İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması

Öz 1980’lerden beri gelişmiş ülkelerde araştırılmakta olan işyerlerinde uygulanan psikolojik yıldırma (mobbing) son yıllarda ülkemizde de dikkat çeken bir kavram haline gelmiştir. İşyerlerinde ortaya çıkan bu durumun çalışanlar, örgüt ve toplum üzerindeki olumsuz etkileri düşünüldüğünde dikkatle ele alınması gerekmektedir. Bu çalışma, psikolojik yıldırma olgusunu incelemeyi ve psikolojik yıldırma davranışları ile çalışan verimliliği arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu doğrultuda Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde beyaz yaka (ofis) çalışanlar üzerinde bir saha araştırması gerçekleştirilmiş olup, psikolojik saldırı bileşenlerinden ilişkiye ve yapılan işe saldırılara maruz kalan çalışanların verimliliğinin beklenenin aksine arttığı yönünde bulgulara ulaşılmıştır. 

___

  • Acar, O.K, Uzunbacak, H.H & Irmaklı, S. (2017). KOBİ çalışanlarının mobbinge maruz kalma düzeyinin araştırılması (İkitelli OSB örneği).Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(3): 441-451.
  • Atman, Ü. (2012). İşyerinde psikolojik terör: Mobbing. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 3:157-172
  • Berry, C.M., Carpenter, N.C.&Barratt, C.L. (2012). Do other reports of counterproductive work behavior provide an incremental contribution over self-reports? A meta analytic comparison. Journal of Applied Psychology, 97(3): 613-636.
  • Boddy, C.R. (2014). Corporate psychopaths, conflicts, employee affective well-being and counterproductive work behavior. Journal of Business Ethics, 121: 107-121.
  • Kabasakal, H. & Bodur, M. (2002). Arabic cluster: A bridge between East and West. Journal of World Business, 37: 40-54.
  • Bozbel, S.&Palaz, S.(2007). İsyerinde psikolojik taciz (mobbing) ve hukuki sonuclari[mobbing in the workplace and its legal consequences]. TISK Akademi, 1: 66-81.
  • Carbo, J. &Hughes, A. (2010). Workplace bullying: Developing a human rights definition from the perspective and experiences of targets. The Journal of Labor and Society, 13: 387-403.
  • Cemaloğlu, N. &A. Ertürk (2007). Öğretmenlerin maruz kaldıkları yıldırma eylemlerinin cinsiyet yönünden incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2):345-362.
  • Çalışkan, O. & Tepeci, M. (2008). Otel işletmelerinde ortaya çıkan yıldırma davranışlarının iş tatmini ve işte kalma niyetlerine etkileri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi,19(2): 135-148.
  • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2014). https://www.csgb.gov.tr/media/2053/mobbing_2014.pdf,erişimtarihi: 15.10.2018.
  • Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing: İşyerinde duygusal saldırı ve mücadele yöntemleri. İstanbul: Timaş
  • Davenport, N., Schwartz, R. D.& Elliot, G.P. (2003). Mobbing: İşyerinde duygusal taciz(Çev: O. C. Önertoy,), İstanbul: Sistem Yayıncılık
  • Dikmetaş, E; Top, M. &Ergin, G. (2011) Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi, Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3), 137-149.
  • Divincova, A. &Sivakova, B. (2014). Mobbing at workplace and its impact on employee performance. Human Resources Management and Ergonomics, 8(2): 20-34.
  • Demir, Y.&Çavuş, M.F. (2009). Mobbing’in kişisel ve örgütsel etkileri üzerine bir araştırma.Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(1): 13-23.
  • Dikmetaş, E., Top, M. & Ergin, G. (2011). An examination of mobbing and burnout of residents. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(3): 137-149.
  • Doğan-Kılıç, E. (2009). Psychological violence in learning organizations: A case study in Şanlıurfa, Turkey.Social Behavior and Personality, 37(7):869-880.
  • Durmuş, S.C, Topcu, İ. & Yıldırım, A. (2018). Mobbing behaviors encountered by nurses and their effects on nurses. International Journal of Caring Sciences, 11(2): 905-913.
