1897 TÜRK-YUNAN HARBİ’NDE TRABZON REDİF TABURLARI

Bağımsızlığını kazanmasının ardından Yunanistan’ın bitmek bilmeyen genişleme arzusu dolayısıyla, Osmanlı tebaası Rumları devlete karşı sürekli kışkırtmaktaydı. Alınan tedbirlerin isyanları bastırmaya yeterli olmaması ve Yunanistan’ın da geri adım atmaması 1897 yılında Türk-Yunan Harbi’ni getirdi. Savaş için Osmanlı seferberliği ilan edildiğinde ordunun büyük bir bölümü redif taburlarından teşkil edilmişti ve bu taburların içerisinde Trabzon taburları da mevcuttu. Samsun, Ordu, Ünye, Fatsa, Tirebolu, Görele, Giresun, Büyükliman, Trabzon, Sürmene, Maçka, Of, Rize, Mapavri, Arhavi, Gümüşhane taburlarının bulunduğu redif kuvvetleri savaşta gösterdikleri cesaret ve yararlılıkları ile ön plana çıkmıştı. Taburların dönüşlerinde ise vilayette büyük bir sevinç yaşanmış, dönemin anlayışının sembolik izlerini taşıyan geniş çaplı karşılama merasimleri yapılmıştı. Bu çalışma Trabzon Redif Taburlarının 1897 Türk-Yunan Harbi’ndeki rolleri, kayıpları ve dönüş merasimlerini konu edinmektedir. Çalışmada da arşiv belgeleri yanında, vilayet gazetesi, dönem kaynakları ve araştırma eserleri çerçevesinde Trabzon Redif Taburlarının Yunan Harbi’ndeki işlevi ve karşılanma mera-simlerinin sembolik anlamı üzerinde durulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türk-Yunan Harbi, Trabzon, Redif Taburu

TRABZON REDIF BATTALIONS IN 1897 GRECO-TURKISH WAR

Despite his independence, the desire for an endless expansion of Greece was renewed after the Ottoman-Russian War of 1877-1878, and despite taking Teselia and Arta in 1881, he did not give up his wishes. The most common way they applied for this purpose was to provoke the Ottoman subjects, the Greeks, against the state. Receiving measures were not enough to suppress the rebellions and Greece did take steps in 1897, bringing the Turkish-Greek War. When Ottoman mobilization was declared for war, a large part of the army was composed of Redif battalions and there were also Trabzon battalions in these battalions. The Redif forces, which were battalions of Samsun, Ordu, Ünye, Fatsa Tirebolu, Görele, Giresun, Büyükliman, Trabzon, Sürmene, Maçka, Of, Rize, Mapavri, Arhavi and Gümüşhane battalions had come to the forefront with their courage and usefulness in battle. On the turn of the battalions, there was a great happiness in the vilayet, and there were ceremonies of widespread reception, bearing the symbolic traces of the understanding of the period. This study deals with the roles, losses and return ceremonies of the Trabzon Redif Battles in 1897 Turkish-Greek War. The work focuses on the symbolic meaning of the functions of the Trabzon Redif Battles in the Greek War and the ceremonies of the surrender in the context of the archival documents, the provincial newspaper, period resources and research works.

Keywords:

