BÜROKRASİ KURAMLARI VE TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE BÜROKRATİK SORUNLAR

Max Weber'in kuramsal temellerini attığı bürokrasi, çok farklı tanımları yapılan bir kavramdır. Bürokrasinin; "masaların ve büroların egemenliği", "memurların çalıştığı ofis, büro ya da devlet dairesi", "bürokratların yönetimi", "rasyonel örgüt", "verimsizlik ve kötü yönetim", "kamu yönetimi", "memurlar tarafından yönetim", "büyük yapılı örgütler ve modern toplum" gibi tanımları yapılmaktadır. Bürokrasi daha çok örgütlerin olumsuzluklarına ve resmi otoritenin kötüye kullanılmasını anlatmakta kullanılan pejoratif (kötüleyici ve aşağılayıcı) bir kavram olarak tanımlanmakta; sorumluluktan kaçma, yetki devretmekte isteksizlik, otoriteye aşırı bağlılık gibi olumsuz davranış ve işlemler bürokrasi konusunda örnek gösterilmektedir. Tanımlamak yerine bürokrasinin belirleyici özelliklerini ve temel unsurlarını belirterek ideal bir bürokrasi tipi ortaya çıkarmaya çalışan Weber’e göre bürokrasi; gayrişahsilik, yazılılık, kamu ve özel alanın ayrışması gibi belli özellikleri bulunan sıralı ve düzenli, yetki ve görevlerin önceden tanımlandığı, çağdaş, siyasal sistemlerin vazgeçemediği bir örgüt biçimidir. Weber’de bürokrasi, bir yönetim biçimi değil, yazılı kurallara göre işlerin profesyonel görevliler tarafından yürütüldüğü bir örgüt biçimidir. Buna göre bürokrasi; iş bölümü, uzmanlaşma, örgütlenme, hiyerarşik bir yapı, planlama çerçevesi içinde geniş grupların disiplinli bir şekilde yönetilmesini gerektiren toplumun bir aşamasıdır. Weber, bürokrasiyi rasyonel bir örgüt biçimi olarak kabul etmiş ve teknik olarak diğer örgüt biçimlerinden üstün olduğunu belirtmiştir. "Merkeziyetçilik", "örgütsel büyüme", "yönetimde gizlilik, dışa kapalılık", "yönetimde tutuculuk ve değişime ayak uyduramamak" gibi yapısal; "kuralcılık ve sorumluluktan kaçma", "yönetimde siyasallaşma", "aracılar yoluyla işlemleri yürütme" ve "yolsuzluk" gibi işlevsel problemleri bünyesinde barındıran Türk kamu bürokrasisi; bu özellikleriyle kaliteli, hızlı, rasyonel, etkili ve verimli hizmet sunmaktan uzak bir görüntü sergilemektedir.

BUREAUCRACY THEORIES AND BUREAUCRATIC PROBLEMS IN TURKISH PUBLIC ADMINISTRATION

Bureaucracy, theoretically introduced by Max Weber, is a concept with a slew of definitions. Thus, it is defined as the "rule of tables and offices," "state office, bureau or agency where civil servants work," "rational organization," "inefficiency and mismanagement," "public administration," "rule by civil servants," and "large-scale organizations and modern society." Bureaucracy is usually employed as a pejorative concept used to describe negative aspects of organization and abuse of official authority, and unfavorable behaviors such as evasion of responsibility, reluctance to hand over authority, and excessive dependence on authority are given as examples of bureaucracy. For Weber, who sought to depict an ideal form of bureaucracy by specifying its determinant attributes and key elements instead of defining it, bureaucracy is a hierarchical, ordered, and contemporary form of organization, indispensable to political systems, where duties and powers are specified in advance, and which have certain features such as impersonality, reliance on written rules and division between the public and private spheres. For Weber, bureaucracy is not a form of government, but an organization where tasks are performed by professional officials in compliance with written rules. Accordingly, bureaucracy is a social stage which entails disciplined administration of large groups within the framework of division of labor, specialization, organization, hierarchical structure, and planning. Weber saw bureaucracy as a rational form of organization, technically superior to other forms of organization. Turkish public administration, marred with structural problems, namely "centralization," "organization growth," "secrecy and isolation in government," and "conservatism and failure to keep with changes in administration" and functional problems such as "formalism and evasion of responsibility," "politicization in administration," "execution through agents," and "corruption," and as such, it is hardly capable of providing quality, rapid, rational, effective and efficient services.