206116

Sosyal Kaytarmanın Örgütsel Sinizme Etkisinde Zorunlu Vatandaşlık Davranışının Aracılık Rolü: Sosyal Ağ Gruplarında Bir Araştırma

Araştırmanın amacı, örgütlerde sinizmin oluşmasında zorunlu vatandaşlık davranışı ve sosyal kaytarmanın etkisini tespit etmektir. Bu bağlamda sosyal kaytarmaya maruz kalan çalışanlar açısından sosyal kaytarmanın örgütsel sinizme etkisi incelenmiştir. Ayrıca sosyal kaytarma mağdurlarının iş yükünün artması sonucu oluşan zorunlu vatandaşlık davranışlarının örgütsel sinizme etkisinde aracılık rolüne de bakılmıştır. Araştırmanın örneklemi, Türkiye’deki sosyal ağ gruplarına üye olan ve çeşitli sektörlerde aktif olarak çalışan 160 katılımcıdan oluşmaktadır. Araştırma hipotezlerinin sınanmasında öncelikle ilişki ve etki için sırasıyla korelasyon ve regresyon analizi yapılmıştır. Zorunlu vatandaşlık davranışının aracı etkisinin belirlenmesinde ise, Baron ve Kenny’nin üç aşamalı modeli temel alınarak hiyerarşik regresyon analizi yapılmıştır. Bunun yanı sıra Sobel testi ile kısmi aracılık etkisine bakılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, örgütsel sinizm, sosyal kaytarma ve zorunlu vatandaşlık davranışı değişkenleri arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki vardır. Ayrıca, sosyal kaytarmanın örgütsel sinizme etkisinde zorunlu vatandaşlık davranışının kısmi aracılık rolü de bulunmaktadır. Değişkenler arası ilişkileri inceleyen ilk çalışma olması ve elde edilen sonuçların örgütlerde sinizmin oluşmasında farklı değişkenlerin de etkili olduğuna işaret etmesi, örgütsel davranış alan yazınına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal kaytarma, zorunlu vatandaşlık davranışı, rol-ötesi davranış, örgütsel sinizm, sosyal ağ

The Mediating Role of Compulsory Citizenship Behavior in the Effect of Social Loafing on Organizational Cynicism: A Survey in Social Networking Groups

This study aims to identify the effect of the social loafing (SL) and compulsory citizenship behaviors (CCB) on organizational cynicism (OC). In this context, the impact of SL on OC was examined in terms of employees who are victims of loafing. Furthermore, the mediator role of CCB on OC resulting from the increased workload of the victims of SL was investigated. The sample of the study consisted of 160 participants who are the members of the social networking groups actively working in various sectors in Turkey. Correlations and a series of regression analyses were used for testing the research hypotheses. Hierarchical regression analysis was conducted based on Baron and Kenny’s three step procedures to test the mediating effect of CCB. The Sobel test was used to determine the partial mediating effect. The results showed that there was a positive relationship between OC, SL, and CCB, and CCB acted as a partial mediator between SL and OC. The results also demonstrated that different variables giving rise to cynicism are effective in organizations.

Keywords:

Social loafing, compulsory citizenship behavior, extra-role behavior, organizational cynicisim, social networking groups,