  • Emerson, R. M. (1976). Social exchange theory. Annual Review of Sociology, 2:335–362.
  • Erdoğan, İ. (2007). Pozitivist metodoloji-Bilimsel araştırma tasarımı istatistiksel yöntemler, analiz ve yorumu (2). Ankara: Erk
  • Ergun-Ozler, D., Giderler-Atalay, C. & Dil-Şahin, M. (2008). Mobbing’in örgütsel bağlılık üzerine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22:37-60.
  • Fettahlıoğlu, Ö.O (2008). Örgütlerde psikolojik şiddet (mobbing): Üniversitelerde bir uygulama. DEÜ SBE Yayınlanmamış doktora tezi.
  • Fortin, M. (2008). Perspectives on organizational justice: Concept clarification, social context integration, time and links with morality.International Journal of Management Reviews, 10(2): 93-126.
  • Fox, S., Spector, P.E. &Miles, D.(2001). Counterproductive work behavior in response to jobstressors and organizational justice: Some mediator and moderator tests for autonomy and emotions. Journal of Vocational Behavior, 59: 291-309.
  • Gardner, S. &Johnson, P.R. (2001). The Leaner, meaner workplace: Strategies for handling bullies at work. Employment Relations Today, Summer: 23-36
  • Graen, G. B. &Uhl-Bien, M. (1995). Relationship-based approach to leadership: Development of leader-member exchange (LMX) theory of leadership over 25 years: Applying a multi-level multi-domain perspective. Leadership Quarterly, 6(2): 219-247.
  • Gökçe, A. T. (2008). Mobbing: İşyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Öğreti
  • Gündüz, H. B. &Yılmaz, O. (2008). Ortaöğretim kurumlarında mobbing (yıldırma) davranışlarına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri (Düzce örneği), Milli Eğitim Dergisi, 179:269-281.
  • Hoel, H., Rayner, C., & Cooper, C. L. (1999). Workplace bullying. International Review of Industrial and Organizational Psychology,14, 189–230
  • Hofstede, G. (1980) Culture’s Consequences: International Differences in Work-Related Values, Beverly Hills, CA: Sage.House, R., Javidan, M., & Dorfman, P. W. (2001). Project GLOBE: An introduction. Applied Psychology: An International Review, 50(4), 489-505
  • House, R. J., & Javidan, M. (2004). Overview of GLOBE. R. J. House, P.J. Hanges, M. Javidan, P. W. Dorfman, V. Gupta (Ed.), Culture, leadership and organizations (içinde). The GLOBE study of 62 societies (pp. 9-28). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  • Huber, B. (1994). Mobbing. Psychoterror am Arbeitsplatz. Niedernhausen: Falken
  • Hutton, S. &Gates, D.(2008).Workplace incivility and productivity losses among direct care staff.AAOHN Journal,56(4), 168-175.
  • International Labor Organization (ILO),(2002). Framework guidelines for addressing workplace violence in the health sector. Geneva: ILO Publication,
  • International Labor Organization (ILO), (2016). Meeting of Experts on Violence against Women and Men in the World of Work, Geneva: ILO Publication
  • İzmir, G. &Fazlıoğlu, A.(2011). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing) ve çözüm önerileri komisyon raporu, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Yayınları No.6, TBMM Basımevi: Ankara
  • Jex, S.M. & Britt, T.E. (2008). Occupational stress and employee health.Organizational psychology: A scientist-practitioner approach, 199-232.
  • Jockin, V., Arvey, R.D. & McGue, M. (2001). Perceived victimization moderates self-reports of workplace aggression and conflict. Journal of Applied Psychology,86:1262–1269
  • Kabasakal, H. & Bodur, M. (2002). Arabic cluster: A bridge between East and West. Journal of World Business, 37: 40-54.
  • Keskin, A. & Canbaz, S. (2014). KOBİ’lerde çalışanların mobbinge maruz kalma durumları: Kırklareliilinde bir araştırma. İGÜ SBD, 1(2): 161-196.
