Türkiye Maden Sektörü İhracatına Konjonktürel Faktörlerin Etkisi

Öz Bu çalışmanın temel amacı 1992-2013 döneminde Türkiye maden sektörü ihracatında konjonktürel dalgalanma evrelerini ortaya koymak ve bu dalgalanmaların arkasında yatan ekonomik faktörleri analiz ederek sektör ihracatının nasıl bir gelişme gösterdiğini değerlendirmektir. Bu amaçla sektör ihracatına ilişkin aylık ve yıllık zaman serisi verileri kullanılarak en küçük kareler yöntemiyle doğrusal ve ikinci dereceden regresyon analizleri yapılarak tahmini eğilim (trend) fonksiyonu hesaplanmıştır. Analiz sonuçları tahmini ihracat eğilim fonksiyonunun ikinci dereceden olduğunu ortaya koymuştur. Araştırma sonuçlarına göre sektör ihracatı düzensiz bir şekilde yükselip azalmakta, ayrıca bu dalgalanmaların özellikle 2000 yılı öncesi dönemde istikrar kazandığı görülmektedir. Bu durum, söz konusu dönemde maden sektörü ihracatının hem içsel hem de dışsal birçok siyasi ve ekonomik faktörden etkilendiğinin ve bir türlü istikrara kavuşamadığının bir göstergesidir. 2000’li yıllardan sonra ise nispeten daha istikrarlı ve başarılı bir ekonomi yönetimi söz konusu olduğundan içsel konjonktürel dalgalanmalar daha düsüşük seviyede gerçekleşmiştir. Bu yıllarda (2000 sonrası) ortaya çıkan en önemli konjonktürel dalgalanma, dışsal bir olgu olan 2008 küresel finansal krizi ve bu krizi izleyen bir iki yıl içerisinde Türkiye madencilik sektörü ihracatının yüzde 22 düşmesidir.

Anahtar Kelimeler:

