İrge ŞENER, Melisa ERDİLEK KARABAY, Seher ARIKAN TEZERGİL

Kadın Yöneticilerin Cam Tavan Algıları ve Kadın Yöneticilere Karşı Tutum: Finansal Hizmetler Sektöründe Bir Uygulama

Kadın çalışanların örgütlerde alt kademelerde çalışmaları ve kariyerlerinde ilerlerken de yönetim kadrolarından uzak kalmalarını yansıtan cam tavan günümüz örgütlerinde halen dikkat çeken bir husustur. Bu çerçevede, bu araştırmada hizmet sektöründe finansal hizmetler alanında faaliyet gösteren farklı sermaye yapısına sahip iki örgütte çalışanlara ve kadın yöneticilere odaklanılmış ve çalışanların kadın yöneticilere karşı tutumları ile kadın yöneticilerin cinsiyet rollerinden kaynaklanan cam tavan algılarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini finansal hizmetler sektöründe çalışan, toplam 144 çalışan ile 36 kadın yönetici oluşturmaktadır. Çalışmanın bulgularına göre, kadın yöneticilere karşı tutumun çalışanların cinsiyetlerine göre farklılık göstermekte olduğu (p=0,003<0,05) ancak çalışanların eğitim seviyesi (p=0,747>0,05) ve çalıştıkları örgütün ulusal veya yabancı sahiplik yapısının ise çalışanların kadın yöneticilere karşı tutumlarında fark yaratmadığı (p= 0,742>0,05) tespit edilmiştir. Bu bulguların yanı sıra, kadın yöneticilerin cam tavanın mevcudiyetine ilişkin algılarının, kendi deneyimlerine göre daha yüksek seviyede olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum, cam tavan algısını etkileyen bireysel ve örgütsel unsurların yanı sıra cinsiyet rolleri ile ilgili toplumsal unsurların etkisinin önemini ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın Yönetici, Kadın Yöneticilere karşı Tutum, Cam Tavan Algısı, Cinsiyet Rolleri, Finansal Hizmetler

Glass Ceiling Perceptions of Women Managers and Attitudes towards Women Managers: A Research in Fınancial Services Sector

Glass ceiling, which reflects women employees working at lower organizational levels and being away from managerial positions while advancing in their careers, is still a remarkable topic for current organizations. This study focuses on employees and women managers working for two financial services organizations with different ownership structures. The study aims to identify the attitudes of employees towards women managers and also women managers’ glass ceiling perceptions resulting from their gender roles. The sample of the study consists of 144 employees and 36 women managers currently employed in financial services sector. As a result of the study, it was found that there is a significant difference for attitudes towards women managers according to gender (p=0,003<0,05), whereas the differences according to the education level of the employees (p=0,747>0,05) and national or foreign ownership structure of the company where they are employed (p= 0,742>0,05) were not significant. It was also found that women managers’ perception of the presence of glass ceiling was higher than their own experiences. This reveals the importance of the effect of societal factors related with gender roles, in addition to the individual and organizational factors affecting glass ceiling perception.

Keywords:

Women Managers, Attitudes towards Women Managers, Glass Ceiling Perception, Gender Roles, Financial Services,