  • Koopman, C., Pelletier, K.R, Murray, J.F., Sharda, C.E. vd. (2002). Stanford presenteeism scale: Health status and employee productivity. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 44(1): 14-20.
  • Köse, S. &Uysal, Ş. (2010). Kamu personelinin yıldırma (mobbing) ve boyutları hakkındaki düşünceleri üzerine bir çalışma: Manisa Tarım İl Müdürlüğü örneği. CBÜ SBE Dergi, 8(1): 261-276
  • Leymann, H.(1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims,5(2): 119-126.
  • Leyman, H.(1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organizational Psychology,5(2): 165-184.
  • Leymann, H. The Mobbing Encyclopedia. 05.11.2013
  • www.leymann.se/English/12210E.HTM, www.leymann.se/English/12220E.HTM, www.leymann.se/English/11110E.HTM, www.leymann.se/English/12100E.HTM
  • Leymann, H. &Gustafsson, A.(1996). Mobbing at work and the development of post-traumatic stress disorders. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2): 251-275.
  • Lim, S., & Cortina, L.M. (2005). Interpersonal mistreatment in the workplace: The interface and impact of general incivility and sexual harassment. Journal of Applied Psychology, 90(3): 483–496.
  • Marks, M.L., Hackett, E.J.,Mirvis, P.H. &Grady Jr., J.F. (1986). Employee participation in a quality circle program: Impact on quality of work life, productivity and absenteeism. Journal of Applied Psychology, 71(1): 61-69.
  • Minibaş-Poussard, J., Seçkin-Çelik, T. & Bingöl, H.B. (2018). Mobbing in higher education: Descriptive and inductive case narrative analyses of mobber behavior, mobbee responses, and witness support. Educational Sciences: Theory & Practice, 18(2): 471-494.
  • Ones, S.D.(2002). Introduction to special issue on counterproductive behaviors at work. International Journal of Selection and Assessment, 10(1/2): 1-4.
  • Paoli, P. & Merllie, D. (2001). Third European survey on working conditions, İrlanda: European Foundation.Pearson, C.M., Andersson, L.M. &Porath, C.L. (2000). Assessing and attacking workplace incivility. Organizational Dynamics, 29(2): 123-137.
  • Penney, L.M. & Spector, P.E. (2005). Job stress, incivility, and counterproductive work behavior (CWB): Themoderating role of negative affectivity. Journal of Organizational Behavior, 26: 777–796.
  • Rayner, C.& Hoel, H.(1997). A summary review of literature relating to workplace bullying. Journal of Community and Applied Social Psychology, 7: 181-191.
  • Sabuncuğolu, Z.(2005). İnsan Kaynakları Yönetimi. Bursa: Alfa Aktüel
  • Seçkin-Çelik, T. & Minibaş-Poussard, J. (2017). Üniversitelerde psikolojik taciz: Araştırma görevlisi ve yardımcı doçentlere yönelik bir araştırma. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 54(629): 103-119.
  • Seçkin-Halaç, D. & Bulut, C. (2010). Mobbing: A review of Turkish literature. 11thManagement International Conference (MIC), Kasım, Ankara
  • Sloan, M. L., Matyok, T., Schmitz, C.L &Short, G.F.L. (2010). A Story to tell. Bullying and mobbing in the workplace. International Journal of Business and Social Science, 1(3): 87-97.
  • Spector, E.P.& Fox, S.(2005). The stressor-emotion model of counterproductive work behavior (CWB). Ed. S. Fox &P. E. Spector, Counterproductive work behavior: Investigations ofactors and targets.Washington DC:American Psychological Association.
  • Tanoğlu S.C., Arıcıoğlu, M.A. & Kocabaş, M. (2007). Research on mobbing in organizations: A case study on academicians. Proceedings of the 37th International Conference on Computers and Industrial Engineering, 558-568.
  • Tanrıverdi, H., Koçaslan, G. & Osmanoğlu-Taştan, N. (2018). Psikolojik şiddet algısı, tükenmişlik sendromu ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Banka çalışanları üzerinde bir araştırma. Manisa CBÜ İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 25(1): 113-131.
