Bu çalışmada Ziya Osman Saba’nın şiirlerinde kullandığı din içerikli söz varlıkları tespit edilerek bunların yüklendikleri işlevler ele alınmıştır. Çalışmanın giriş bölümünde şairin şiiri hakkında kısa ve genel bilgiler verilmiştir. İnceleme kısmında Saba’nın şiirlerindeki dinsel unsurlar kullanım yoğunluğu bakımından tasnif edilmiş; “dinsel varlıklar, dinsel mekânlar ve dinsel kavramlar / eylemler / nesneler” olmak üzere üç bölümde incelenmiştir. Sonuç kısmında Saba’nın kullandığı dinsel kavram ve terimlerin hangi kültüre, medeniyete ait oldukları veya hangilerini temsil ettikleri, şairin bunları seçmesinde hangi etmenlerin rol oynadığı ve bütün bunların ışığında söz konusu unsurların Ziya Osman Saba’nın şiirindeki işlevleri tartışılmıştır. 

___

BACHELARD, Gaston; Uzamın Poetikası, İthaki Yayınları, İstanbul, 2008. DAĞLARCA, Fazıl Hüsnü; Çocuk ve Allah, İstanbul, 2018. HÖKELEKLİ, Hayati; Din Psikolojisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 2001. KAPLAN, Mehmet; Cumhuriyet Devri Türk Şiiri, Dergâh Yayınları, İstanbul, 1996. KISAKÜREK, Necip Fazıl, Çile, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 2006. MİYASOĞLU, Mustafa; Ziya Osman Saba, MEB Yayınları, Ankara, 1987. NARLI, Mehmet, Şiir ve Mekân, Akçağ Yayınları, Ankara, 2014. NECATİGİL, Behçet; Düzyazılar I, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2006. PAZARLI, Osman; Din Psikolojisi, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1982. SABA, Ziya Osman; Cümlemiz, Can Yayınları, İstanbul, 2014. ŞAHİN, İbrahim; “Kayıp Zamanın Süsleri: Biyografi ve Tahkiye Arasında Ziya Osman Saba’nı Hikâyeleri,” Dört Kıtada Folklorun İzinde: Prof. Dr. Özkul Çobanoğlu Armağanı, Hâkim Yayınları, Ankara, 2015. TURAL, Şecaattin; “Cumhuriyet Devri Türk Şiirinde Din Duygusu,” İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2001.