PDF

___

Alkan, S. E. (2015). Psikolojik güvenlik ve örgütsel politika algısının zorunlu örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisi üzerine bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi SBE.
Alkan, S. E. ve Turgut, T. (2015). A research about the relationshıp of psychological safety and organizational politics perception with compulsory citizenship behavior and the pressures behind compulsory citizenship behavior. Research Journal of Business & Management, 2(2), 185-203.
Akdemir, B., Kırmızıgül, B. ve Zengin, Y. (2016). Örgütsel sinizm ile iş performansı arasındaki ilişki ve bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 115-130.
Akgündüz, Y., Akdağ, G., Güler, O. ve Sünnetçioğlu, S. (2014). “İşten ayrılma niyeti ve aşırı rol yükünün otel çalışanlarının sosyal aylaklık davranışlarına etkisi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4):515-536.
Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173.
Brandes, P. M. (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Division of Research and Advanced Studies of the University of Cincinnati, ABD.
Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi 8(4), 470-483.
Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. London: Continuum.
Cohen, S. G. ve Bailey, D. E. (1997). What makes teams work: Group effectiveness research from the shop floor to the executive suite. Journal of Management, 23(3), 239-290.
Dean, J. W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. Academy of Management review, 23(2), 341-352.
Doğan, A., Bozkurt, S. ve Demir, R. (2012). Sosyal kaytarma davranışı ile algılanan görev görünürlüğü arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(24), 53-80.
Earley, P. C. (1989). Social loafing and collectivism: A comparison of the United States and the people's republic of China. Administrative Science Quarterly, 34(4), 565-581.
Emerson, R. M. (1976). Social exchange theory. Annual Review of Sociology, 2(1), 335-362.
Farh, J. L., Zhong, C. B. ve Organ, D. W. (2004). Organizational citizenship behavior in the people’s republic of China. Organization Science, 15(2), 241–253.
George, J. M. (1992). Extrinsic and intrinsic origins of perceived social loafing in organizations. Academy of Management Journal, 35(1), 191-202.
Güçer, E., Pelit, E., Demirağ, Ş. A. ve Keleş, Y. (2017). Sosyal kaytarmanın işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Otel işletmelerinde bir araştırma. Journal of Business Research Turk, 9(2), 14-36.
Gün G. (2016). Örgüt kültürü tiplerinin örgütsel sinizm algısına etkisi: Bitlis ili otel işletmelerinde bir alan araştırması. Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm, 1(1), 28-55.
Hackman, J. R. ve Oldham, G. R. (1980). Work redesign. Reading, MA: Addison-Wesley.
Harmancı Seren, A. K. ve Ünaldı Baydın, N. (2017) Validity and Reliability Study of the Compulsory Citizenship Behaviour Scale in Turkish: A Study Among Nurses. Journal of Health and Nursing Management, 4(2), 43-49.
Ilgen, D. R. (1999). Teams embedded in organizations: Some implications. American Psychologist, 54(2), 129-139.
Ilgın, B. (2013). Toplumsal Bir Hastalık: Sosyal Kaytarma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 238-270.
James, M. S. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organizations: An examination of the potential positive and negative effects on school systems (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Florida State University, ABD.
Jones, G. R. (1984). Task visibility, free riding, and shirking: Explaining the effect of structure and technology on employee behavior. Academy of Management Review, 9(4), 684-695.
Kanten, P. (2014). İşyeri nezaketsizliğinin sosyal kaytarma davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde duygusal tükenmenin aracılık rolü. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 11-26.
Kanten, P., Kanten, S., Yeşiltaş, M. ve Yaşlıoğlu, M. (2015). Ücret adaletinin hizmet süreçlerini sabote etme ve sosyal kaytarma davranışları üzerindeki etkisinde ücret eşitliği algısının rolü. 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 513-520.
