219124

Gümrük Birliği Antlaşmasını Takip Eden Süreçte Türkiye-BRICS Dış Ticareti Yoğunlaşma Analizi

Gümrük Birliği Antlaşması, Türkiye-Avrupa Birliği arasında kısmi oranlı bir ekonomik entegrasyonun sağlanmasına aracılık etmiştir. Bu entegrasyonun ilk yıllarında AB ile gerçekleştirilen ticari ilişkiler Türk ekonomisi için önemli bir ağırlığa sahip olmuştur. Oysa günümüzde Türkiye’nin dış ticaretinde AB’nin payının zamanla azaldığı gözlenmektedir. Bu bağlamda GB Antlaşması sonrası Türkiye-BRICS arasındaki ürün ve ülke bazlı yoğunlaşmanın analiz edildiği bu çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucunda; GB Antlaşması sonrası; ülke bazlı ticari yoğunlaşmanın Rusya’dan Çin’e doğru kaydığı gözlenmiştir. İhracattaki ürün bazlı yoğunlaşmanın sadece “Akaryakıt Hariç Yenilmeyen Hammaddeler” (%54,8) ürün grubunda oluşurken, ithalattaki yoğunlaşmanın “Mineral Yakıtlar, Yağlar ve Benzeri Damıtılmasından Elde Edilen Ürünler” (%35,3), “Çeşitli Mamul Eşya” (32,2) ve “Hayvansal, Bitkisel Katı ve Sıvı Yağlar, Mumlar (%30,5) isimli ürün gruplarında gerçekleştiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ticari Yoğunlaşma, Dış Ticaret, BRICS Ülkeleri, Türkiye, Gümrük Birliği

Analysis of Concentration of Foreign Trade between Turkey and BRICS during the Period Following the Customs Union Agreement

Customs Union Agreement served as an intermediary for ensuring the partial economic integration between Turkey and the EU. During the initial years of this integration, the trade relations with the European Union had a significant role in the Turkish economy. However, it can nowadays be observed that the EU’s share in Turkey’s foreign trade is gradually diminishing. In this context, this study, which analyzes the concentration of trade between Turkey and BRICS in the post-CU period based on products and countries, benefited from the data provided by the Turkish Statistics Institution. As a result of the study, it was observed that the country-based trade intensification moved from Russia to China after the ratification of the CU Agreement. It was determined that the product-based concentration in exportation occurred only within the product group named “Crude Materials, Inedible, Except Fuels” (54.8%), whereas the concentration within importation occurred in the product groups named “Mineral Fuel, Lubricants and Related Materials” (35.3%), “Miscellaneous Manufactured Articles” (32.%) and “Animal and Vegetable Oils, Fats and Waxes” (30.5%)

Keywords:

