Pozitif Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkileri: Kamu Çalışanlarına Yönelik Bir Araştırma
Öz
Bu çalışmanın amacı pozitif psikolojik sermaye ile tükenmişlik
evreleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu amaçla pozitif psikolojik
sermaye unsurlarının (öz yeterlilik, umut, psikolojik dayanıklılık, iyimserlik)
tükenmişlik boyutları üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla alan araştırması
yapılmıştır. Kamu çalışanları (N=298) üzerinde yapılan alan araştırmasında
Maslach Tükenmişlik Envanteri ve Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği
kullanılmıştır. Elde edilen veriler korelasyon ve regresyon analizleri ile test
edilmiştir. Araştırma sonucunda pozitif psikolojik sermaye unsurları ile
tükenmişlik boyutları arasında negatif yönlü ve anlamlı bir ilişki olduğu
ortaya çıkmıştır. Özellikle pozitif psikolojik sermaye unsurlarından iyimserlik
ve öz yeterlilik boyutlarının; duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve düşük kişisel
başarı hissinden oluşan tükenmişlik boyutları üzerinde azaltıcı etkisi olduğu
görülmektedir.
___
- Arı, G. S., & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi, Yönetim
ve Ekonomi, 15(1), 131-148.
- Avey, J. B., Avolio, B. J., Crossley, C. D., & Luthans, F. (2009). Psychological Ownership:
Theoretical Extensions, Measurement and Relation to Work Outcomes, Journal of
Organizational Behavior, 30(2), 173-191.
- Avey, J. B., Reichard, R. J., Luthans, F., & Mhatre, K. H. (2011). Meta‐Analysis of The İmpact of
Positive Psychological Capital on Employee Attitudes, Behaviors, and Performance,
Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127-152.
- Brewer, E. W., & Clippard, L. F. (2002). Burnout and Job Satisfaction Among Student Support
Services Personnel, Human Resource Development Quarterly, 13(2), 169-186.
- Cordes, C. L., Dougherty, T. W., & Blum, M. (1997). Patterns of Burnout Among Managers and
Professionals: A Comparison of Models, Journal of Organizational Behavior, 18 (6), 685-
701.
- Çetin, F., & Basım, H. N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması.
Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137.
- Çetin, F., Şeşen, H., & Basım, H. N. (2013). Örgütsel Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Sürecine
Etkileri: Kamu Sektöründe Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,
13(3), 95-108.
- Çimen, M., & Ergin, C. (2001). Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik
Düzeylerinin İncelenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 43(2), 169-176.
- Çimen, S. (2007), İlköğretim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Yaşantıları Ve Yeterlik Algıları,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Kocaeli.
- Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F., & Schaufeli, W. B. (2000). A Model of Burnout and
Life Satisfaction Amongst Nurses, Journal of Advanced Nursing, 32(2), 454-464.
- Earvolino‐Ramirez, M. (2007). Resilience: A Concept Analysis, Nursing Forum , 42 (2), 73-82).
- Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin
Uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi, 22-25 Eylül 1992, Hacettepe Üniversitesi,
Ankara.
- Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde Tükenmişlik ve Çeşitli Stres Kaynaklarının İncelenmesi,
Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(1-2).
- Erkuş, A., & Fındıklı, M. A. (2013). Psikolojik Sermayenin İs Tatmini, İs Performansı ve İsten
Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisine Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İsletme
Fakültesi Dergisi, 42(2), 302.
- Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burn‐Out, Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
- Friesen, D., & Sarros, J. C. (1989). Sources of Burnout Among Educators, Journal of
Organizational Behavior, 10(2), 179-188.
- Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (burnout) Sendromu, İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1).
- Lee, R. T., & Ashforth, B. E. (1993). A Further Examination of Managerial Burnout: Toward an
Integrated Model, Journal of Organizational Behavior, 14(1), 3-20.
- Leiter, M. P., & Maslach, C. (1988). The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and
Organizational Commitment, Journal of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
- Luthans, F. (2002). The Need for and Meaning of Positive Organizational Behavior., Journal of
Organizational Behavior, 23 (6), 695-706.
- Luthans, F., & Jensen, S. M. (2002). Hope: A New Positive Strength for Human Resource
Development. Human Resource Development Review, 1(3), 304-322.
- Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, Social, and Now Positive Psychological Capital
Management: Investing in People for Competitive Advantage, Organizational Dynamics,
33 (2), 143–160.