Trabzon, Redif Battalions,

PDF

___

Dâhiliye Nezareti Mektubi Kalemi (BOA, DH. MKT.) 2207/8
BOA, Babıali Evrak Odası (BEO), 1260/94495; 1009/75629; 1013/75939; 942/70639.
BOA, Yıldız Mütenevvî Maruzat (Y. MTV.) 22/107; 25/27.
BOA, Yıldız Perâkende Askerî Maruzat (Y. PRK. ASK.) 144/59; 1/109; 117/84;118/13; 119/123; 119/23; 119/27; 119/40; 2/26; 41/26; 59/38.
BOA, Yıldız Perakende Başkitabet Mâ'rûzâtı (Y. PRK. BŞK.) 49/106
BOA, Yıldız Tasnifi Perakende Yaverân ve Maiyyet-i Seniyye Erkan-ı Harbiye Dairesi (Y. PRK. MYD.) 18/25; 18/58.
BOA, Yıldız Zaptiye Nezareti Maruzatı (Y. PRK. ZB.) 19/8.
Servet-i Fünun, (İlave Kısmı), 3 Nisan 1313, C: 13, S: 318, ss. 44-45.
Trabzon Vilayet Gazetesi (TVG), 14 Mayıs 1314, S: 1306; 11 Haziran 1314, S: 1310; 14 Mayıs 1314, S: 1306; 18 Haziran 1314, S: 1311; 21 Mayıs 1314, S: 1307; 21 Mayıs 1314, S: 1307; 26 Mart 1314, S: 1300; 28 Mayıs 1314, S: 1308; 28 Mayıs 1314, S: 1308; 4 Haziran 1314, S: 1309; 4 Haziran 1314, S: 1309; 4 Haziran 1314, S: 1309.
(1897-1313) Türk Yunan Harbi, Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Talim ve Terbiye Dairesi Yayını, İstanbul 1928.
A. İRFAN, Tarih-i Zafer, Yuvanaki Papnayotidis Matbası, İstanbul 1315.
ABDURRAHMAN ŞEREF EFENDİ, Abdurrahman Şeref Efendi Tarihi, Haz. Bayram Kodaman-Mehmet Ali Ünal, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
ADIYEKE, Ayşe Nükhet, Osmanlı İmparatorluğu ve Girit Bunalımı (1896-1908), TTK Yayınları, Ankara 2000.
AKDEMİR, M. Sadık, “Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı Dönemi Anadolu’da İran Şehbenderlikleri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S: 39, 2017/2, ss. 40-68.
AKYAY, Bülent, Teselya Meselesi (1881), Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi SBE, İzmir 2001.
BALCI, Sezai, Babıali Tercüme Odası, Libra Kitap, İstanbul 2013.
BIJIŞKYAN, P. Minas, Pontos Tarihi, Çiviyazıları Yayınevi, İstanbul 1998.
CANNADINE, David, “Ritüelin Bağlamı, İcrası ve Anlamı: Britanya Monarşisi ve ‘Geleneğin İcadı’ 1820 civarı – 1977”, Geleneğin İcadı, Der. E. Hobsbawm, T. Ranger, Çev. M. Murat Şahin, Agora Kitaplığı, İstanbul 2006, ss. 119-192.
DEMİRYÜREK, Meral, “1897 Türk Yunan Savaşı’nın Servet-i Fünun ve Kokonoz- Akbaba Gazetelerine Yansımaları”, Türkiyat Araştırmaları, Güz 2007, S: 7, ss. 123-140.
DERİNGİL, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909), Çev. Gül Çağalalı Güven, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007.
Devlet-i Aliye ve Yunan Muharebesi Hakkında Müdavele-i Efkar, Çev. Abdi Tevfik, İkdam Matbaası, İstanbul 1315.
DIĞIROĞLU, Filiz, “XIX. Yüzyıl Osmanlı Devleti’nde İranlı Olmak: Samsun’daki Acem Topluluğu”, Osmanlı’da Şehir, Vakıf ve Sosyal Hayat, Ed. Kerim İlker Bulunur vd., Mahya Yayın, İstanbul 2017, ss. 253-276.
EMİROĞLU, Kudret, “Trabzon’da XIX. Yüzyıldan XX. Yüzyıla Kahvehane ve Kitabevi Bağlamında Toplumsal Tabakalanma, Kültür ve Siyaset”, Kebikeç, S: 10, 2000, ss. 187-222.
GARAN, Bahanur, “Menemenlizâde Mehmet Tahir’in Kaleminden 1897 Türk-Yunan Savaşı”, Türk-Yunan İlişkileri Üzerine Makaleler, Ed. Yeliz Okay, Doğu Kitabevi, İstanbul 2014, ss. 399-408.
GOLTZ PAŞA, Osmanlı Yunan Seferi (1897-1313), Çev. Yakub Şevki, İstanbul 1326.
GÜVEN, Cemal, “Abdülezel Paşa’nın Hayatı ve Şehadeti”, Tarihin Peşinde, Yıl 2010, S: 3, ss. 71-82.
HAMAMİOĞLU, İhsan, Trabzon’da İlk Kitapçı Kitabi Hamdi Efendi ve Yayınları, Kemal Matbaası, İstanbul 1947.