Karacaoğlu, K. ve İnce, F. (2012). Brandes, Dharwadkar ve Dean'in (1999) Örgütsel sinizm ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması: Kayseri organize sanayi bölgesi örneği. Business and Economics Research Journal, 3(3), 77.
Karau, S. ve Williams K. D. (1993). Social Loafing: A Meta-Analytic Review and Theoretical Integration. Journal of Personality and Social Psychology, 65(4), 681-706.
Kesen, M. (2015). “Psikolojik güçlendirme çalışanların sosyal kaytarma davranışlarını azaltır mı?”. Journal of Yaşar University, 10(38), 6531-6540.
Kidwell, R. E. ve Bennett, N. (1993). Employee propensity to withhold effort: A conceptual model to intersect three avenues of research. Academy of Management Review, 18(3), 429–456.
Knoke, D. (1990). Organizing for collective action: The political economies of associations. New York: de Gruyter.
Köybaşı, F., Uğurlu, C. T., ve Öncel, A. (2017). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ile Örgütsel Sinizm Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 1-14.
Kurnaz, G. (2016). “Sosyal kaytarmanın çalışan performans düzeyine etkisi üzerine bir araştırma”. Journal of International Social Research, 9(44), 1143-1150.
Lafargue, P. (2013). Tembellik hakkı. (C. Özçapkın, Çev.). İstanbul: Alakarga.
Latane, B., Williams, K. D. ve Harkins, S. (1979). “Many hands make light the work: The causes and consequences of social loafing”. Journal of Personality and Social Psychology, 37(6), 822-832.
Liden, R. C., Wayne, S. J., Jaworski, R. A. ve Bennett, N. (2004). Social loafing: A field investigation. Journal of Management, 30(2), 285-304.
Lifton, W. (1961). Working with groups: Group process and individual growth. Wiley: New York.
Luo, Z., Qu, H. ve Marnburg, E. (2013). Justice perceptions and drives of hotel employee social loafing behavior. International Journal of Hospitality Management, 33(2), 456-464.
Marx, K. (1977). Karl Marx: Selected writings. D. McClellan (Ed.). Oxford: Oxford University Press.
Murphy, S. M., Wayne, S. J., Liden, R. C. ve Erdogan, B. (2003). Understanding social loafing: The role of justice perceptions and exchange relationships. Human Relations, 56(1), 61-84.
Ofshe, R. ve Singer, M. T. (1986). Attacks on peripheral versus central elements of self and the impact of thought reforming techniques. Cultic Studies Journal, 3(1), 3-24.
Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behavior. Research in Organizational Behavior, 12(1), 43-72.
Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: it's construct clean-up time. Human Performance, 10(2), 85-97.
Organ D. W., Podsakoff, P. ve MacKenzie S. B. (2006). Organizational citizenship behavior; its nature, antecedents, and consequences. London: Sage.
Piezon, S. L. ve Ferree, W. D. (2008). Perceptions of social loafing in online learning groups: A study of public university and U. S. Naval war college students. International Review of Research in Open and Distance Learning, 9(2), 1-17.
Porpara, D. V. (1989). Four concepts of social structure. Journal for the Theory of Social Behavior, 19(2), 195–211.
Price, K. H., Harrison, D. A. ve Gavin, J. H. (2006). Withholding inputs in team contexts: member composition, interaction processes, evaluation structure, and social loafing. Journal of Applied Psychology, 91(6), 1375-1384.
Sezici, E. ve Güven Ö. Z. (2017). İstismarcı Yönetici Algısının Kaytarma Üzerindeki Etkisinde Duygusal Tükenmenin Aracılık Rolü: Otel İşletmelerinde Bir İnceleme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28(1), 58-68.
Schippers, M. C. (2014). Social loafing tendencies and team performance: The compensating effect of agreeableness and conscientiousness. Academy of Management Learning & Education, 13(1), 62-81.
Schein, E. H., Schneier, I. ve Barker, C. H. (1961). Coercive persuasion: A socio-psychological analysis of the brain-washing of American civilian prisoners by the Chinese communnists. New York: Norton.
Smith, C. A., Organ, D. W. ve Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its nature and antecedents. Journal of Applied Psychology, 68(4), 653.
Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence intervals for indirect effects in structural equation models. Sociological methodology, 13(1), 290-312.
