SİVAS POLİS TEŞKİLATININ KURULUŞU (1885-1893)

Öz 1845 yılında kurulan Osmanlı polis teşkilatı bir yıl kadar varlığını devam ettirdikten sonra 1846 yılında kaldırılmış, yerine Zabtiye Müşiriyeti ihdas edilmiştir. Mezkûr müşiriyet, 1846-1879 yılları arasında ülkenin iç emniyeti ile ilgilenmiş ve 1879 yılında Zabtiye Nezareti’nin kuruluşuna kadar varlığını devam ettirmiştir. Osmanlı Devleti, 1879-1909 yılları arasında ülkesinin iç emniyet ve güvenliğini Zabtiye Nezareti ile sağlamaya çalışmıştır. Çalışmamızın konusunu teşkil eden ve 1885-1893 yılları arasını kapsayan dönemde Sivas vilayeti polis teşkilatının kuruluşu konusunda; Sivas vilayetinde polis teşkilatının ne zaman kurulduğu, nasıl teşkilatlandığı, 1885-1893 yılları arasındaki ilerleme sürecinin nasıl olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmamızda sadece Sivas vilayet merkezinin değil aynı zamanda vilayete bağlı sancak ve kazalar ile nahiyelerin polis teşkilatlarına dair bilgilere de yer verilmiştir. Bu bağlamda, günümüz Amasya ve Tokat vilayetlerinin polis teşkilatlarının kuruluş süreçleri çalışmamız içerisinde yer almıştır. Çalışmamızda; Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi’nden konuyla ilgili elde edilen belgelerden, Osmanlı Devlet Salnameleri ve Sivas Vilayet Salnameleri ile konumuzla ilgili telif eserlerden faydalanılmıştır.

___

ALYOT, Halim.Türkiye’de Zabıta, Polis Akademisi Yay., Ankara 2008.

BİRİNCİ, Ali. “Türk Emniyet Teşkilatında İlkler” , Polis Bilimleri Dergisi, C. 1. S 3, Ankara,1999, s. 9-16.

DABOA, BEO, 197-14723, R. 28 Nisan 1309(M. 10 Mayıs 1893).

DABOA, DH.MKT., 2014-85, R. 12 Teşrin-i evvel 1308(M. 24 Ekim 1892).

DABOA, DH.MKT.1916-104, R. 16 Kanun-u sani 1307(M. 28 Ocak 1892).

DABOA, DH.MKT., 1962-34, Rumi(R.) 4 Haziran 1307(M. 16 Haziran 1891).

DABOA, İ..DH.., 1301-33, R. 28 Kanun-u evvel 1308 (M. 9 Ocak 1893).

DABOA, ZB. 115-2, R.-06-10-1301(M. 18Aralık 1885).

DAĞLI, Yücel; Cumhure Üçer, Tarih Çevirme Kılavuzu, C. 5, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1997.

ERGİN, Osman Nuri; Türkiye Maarif Tarihi. 1-2, Eser Neşriyat, Ankara 1977.

Hüseyin Efendi, Polis teşkilatının başladığı 1255-1839 tarihinden 1938 tarihine kadar tekâmül, teşkilat ve kadro hareketleri, Emniyet Genel Müdürlüğü I I I . Şube Arşivi, Ankara 1938.

Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi- Asayiş ve Kolluk Tarihi İçerisinde Türk Jandarma Teşkilatı.1,Jandarma Genel Komutanlığı Yay., Ankara 2002.

OKÇABOL, Derviş; Türk Zabıta Tarihi ve Teşkilat Tarihçesi (Tıpkı Basım), Polis Akademisi Yayınları, Ankara, 2016.

Salname-i Vilayet-i Sivas, Def’a 13, H. 1304(M. 1886).

Salname-i Vilayet-i Sivas, H. 1306(M. 1888).

Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmaniye, H. 1311 (M. 1893); 458).

SÖNMEZ Ali, "Osmanlı Devleti’nde İç Güvenliğin Dönüşümü, Zaptiye Teşkilatından Jandarmaya", Ankara Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu İCANAS 38 ,vol.6, Ankara, 2007, s. 2855-2864.

____________, Zabtiye Teşkilatı’nın Kuruluşu ve Gelişimi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara, 2005.

Türkiye İstatistik Kurumu, Osmanlı Mali İstatistikleri Bütçeler 1841-1918 (Haz. Tevfik Güran), C. 7, Türkiye İstatistik Kurumu Yayınları, Ankara, tarihsiz.