  • Tengilimoglu D. & Akdemir-Mansur, F. (2009). İşletmelerde uygulanan mobbing’in (psikolojik şiddet) örgütsel bağlılığa etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3):69-84.
  • Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi.Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,12(18):81-89
  • Tınaz, P. (2011). İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing). İstanbul: Beta
  • Tınaz, P. (2006). İşyerinde psikolojik taciz (Mobbing). Çalışma ve Toplum Dergisi, 4: (13-28)
  • Tigrel E.Y. &Kokalan, O. (2009). Academic mobbing in Turkey, International Journal of Behavioral, Cognitive, Educational and Psychological Sciences, 1(2):91-99.
  • Turan, F. (2006) İşyerinde psikolojik yıldırma olgusu ve konuya ilişkin bir araştırma.Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
  • TÜİK Haber Bülteni (2016). Küçük ve orta büyükteki girişim istatistikleri, Sayı: 21540, Yayınlanma tarihi: 25 Kasım 2016
  • Vartia, M.(1996). The sources of bullying-psychological work environment and organizational climate. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2): 203-214.
  • Vartia, M.(2001). Consequences of workplace bullying with respect to the well-being of its targets and the observers of bullying. Scandinavian Journal of Work, Environment and Health, 27(1): 63-69. doi:10.5271/sjweh.588
  • Vickers, H.M.(2010). Introduction—Bullying, mobbing, and violence in public service workplaces: The shifting sands of “acceptable” violence. Administrative Theory & Praxis, 32(1): 7-24.
  • Wright, T.A. & Cropanzano, R. (1997) Well-being, satisfaction and job performance: Another look at the happy/productive worker thesis. in Academy of Management Best Papers Proceedings, Academy of Management, pp. 364–368.
  • Wright, T.A.& Cropanzano, R. (2004). The role of psychological well-being in job performance: A fresh look at an age-old quest. Organizational Dynamics, 33(4):338–351
  • Yıldırım, A. &Yıldırım, D. (2007). Mobbing in the workplace by peers and managers: Mobbing experienced by nurses working in healthcare facilities in Turkey and its effect on nurses. Journal of Clinical Nursing, 16:1444–1453.
  • Yu, G.C. & Park, J.S.(2006). The effect ofdownsizing on the financial performance and employee productivity of Korean firms. International Journal of Manpower, 27(3): 230-250.
  • Yuceturk, E.E.(2003). Bilgi çağında örgütlerin görünmeyen yüzü: Mobbing,2. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildiriler Kitabı, 1-10.
  • Zapf, D.&Einarsen, S.(2001). Bullying in the workplace: Recent trends in research and practice-an introduction. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4): 369-373. doi:10.1080/13594320143000807
  • Zapf, D., Knorz, C.&Kulla, M.(1996). On the relationship between mobbing factors, and job content, social work environment, and health outcomes. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2): 215-237.

___

APA HALAÇ SEÇKİN D, GÜLOĞLU C (2019). İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), 158 - 180.
Chicago HALAÇ SEÇKİN Duygu,GÜLOĞLU Cansu İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 26, no.1 (2019): 158 - 180.
MLA HALAÇ SEÇKİN Duygu,GÜLOĞLU Cansu İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol.26, no.1, 2019, ss.158 - 180.
AMA HALAÇ SEÇKİN D,GÜLOĞLU C İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2019; 26(1): 158 - 180.
Vancouver HALAÇ SEÇKİN D,GÜLOĞLU C İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2019; 26(1): 158 - 180.
IEEE HALAÇ SEÇKİN D,GÜLOĞLU C "İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması." Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26, ss.158 - 180, 2019.
ISNAD HALAÇ SEÇKİN, Duygu - GÜLOĞLU, Cansu. "İşyerinde Psikolojik Yıldırma Olgusunun Çalışan Verimliliği Üzerine Etkisi: MOSB’de Bir Saha Araştırması". Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 26/1 (2019), 158-180.