- Luthans, F., & Youssef, C. M. (2007). Emerging Positive Organizational Behavior, Journal of
Management, 33(3), 321-349.
- Luthans, F., Avey, J. B., Avolio, B. J., Norman, S. M., & Combs, G. M. (2006). Psychological
Capital Development: Toward a Micro‐Intervention. Journal of Organizational Behavior,
27(3), 387-393.
- Luthans, F., Avolio, B. J., Avey, J. B., & Norman, S. M. (2007). Positive Psychological Capital:
Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction, Personnel Psychology,
60(3), 541-572.
- Luthans, F., Youssef, C. M., & Avolio, B. J.(2007). Psychological capital: Developing the Human
Competitive Edge , Oxford: Oxford University Press.
- Maslach, C. (1982). Burnout: The Cost Of Caring, Ishk, Malor Books Cambridge.
Maslach, C., & Goldberg, J. (1998). Prevention of Burnout: New Perspectives, Applied and
Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
- Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout, Journal of
Organizational Behavior, 2(2), 99-113.
- Maslach, C., Jackson, S.E., & Leiter M.P.,; (1996), Maslach Burnout Inventory Manual, Third
Edition, Palo Alto CA: Consulting Psychologists Press.
- Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout, Annual Review of Psychology,
52(1), 397-422.
- Ocak, M.& Güler, M. (2017). Psikolojik Sermayenin Tükenmişlik Üzerine Etkisi: Görgül Bir
Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (49), 117-134.
- Peterson, S. J., & Luthans, F. (2003). The Positive Impact and Development of Hopeful Leaders,
Leadership & Organization Development Journal, 24(1), 26-31.
- Polatçı, G., Ardıç, K, &Türkan, G. (2014). Bağlılık Boyutlarının Tükenmişlik Boyutları Üzerindeki
Etkisinin İncelenmesi, Yönetim ve Ekonomi, 21(2), 281-292.
- Salanova, M. P. (2004). Engagement and Burnout: Analyzing Their Associated Patterns,
Psychological Reports, 94(3), 1048-1050.
- Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job Demands, Job Resources, and Their Relationship
with Burnout and Engagement: A Multi‐Sample Study. Journal of organizational
Behavior, 25(3), 293-315.
- Schaufeli, W. B, & Enzmann, D. (1998). The Burnout Companion to Study and Practice: A Critical
Analysis. Taylor and Francis Ltd., London.
- Seligman, Martin E. (1998), Learned Optimism: How to Change Your Mind and Your Life, Pocket
Books, NewYork.
- Silah, M. (2005). Endüstride Çalışma Psikolojisi, Seçkin Kitabevi, Eskişehir.
- Singh, J., Goolsby, J. R., & Rhoads, G. K. (1994). Behavioral and Psychological Consequences of
Boundary Spanning Burnout for Customer Service Representatives, Journal of Marketing
Research, 31 (4), 558-569.
- Snyder, C. R. (Ed.). (2000). Handbook of Hope: Theory, Measures, and Applications, Academic
press.
- Stajkovic, A. D., & Luthans, F. (1998). Social Cognitive Theory and Self-Efficacy: Goin Beyond
Traditional Motivational and Behavioral Approaches, Organizational Dynamics, 26(4),
62-74.
- Sweeney, J. T., & Summers, S. L. (2002). The Effect of The Busy Season Workload on Public
Accountants' Job Burnout, Behavioral Research in Accounting, 14(1), 223-245.
- Torun, A. (1997). Stres ve Tükenmişlik, Endüstri ve Örgüt Psikolojisi-2. Baskı, Editör: Suna Tevrüz,
Türk Psikologlar Derneği ve Kalder Derneği Ortak Yayını, İstanbul.
- Uygungil, S. (2017), Pozitif Psikolojik Sermaye ile Çalışan Tutumları Arasındaki İlişkilerin
İncelenmesi: Adana İlinde Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
- Wood, R., & Bandura, A. (1989). Impact of Conceptions of Ability on Self-Regulatory Mechanisms
and Complex Decision Making. Journal Of Personality and Social Psychology, 56(3),
407.
- Wright, T. A., & Cropanzano, R. (2004). The Role of Psychological Well-Being in Job
Performance: A Fresh Look at An Age-Old Quest, Organizational Dynamics, 33(4), 338-
351.
- Yıldırım, F. (1996), Banka Çalışanlarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik
Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Yıldız, E. (2012). Mesleki Tükenmişlik ve Rehber Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma, Sakarya
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33 (2), 37-61.