HOBSBAWM, Eric, “Seri Üretim Gelenekler: Avrupa, 1870-1914”, Geleneğin İcadı, Der. E. Hobsbawm, T. Ranger, Çev. M. Murat Şahin, Agora Kitaplığı, İstanbul 2006, s. 306-315.
HOBSBAWM, Eric, “Giriş: Gelenekleri İcat Etmek”, Geleneğin İcadı, Der. E. Hobsbawm, T. Ranger, Çev. M. Murat Şahin, Agora Kitaplığı, İstanbul 2006, ss. 1-20.
HÜLAGU, Metin, Osmanlı Yunan Savaşı Abdülhamid'in Zaferi, Yitik Hazine Yayınları, İstanbul 2008.
ISSAWI, Charles, The Tabriz-Trabzon Trade 1830–1900, Cambridge 1970.
KARAÇAVUŞ, Ahmet, “Toplumsal Mekânın Merkezinin Değişimi Üzerine Bir Deneme: XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Trabzon’da Geleneksel Yaşamın Hükümsüzleşmesi”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 10, Bahar 2011, ss. 71-99.
KARAGÖZ, Rıza, “Osmanlı Devleti’nde Yunan Mallarına Karşı Uygulanan Ticari Boykot (1910)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, S: 8, 2003, ss. 45-74.
KARATEKE, Hakan T., Padişahım Çok Yaşa! Osmanlı Devleti’nde Son Yüzyılda Merasimler, Kitap Yayınevi, İstanbul 2004.
KIEL, Machiel, “Teselya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C: 40, ss. 522-525.
KUNERALP, Sinan, Son Dönem Osmanlı Erkan ve Ricali, 1839-1922: Prosopografik Rehber, ISIS Yayın, İstanbul 1999.
MAHİR MEHDİ, Bedrekâ-i Zafer Yahud Teselya ve Yenişehir 1314, [1897 Türk Yunan Savaşı (Teselya Tarihi)] içinde, Yay. Haz. Bayram Kodaman, Ankara 1993.
MAVNAHOYUZADE KASIM BİN AHMET, Teselya Tarihi, [1897 Türk-Yunan Savaşı (Teselya Tarihi)] içinde, Yay. Haz. Bayram Kodaman, TTK Yayınları, Ankara 1993.
ALİ MUZAFFER, Abdülezel Paşa Merhumun Tercüme-i Hâli Hakkında Malûmâttır, İstanbul 1315.
OSMAN SENAİ, Osmanlı Yunan Seferi, Dömeke Meydan Muharebesi, A. Asaduryan Matbaası, İstanbul 1314.
ÖZORAN, Beria Remzi, “Teselya, Türk Kültürü, Yıl X/2, S: 110, Aralık 1971, ss. 99-111.
ÖZTÜRK, Ali İhsan, “Cumhuriyet Döneminde Belediyelerin Asker Aile Yardımları”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, C: 11, S: 21, 2012, ss. 27-50.
PAKALIN, Mehmet Zeki, Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, MEB Yayınları, C:3, İstanbul 1993.
Panorama de le Guerre Turco-Grecque, Ahmet İhsan Matbaası, İstanbul (Tarihsiz).
SEDES, Halil, 1875-1876 Bosna-Hersek ve Bulgaristan İhtilalleri ve Siyasi Olaylar, Çituri Biraderler Basımevi, İstanbul 1946.
SERBESTOĞLU, İbrahim, “1897 Türk Yunan Savaşı’nda Ecnebilerin Zararlarının Tazmini Meselesi”, OTAM, S: 34, Güz 2013, ss. 223-243.
SUN, Selim, 1897 Osmanlı-Yunan Harbi, Genelkurmay Başkanlığı Harb Tarihi Dairesi Yayını, Ankara 1965.
SÜLEYMAN TEVFİK, ABDULLAH ZÜHDÜ, Devlet-i Aliye-i Osmaniye ve Yunan Muharebesi 1314, Mihran Matbaası, İstanbul 1315.
Trabzon Vilayet Salnamesi, Haz. Kudret Emiroğlu, Trabzon İli ve İlç. E.K.ve Sos. Yard. Vakfı Yayını, C: 17, Ankara 2007.
TURGAY, A. Üner, “Trabzon”, Doğu Akdeniz Liman Kentleri 1800–1914, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.
ÜLÇEN, Erol, “1897 Türk-Yunan Savaşı’nın Ünlü Komutanlarından Şehid Abdülezel Paşa (1827-1897) Hayatı ve Hakkında Yazılan Şiirler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, Belleten 1994, Ankara 1996, ss. 169-203.
VECİHİ VD., Musavver Tarih-i Harb, İkdam Matbaası, İstanbul 1315.
YILMAZÇELİK, İbrahim- AKSIN, Ahmet, Tarihi Gerçeklerle Osmanlı Yunan Harbi, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2007.
YİĞİTLER, Şener Şükrü, “Türk Savaş Edebiyatında Ayrıcalıklı Bir Zafer: Teselya Savaşı”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, C: 34, S: 2, Aralık 2017, ss. 167-180.