Trade Concentration, Foreign Trade, BRICS Countries, Turkey, Customs Union,

PDF

___

AKAL, M. (2008), Ortadoğu Sınır Ülkeleriyle Dış Ticaret Yoğunlaşması ve Yapısal Değişim Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), ss.271-296.
ALTUNDAL, V. (2014), Bölgesel Ticaret Anlaşmalarının 2008 Küresel Ekonomik Kriz Sonrası Türkiye nin Dış Ticaret Açığına Etkisi ve Gümrük Birliği Anlaşması Örneği, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eylül 2014.
ATABAY BAYRAKTAR, R. (2012), Türkiye ve BRIC Ülkeleri Arasındaki Ticaret Hacminin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Analizi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 21, Bahar, ss.403-424.
BALASSA, B. (1961), The Theory of Economic Integration, Richard D. Irwin, Inc, Homewood Illinois.
BORTA, L. (2013), The Current BRICS Trade Barriers on EUs Exports, CES Working Papers, Volume V, Issue 3, pp.344-358.
CANELA, M. A.; COLLAZO, E. P. and SANTİSO, J. (2006), Capital Flows to BRICs Countries: Fundamentals or Just Liquidity?, Presented at the Latin American and Caribbean Economic Association Conference, Mexico, DF, November 2-4 2006 (unpublished).
ÇAK, D. ve ÇAK, M. (2007), Gümrük Birliğinin Getirdikleri ve Götürdükleri: Dış Ticaret Vergileri ve İhracat Gelirleri Analizi, İstanbul Ticaret Odası, Yayın No: 2007-68, İstanbul.
ÇELİK, K. (2012), Uluslararası İktisat, Derya Kitabevi, 5. Baskı.
ÇOLPAN NART, E. (2010), Gümrük Birliğinin Türkiye Dış Ticareti Üzerine Etkileri: Panel Veri Analizi, Journal of Yaşar University, 17(5), ss. 2874-2885.
DOĞAN, S. ve SOYYİĞİT KAYA, S. (2011), Gümrük Birliği Sonrasında (1996-2009) Türkiyenin AB ile Dış Ticaretinin Ülke ve Fasıl Bazlı Yoğunlaşma Analizi, Ekonometri ve İstatistik, Sayı:14, ss.1-18.
ERKAN, B. (2012), BRIC Ülkeleri ve Türkiye İhracat Uzmanlaşma ve Rekabet Düzeylerinin Karşılaştırmalı Analizi, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar, Cilt: 8, Yıl: 8, Sayı:1, ss.101-131.
ERTEKİN, M. (2005), Sektörler İtibariyle Üretim-Dış Ticaret İlişkisi ve Rekabet Koşulları, Dış Ticaret Müsteşarlığı Araştırma Raporu, Ankara.
FALCIOĞLU, P. VE AKGÜNGÖR, S. (2008), Regional Specialization and Industrial Concentration Patterns in the Turkish Manufacturing Industry: An Asseement fort he 1980-2000 Period1, Regional Studies Association Academic Papers, pp.303-323.
GÖKDEMİR, L. ve KARAMAN, E. (2008), Onuncu Yılında Gümrük Birliği: Ne Beklendi? Ne Gerçekleşti?, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.18, S.2, ss.277-296.
GÜNDÜZ, O. ve ESENGÜN, K. (2007), Gümrük Birliğinin Türkiyenin Avrupa Birliği (15) İle Dış Ticareti Üzerine Etkileri, GOÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 24 (1), ss.43-39.
HİTT, M.A., Lİ,H. and WORTHİNGTON,W.J. (2005), Emerging Markets as Learning Laboratories: Learning Behaviors of Local Firms and Foreign Entrants in Different Institutional Contexts, Management and Organization Review, Vol: 1, Issue:3, pp. 353- 380.
KALAYCI, C. ve ARTAN, S. (2010), Gümrük Birliğinin Türkiyenin Dış Ticaretine Etkileri: Panel Veri Analizi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:27, Ağustos 2010, ss.301-314.
KARLUK, S. R. (2013), Uluslararası Ekonomi Teori-Politika, 10. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul.
KIZILTAN, A., ERSUNGUR, M. ve POLAT, Ö. (2008), Gümrük Birliğinin Türkiyenin Avrupa Birliği İle İhracat ve İthalatına Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:22, Ocak 2008, Sayı:1, ss.83-99.
KÖSEKAHYAOĞLU, L. (2007), Türkiye Dış Ticaretinde Ürün ve Ülke Bazında Yoğunlaşma: 1980-2005 Dönemi Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:36, Mart 2007, ss.15-34.
KÖSEKAHYAOĞLU, L. (2012), Dış Ticaret ve Rekabet Gücü 1923-2011, Alter Yayıncılık, Ankara.
KRUGMAN, P. (1986), Strategic Trade Policy and the New International Economics, Paul R. Krugman, (ed.) Cambridge (Mass):MIT Press, Massachusetts USA, pp.2-22.
KÜÇÜKKİREMİTÇİ, O. KARACA, M. E. ve EŞİYOK, B. A. (2010), Türkiyenin İhracatında Öne Çıkan Sektörlerde Temel Pazar Ülkeler, Rakipler ve Rekabet Gücü, Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü, Şubat 2010, Ankara.
LALL, S. (2000), Turkish Performance in Exporting Manufactures: A Comperative Structural Analysis, QEH Working Paper Series, No:47.
MORGİL, O. (2000), The Impact of Trade Liberalization: Turkeys Experience with the Customs Union, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), ss. 189- 197.
O'NEİLL, J.; WİLSON, D.; PURUSHOTHAMAN, R. and STUPNYTSKA, A. (2005), How Solid are the BRICs, Global Economics, Paper No. 1341, Goldman Sachs, December.
SANDALCILAR, A.R. (2012), Türkiyenin BRIC Ülkeleriyle Ticari Potansiyeli: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı, Journal of Yaşar University, 25(7), pp. 4164-4175.
SEYMEN, D. (2009), Gümrük Birliği, Türkiyenin AB ile Ticaretinde Ülke Yoğunlaşmasını Değiştirdi mi?, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, C.14, S.1, ss.199-220.
SCHILLER, B. (2011), Beyond the BRICS, Financial Management, March-2011, pp.27-30.
SEYİDOĞLU, H. (2003), Uluslararası İktisat Teori, Politika ve Uygulama, Güzem Yayınları, İstanbul.
SIMON, J. P. (2011), The ICT Landscape in BRICS Countries: Brazil, India, China, European Commission Joint Research Centre Institute for Prospective Technological Studies; Luxembourg: Publications Office of the European Union.
SRINIVASAN, T. N. (2014), BRICS and the EU: An Oxymoron? (Panel 3), CESifo Forum, 4/2014 (December).
STANDARD&POORS, (2009), BRIC by Name, BRIC by Nature?, Ratings Direct.
TEMİZ, D. (2009), Gümrük Birliği ile Birlikte Türkiyenin Dış Ticaretinde Yapısal Değişmeler Oldu mu?, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt:8, No:1, ss. 115-138.
TOGAN, S. (2000), Effects of a Turkey-Eurepean Union Customs Union and Prospects for the Future, Russian and East Eurepean Finance and Trade, 36(4), pp. 5-25.
VAN AGTMAEL, A. (2012) Think Again: The BRICS, Foreign Policy, November-2012, pp. 76- 79.
WILSON, D. AND PURUSHOTHAMAN, R. (2003), DreamingWith BRICs: The Path to 2050, Global Economics, Paper No: 99, 1st October, Goldman Sachs.
WILSON, D.; AHMED, S. and A. KELSTON, (2010), Is This the BRICS Decade, Goldman Sachs, May 2010.
YILDIZ, R. ve DELİCE, G. (2001), 1990 Sonrasında Türkiye İhracatındaki Yapısal Değişimler Üzerine Gözlemler, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 2 (2), 101-127.
YU, Y. N. (2014), Trade Remedies: Chine in the BRICS, Journal of World Trade, 12/2014, pp. 1247-1277.
ZHITAO, D. (2011), BRICS Power, Beijing Review, updated April 25, 2011.
İnternet Siteleri
http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1548, erişim 09.01.2015.
http://tuikapp.tuik.gov.tr/ , erişim 09.01.2015.
http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist , erişim 11.01.2015. ec.europa.eu/eurostat/web/international_trade/data/database, erişim 08.05.2015.