PDF

___

Adams, R. B. ve Funk, P. (2012). Beyond the glass ceiling: Does gender matter? Management Science, 58(2), 219-235.
Albrecht, J., Björklund, A. ve Vroman, S. (2003). Is there a glass ceiling in Sweden? Journal of Labor Economics, 21(1), 145-177.
Anafarta, N., Sarvan, F. ve Yapıcı, N. (2008). Konaklama işletmelerinde kadın yöneticilerin cam tavan algısı: Antalya ilinde bir araştırma. Akdeniz İİBF Dergisi, 15, 111-137.
Arulampalam, W., Booth, A. L. ve Bryan, M. L. (2007). Is there a glass ceiling over Europe? Exploring the gender pay gap across the wage distribution, Industrial and Labor Relations Review, 60(2), 163-186.
Barreto, M. E., Ryan, M. K. ve Schmitt, M. T. (2009). The glass ceiling in the 21st century: Understanding barriers to gender equality. In: Barreto, M., Ryan, M.K. and Schmitt, M.T., Eds., Psychology of Women Book Series, American Psychological Association, Washington DC, xvii 334.
Baxter, J. ve Wright, E. O. (2000). The glass ceiling hypothesis: A comparative study of the United States, Sweden, and Australia. Gender and Society, 14(2), 275-294.
Bergman, B. ve Hallberg, L. R. M. (2002). Women in a male-dominated industry: Factor analysis of a women workplace culture questionnaire based on a grounded theory model. Sex Roles, 46(9), 311-322.
Bihagen, E. ve Ohls, M. (2006). The glass ceiling–where is it? Women's and men's career prospects in the private vs the public sector in Sweden 1979–2000, The Sociological Review, 54(1), 20-47.
Bingöl, D., Aydoğan, E., Şenel, G., ve Erden, P. (2011). Cam tavan sendromu ve kadınların hiyerarşik yükselmelerindeki engeller: TC. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Ankara Merkez Teşkilatı örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 1,115-132.
Britton, D. 2000. The epistemology of the gendered organization. Gender and Society, 14: 418-434.
Britton, D. ve Williams, C. (2000). Response to Baxter and Wright, Gender and Society, 14(6), 804-808.
Brownell, J. (1994). Women in hospitality management: General managers' perceptions of factors related to career development, International Journal of Hospitality Management, 13(2), 101-117.
Burke, R. ve Vinnicombe, S. (2005). Advancing women's careers, Career Development International, 10(3), 165-167.
Chugh, S. ve Sahgal, P. (2007). Why do few women advance to leadership positions? Global Business Review, 8(2), 351-365.
Cook, A. ve Glass, C. (2014). Above the glass ceiling: When are women and racial/ethnic minorities promoted to CEO?, Strategic Management Journal, 35(7), 1080-1089.
Cubillo, L. ve Brown, M. (2003). Women into educational leadership and management: International differences?, Journal of Educational Administration, 41(3), 278-291.
Dalkıranoğlu, T. ve Çetinel, F. G. (2015). Konaklama işletmelerinde kadın ve erkek yöneticilerin cinsiyet ayrımcılığına karşı tutumlarının karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 277-298.
Dimovski, V., Skerlavaj, M. ve Man, M. M. K. (2010). Comparative analysis of mid-level women managers' perception of the existence of 'Glass Ceiling' in Singaporean and Malaysian organizations”. The International Business and Economics Research Journal, 9(8), 61-77.
Dubno, P., J. Costas, H. Cannon, C. Wankel ve H. Emin. (1979). An empirically keyed scale for measuring managerial attitudes toward female executives, Psychology of Women Quarterly, 3, 357-364.
Eagly, A.H. ve Karau, S.J. (2002). Role congruity theory of prejudice toward female leaders. Psychological Review, 109 (3), 573-598.
Ekmekçi, Y. (2004). Türkiye’de kadın işgücünün gelişimi ve çalışma yaşamında karşılaştıkları engeller. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
Ergin-Demirdağ, G., Aydoğan, E. ve Demirdağ, A. (2016). Çalışan ve Çalışmayan Kadınların Cinsiyet Eşitsizliklerine Yönelik Tutumlarında Göreli Yoksunluğun Aracı Rolü. 2nd International Congress on Economics and Business,1267-1275.
Fernandez, R. M. ve Campero, S. (2017). Gender sorting and the glass ceiling in high-tech firms. ILR Review, 70(1), 73-104.
Glass, C. ve Cook, A. (2016). Leading at the top: understanding women's challenges above the glass ceiling. The Leadership Quarterly, 27(1), 51-63.
Gül, H. ve Oktay, E. (2009). Türkiye ve Dünya’da kadınların çalışma hayatında yaşadıkları cam tavan algıları üzerine kavramsal bir çalışma. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 421-436.
Heilman, M. (2001). Description and prescription: How gender stereotypes prevent women’s ascent up the organizational ladder. Journal of Social Issues, 57(4), 657-674.
Heilman, M.E. (1983). Sex bias in work settings: The lack of fit model. Research in Organizational Behavior, 5, 269-298.
Hoobler, J. M., Wayne, S. J. ve Lemmon, G. (2009). Bosses' perceptions of family-work conflict and women's promotability: glass ceiling effects. Academy of Management Journal, 52(5), 939-957.
Hoşgör, H., Gündüz-Hoşgör, D. ve Memiş, K. (2016). Sosyo-demografik özellikler ile cam tavan sendromu arasındaki ilişki ve farklılıkların incelenmesi: sağlık çalışanları örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 345-362.
Hymowitz, C. ve Schellhardt, T. D. (1986). The corporate woman: cover the glass ceiling. The Wall Street Journal, p 1D, 4D-5D.