Madencilik, Madencilik Sektörü, İhracat, Konjonktürel Dalgalanmalar, Türkiye

PDF

___

Açıkgöz, Ş. (2008). An Analysis of Business Cycles under Regime Shifts: The Turkish Economy and Industrial Sector. D.E.Ü. İ.İ.B.F, 23(2), 135-151.
Akçoraoğlu, A. ve Yurdakul, F. (2004). Siyasal Ekonomi Açısından Büyüme, Enflasyon ve Bütçe Açıkları: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 59(1), 1-25.
Akgül, I., Koç, S. ve Koç, S. Ö. (2007). Cari İşlemler Dengesi Rejim Değişim Modelleri ile Modellenebilir mi? 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, Malatya.
Alizadeh, A. H., Nomikos, N. K. ve Pouliasis, P. K. (2008). A Markov Regime Switching Approach for Hedging Energy Commodities. Journal of Banking & Finance, 32, 1970-1983.
Altuğ, S. ve Bildirici, M. (2010). Business Cycles around the Globe: A Regime Switching Approach. Çalışma Metni, no: 1009, TÜSİAD-Koç Unıversity Economic Research Forum Working Paper Series.
Aydoğuş, O., Türkcan, B., Çalışkan, E. T. ve Kopurlu, B. S. (2009). Kriz Teorileri: Kondratieff, Schumpeter ve Wallerstein. Çalışma Metni, Ege University Working Papers in Economics.
Barro, R. J. (1995). Inflation and Economic Growth. Çalışma Metni, NBER no: 5326, Cambridge, MA: National Bureau of Economic Research.
Bazdrescha, S. ve Wernerb, A. (2005). Regime Switching Models for the Mexican Peso. Journal of International Economics, 65, 185-201.
Bildirici, M. ve Bozoklu, Ü. (2010). Beklentilerin Ekonomi Üzerindeki Etkileri: MS-VAR Yaklaşımı. Çalışma Metni, TÜSİAD-KOÇ University Economic Research Forum, 1019.
Bilgili, F., Tülüce, N. S. H. ve Doğan, İ. (2012). The Determinants of FDI in Turkey: A Markov Regime-Switching Approach. Economic Modelling, 29, 1161-1169.
Boratav, K. (1988). Türkiye İktisat Tarihi, 1908-1985. 1.Baskı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Burns, A. F. ve Mitchell W. C. (1946). Measuring Business Cycles. New York: NBER.
Diebold, F. X. ve Rudebusch, G. (1996). Measuring Business Cycles: A Modern Perspective. Review of Economics and Statistics, 78, 67-77.
Doğruel, A. S. (2002). İstikrar Politikaları ve Ekonomik Büyüme: Türkiye'nin Son Yirmi Yıllık Serüveni Üzerine Düşünceler. Küreselleşme Emek Süreçleri ve Yapısal Uyum, Türk Sosyal Bilimler Derneği, Ankara: İmaj Yayıncılık.
DPT. (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013, Madencilik Özel İhtisas Komisyonu Raporu (DPT:2739-ÖİK: 690), Ankara.
Ekonomi Bakanlığı. (2012). Sektör Raporları, Madencilik Sektörü. İhracat Genel Müdürlüğü Maden, Ankara: Metal ve Orman Ürünleri Daire Başkanlığı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı. (2013). 2014 Yılı Bütçe Sunumu. Ankara: Strateji Geliştirme Bakanlığı.
Fırat, E. ve Demirtaş, C. (2012). Konjonktürel Teoriler Işığında Türkiye'de Yaşanan 2000- 2001 Krizinin Değerlendirilmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4(1), 23-32.
Fırat Kalkınma Ajansı. (2011). Bingöl İli Madencilik Potansiyeli Profili. 1-30.
Fischer, S. (1993). The Role of Macroeconomic Factors in Growth. Journal of Monetary Economics, 32(3), 485-512.
Haberler, G. (1937). Prosperity and Depression: A Theoretical Analysis of Cyclical Movements. Geneva: League of Nations.
Hansen, A. H. (1964). Business Cycle and National Income. New York: W.W. Norton Company.
Kabadayı, B. (2013). Türkiye Konjonktür Dalgalanmaları ve Rejim Değişimi Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(19), 107-120.
Kalkınma Bakanlığı. (2015). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018. Madencilik Politikaları, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.
Karabulut, G. (2005). Konjonktürün Dönüm Noktalarının Tahmini için Bir Probit Modeli: Türkiye Örneği. D.E.Ü. İ.İ.B.F. Dergisi, 20(2), 1-9.
Kartalkanat, A. (1991). Cumhuriyet Döneminde Madenciliğimizin Gelişimi ve Türkiye Madencilik Politikası. Jeoloji Mühendisliği, 38, 51-67.
Kazmier, L. (2003). Schaum's Outline of Business Statistics. 4.Baskı, USA: McGraw-Hill.
Kepenek, Y. (1987). Gelişimi, Üretim Yapısı ve Sorunlarıyla Türkiye Ekonomisi. 4.Baskı, Ankara: Teori Yayınları.
Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2011). Türkiye Ekonomisi. 24.Baskı, İstanbul: Remzi Kitapevi.
Kesgingöz, H. (2014). Türk Sanayisinin Konjonktürel Analizi. AKÜ İİBF Dergisi, 16(1), 155-166.
Kondratieff, N. D. ve Stolper, W. F. (1935). The Long Waves in Economic Life. The Review of Economics and Statistics, 17(6), 105-115.
Kuznets, S. (1930). Secular Movements in Production and Prices: Their Nature and Bearing on Cyclical Fluctuations. Cambridge: MA: Harvard University Press.
Liboshi, H. (2007). Duration Dependence of the Business Cycle in Japan: A Bayesian Analysis of Extended Markov Switching Model. Japan and the World Economy, 19, 86-111.
Mann, P. (1995). Statistics for Business and Economics. New York: Wiley.
Mill, J. S. (1909). Principles of Political Economy (1848). Publisher Longmans, Green and Co.
Moolman, E. (2004). A Markov Switching Regime Model of the South African Business Cycle. Economic Modelling, 21, 631-646.
Moore, T. ve Wang, P. (2007). Volatility in Stock Returns for New EU Member States: Markov Regime Switching Model. International Review of Financial Analysis, 16, 282-292.
MTA. (1985). Türkiye'de Madenciliğin Tarihçesi ve MTA. MTA Genel Müdürlüğü yayını, Ankara: MTA Matbaası.
Nefçi, S. N. (1984). Are Economic Time Series Asymmetric over the Business Cycle? Journal of Political Economy, 92(2), 307-328.
Onur, S. (2001). Politik Konjonktür Dalgalanmaları ve Türkiye Uygulaması (1950-2000). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 157-184.
Özer, M. ve Taban, S. (2006). Modern Konjonktür Teorileri. Bursa: Ekin Kitabevi.
Özkan, F. ve Tarı, R. (2010). Türkiye'de 1980 Sonrası Seçim Dönemlerinin Politik Konjonktürel Dalgalanmaları Teorisi Çerçevesinde Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36-224, 223-238.
Pigou, A. C. (1927). Industrial Fluctuations. London: Macmillan.
Sayan, S. ve Berument, H. (1997). Türkiye'de Siyaset Ekonomik Popülizm ve Hükümetler. Hacettepe Üniversitesi İİSBF Dergisi, 15(2), 171-185.
Schumpeter, J. A. (1939). Business Cycles A Theoretical, Historical and Statistical Analysis of the Capitalist Process. New York: McGraw Hill.
Sezgin, Ş. (2007). Türkiye'de Politik Konjonktürel Dalgalanmalar: 1950-2003 Dönemi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(2), 135-154.
Tamzok, N. (2005). Türkiye Madencilik Sektöründe Yapısal Dönüşüm ve Sonuçları. Türkiye 19. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Fuarı, IMCET 2005, 9-12 Haziran 2015, İzmir, 5- 20.
Tamzok, N. (2008). Osmanlı İmparatorluğu'nun Son Döneminden Çok Partili Döneme Madencilik Politikaları, 1861-1948. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(4), 179-204.
Tarı, R. ve Kumcu, F. S. (2005). Türkiye'de İstikrarsız Büyümenin Analizi (1983-2003 Dönemi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 156-179.
TBMM. (2010). TBMM Madencilik Araştırma Komisyon Raporu. Madencilik Sektöründeki Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu (Dönem :23, Yasama Yılı: 4, s.sayısı: 544), Ankara.
TMMOB. (2011). Madencilik Sektörü ve Politikaları Raporu. Maden Mühendisleri Odası.
TOBB. (2008). Türkiye Madencilik Sektör Raporu. TOBB Madencilik Sektör Meclisi, No: 2008/77.
Turan, M. (1981). Madenciliğimizin, Tarihsel Gelişimi. Türkiye- Madencilik Bilimsel ve Teknik 7. Kongresi Tebliğler Kitabı. 16-20 Şubat 1981, Ankara: TMMOB Maden Mühendisleri Odası yayını.
Turan, M. (1983). Madenciliğimizin Tarihsel Gelişimi, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Uygur, E. (2000). Erratic Growth and Investment Behavior in Turkey. Turkey: Country Economic Memorandum, Structural Reforms for Sustainable Growth. 20657, vol.1, Washington: The World Bank.
Weiers, R. M. (2007). Introduction to Business Statistics. 6.Baskı, South-Western College Pub, USA: Thomsan South-Western.
Yamak, N. ve Topbaş, F. (2008). Stok Yatırımları ve Konjonktürel Dalgalanmalar. 2. Ulusal İktisat Kongresi, İzmir.
Yeldan, E. (1996). Kısa Vadeli Sermaye Akımları. Ekonomide Durum, 1, 41-48.