Sünnetçioğlu, S., Korkmaz, H. ve Koyuncu, M. (2014). Konaklama işletmelerinde algılanan örgüt kültür tipinin çalışanların sosyal kaytarma davranışlarını algılamasına etkisi üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(28), 17-34.
Spector, P. E. ve Fox, S. (2010). Counterproductive work behavior and organisational citizenship behavior: Are they opposite forms of active behavior?. Applied Psychology, 59(1), 21-39.
Şantaş, F., Uğurluoğlu, Ö., Kandemir, A., ve Çelik, Y. (2017). Sağlık çalışanlarında örgütsel sinizm, iş performansı ve örgütsel özdeşleşme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(3), 867-886.
Şeşen, H. ve Kahraman, Ç. A. (2014).” İş arkadaşlarının sosyal kaytarmasının, bireyin iş tatmini, örgütsel bağlılık ve kendi kaytarma davranışlarına etkisi”. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 43-51.
Şeşen, H. ve Soran, S. (2013). Örgütsel vatandaşlıktan zorunlu vatandaşlığa: Zorunlu vatandaşlık davranışının bazı faktörlerle ilişkisi. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı, Kütahya, 407-410.
Taylor, F. W. (1997). Bilimsel yönetimin ilkeleri. Ankara: Adres Yayınları.
Tepper, B. J., Hoobler, J., Duffy, M. K. ve Ensley, M. D. (2004). Moderators of the relationship between coworkers’ organizational citizenship behavior and fellow employees’ attitudes. Journal of Applied Psychology, 89(3), 455–465.
Turgut, T. ve Agun, H. (2016). Örgütsel adalet ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkide psikolojik sermaye ve çalışan sesliliğinin ara değişken rolü. İş’te Davranış Dergisi, 1(1), 15-26.
Uysal, H. T. (2016). Örgütlerde sosyal kaytarma algısının çalışanların tükenmişlik duygusuna etkisi. 3. Ulusal Meslek Yüksekokulları Sosyal ve Teknik Bilimler Kongresi, 732-743
Ülke, H. E. (2006). Investigating the role of personality and justice perceptions on social loafing (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi SBE, Ankara.
Vandyne, L., Cummings, L. L. ve Parks, J. M. (1995). Extra-role behaviors: In pursuit of construct and definitional clarity (a bridge over muddied waters). Research in Organizational Behavior: An Annual Series Of Analytical Essays And Critical Reviews, 17, 215-285.
Vigoda-Gadot, E. (2006). Compulsory citizenship behavior: Theorizing some dark sides of the good soldier syndrome in organizations. Journal for the Theory of Social Behaviour, 36(1), 77-93.
Weiner, B. (2000). Intrapersonal and interpersonal theories of motivation from an attributional perspective. Educational Psychology Review, 12(1), 1-14.
Williams, L. J. ve Anderson, S. E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behaviors. Journal of Management, 17(3), 601-617.
Williams, K., Harkins, S. ve Latane, B. (1981). Identifiability as a deterrent to social loafing: Two cheering experiments. Journal of Personality and Social Psychology, 40(2), 303-311.
Williams, K. D. ve Karau, S. J. (1991). Social loafing and social compensation: The effects of expectations of co-worker performance. Journal of Personality and Social Psychology, 61(4), 570-581.
Wilkerson JM (2002). Organizational cynicism and its impact on human resources management. G. R. Ferris, M. R. Buckley ve D. B. Fedor (Ed.), Human resources management: Perspectives, context, functions, and outcomes (ss. 532–546). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
Yakın, B. (2017). Örgütsel güven, örgütsel özdeşleşme ve örgütsel sinizm ilişkisi (YayımlanmamışYüksek Lisans tezi). Gazi Üniversitesi SBE, Ankara.
Yakın, B., Sökmen, A. ve Bıyık, Y. (2017). Organizational trust, organizational identification and organizational cynicism: A research on white colors. International Journal of Business and Management Invention, 6(7), 72-78.
Yıldırım, S. K. ve Karabey C.N. (2017). Etik iklim ve örgütsel kontrol mekanizmalarının sanal kaytarma davranışı üzerindeki etkisinde örgütsel sinizmin aracılık rolü. Gazi Üniversitesi SBE Dergisi, 4(11), 556-594.
Yılmaz, N., Doğanalp, S. ve Durmaz, T. V. (2016). Lisansüstü öğrencilerde tezden kaytarma davranışları. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, 25(3), 205-228.
Zellars, K. L., Tepper, B. J. ve Duffy, M. K. (2002). Abusive supervision and subordinates’ organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 87(6), 1068–1076.