Kanter, R.M. (1977). Some effects of proportions on group life: skewed sex ratios and responses to token women. The American Journal Of Sociology, 82, 965-990.
Kalaycı, Ş. (2006). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri, Ankara: Asıl Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
Karagöz, Y. (2010). Nonparametrik tekniklerin güç ve etkinlikleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(33), 19-40.
Kattara, H. (2005). Career challenges for female managers in Egyptian hotels, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17(3), 238-251.
Korkmaz, H. (2014). Yönetim kademelerinde kadına yönelik cinsiyet ayrımcılığı ve cam tavan sendromu. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(5), 1-14.
Mattis, M.C. (2004). Women entrepreneurs: out from under the glass ceiling, Women in Management Review, 19(3), 154-163.
Mckinsey&Company (2017). Women matter Turkey 2016. Turkey’s potential for the future: women in business.
Menteş, A. (2010). Cam tavan sorununun boyutlarının anlaşılmasında nitel unsurların önemi: İMKB100 üzerine bir çalışma. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (43), 97-108.
Mizrahi, R. ve Aracı, H. (2010). Kadın yöneticiler ve cam tavan sendromu üzerine bir araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 149-156.
Morrison, A. M., White, R.P. ve Velsor, E.V. (1987). Breaking the glass ceiling: can women reach the top of America's largest corporations? MA: Addison-Wesley.
Ng, E. S. ve Sears, G. J. (2017). The glass ceiling in context: the influence of CEO gender, recruitment practices and firm internationalisation on the representation of women in management. Human Resource Management Journal, 27(1), 133-151.
Oakley, J. G. (2000). Gender-based barriers to senior management positions: Understanding the scarcity of female CEOs, Journal of Business Ethics, 27(4), 321-334.
Oswald, D. L. (2008). Gender stereotypes and women’s reports of linking and ability in traditionally masculine and feminine occupations. Psychology of Women Quarterly, 32(2), 196-203.
Öğüt, A. (2006). Türkiye’de kadın girişimciliğin ve yöneticiliğin önündeki güçlükler: cam tavan sendromu, Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(1), 56-78.
Örücü, E., Kılıç, R. ve Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir ili örneği, Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(2), 117-135.
Özçelik, M.K. (2017). Çalışma Hayatında Kadının Yeri Ve Kariyer Gelişim Engelleri, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 49-70.
Öztürk, Z. ve Bilay, T.A. (2016). Türkiye kamu hastaneleri kurumunda çalışan kadınların kariyer engelleri ve cam tavan sendromu algıları. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 89-102.
Özyer, K. ve Azizoğlu, Ö. (2014). İş hayatında kadınların önündeki cam tavan engelleri ile algılanan örgütsel adalet arasındaki ilişki, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 95-106.
Powell, G. N. ve Butterfield, D. A. (1994). Investigating the glass ceiling phenomenon: an empirical study of actual promotions to top management, Academy of Management Journal, 37(1), 68-86.
Rodriguez-Caceres, R. (2011). The glass ceiling revisited: moving beyond discrimination in the study of gender in public organizations. Administration and Society, 45(6), 674-709.
Sağlam, M. (2013). Vergi algısı ve vergi bilinci üzerine bir araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinde vergi algısı ve bilinci. Sosyoekonomi, 19(19), 315-334.
Schmitt, M. T. ve Wirth, J. H. (2009). Evidence that gender differences in social dominance orientation result from gendered self-stereotyping and group interested responses to patriarchy, Psychology of Women Quarterly, 33(4), 429-436.
Sığrı, Ü. ve Gürbüz, S. (2014). Örgütsel Davranış. İstanbul: Beta Yayınları.
Siegel, S. ve Castellan, N. J. (1988). Nonparametric statistics for the behavioral sciences, 2nd edition, New York: John Wiley and Sons.
Smircich, L. (1983). Concepts of culture and organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 28(3), 339–358.
Şener,İ., Karabay, M. ve Kale, B. (2016). Kadınların cam tavan algıları ve kadın yöneticilere karşı tutumları: hizmet sektörü çalışanlarına yönelik bir araştırma, IV. Örgütsel Davranış Kongresi, Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Adana, 4-5 Kasım 2016, ISBN: 978-975-487-213-2, 612-619.
Taşkın, E., ve Çetin, A. (2012). Kadın yöneticilerin cam tavan algısının cam tavanı aşma stratejilerine etkisi: Bursa örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 19-34.
Tükeltürk, Ş.A. ve Perçin, N.Ş. (2008). Turizm sektöründe kadın çalışanların karşılaştıkları kariyer engelleri ve cam tavan sendromu: cam tavanı kırmaya yönelik stratejiler, Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 113-128.
TÜİK, (2015). Basın Odası Haberleri, Sayı: 25/2015.
TÜRKONFED (2017). Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu İş Dünyasında Kadın 2017 Raporu Birinci Faz Çalışma Sonuçları.
Yıldız, S. (2014). Türkiye’de cam tavan sendromunun varlığı üzerine bir araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(1), 72-90.
Yörü, H. A. (2009). Türkiye’deki üniversite kütüphanelerinde kadın işgücü. Türk Kütüphaneciliği, 23(2), 351-366.
Zimmer, L. (1988). Tokenism and women in the workplace: The limits of gender-neutral theory, Social Problems, 35(1), 64-77.