II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ’NDE VE CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA TRABZON POLİS MEKTEBİ

I. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Osmanlı coğrafyasının tamamında, özellikle Trabzon gibi işgalden kurtarılmış bölgelerde yoğun asayiş problemleri yaşanmıştır. Bu nedenle emniyet ve asayişin yerelde ve askerden farklı bir unsurla sağlanması sosyal, siyasî bir ihtiyaç olarak da ortaya çıkmıştır. 1918 yılında açılan Trabzon Polis Mektebi de Doğu illerinin polis ihtiyacını karşılamak amacıyla tesis edilmiştir.Bu çalışmada, Trabzon Polis Mektebi’nin kuruluş süreci, öğrenci temini çalışmaları, Osmanlı Devleti ve Cumhuriyet Dönemlerindeki eğitim faaliyetleri ele alınmış, kurucu müdür Asım Bey’in okula dair raporu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Trabzon, Polis Mektebi, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti, Eğitim

TRABZON POLICE SCHOOL DURING THE SECOND CONSTITUTIONAL MONARCHY PERIOD AND THE EARLY REPUBLIC PERIOD

During and after the World War I within the whole Ottoman geography, especially in regions like Trabzon, which were saved from the occupation of the Allies, public security problems proliferated. Thus, maintaining the safety and the order of the community in the local regions by a force other than the military had emerged as a social and political need. The Trabzon Police School, which was inaugurated in 1918, was institutionalized to meet the police force needed in the eastern cities. In the present study, the inauguration process of Trabzon Police School, the recruitment of students operations, the educational activities during the Ottoman State period and the Republic period have been discussed; moreover, the founding principal Asım Bey’s report on the school has been evaluated

Keywords:

Trabzon, Police School, Ottoman State, Republic of Turkey, Education,

PDF

___

1-Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA),
DH. EUM. ECB. 19/36.
DH. EUM. MEM. 71/45; 98/77; 98/87; 100/27; 100/35; 100/36; 103/4; 107/63; 109/83; 126/58; 126/68; 126/72; 126/76; 126/82; 127/28; 180/13.
DH. EUM. MH. 165/12; 172/87;174/57; 174/101; 178/29; 179/32; 179/97; 181/37; 182/93; 183/10; 183/18; 191/37; 196/26; 200/31; 202/19; 204/10; 204/19; 220/6; 252/41.
DH. EUM. LVZ. 41/10; 42/126; 42/131; 42/143; 42/149; 42/153; 42/70; 43/29; 43/35; 43/64; 43/71; 43/78; 43/93; 50/11b; 50/47d; 50/87c; 59/98.
DH. EUM. THR. 59/6; 82/49.
DH. EUM. VRK. 18/40; 18/44; 18/46; 18/53; 18/56; 18/57; 18/58; 18/59; 18/60; 18/62; 18/63; 18/65; 18/66; 18/67; 18/68; 18/77; 23/34; 23/51; 23/54; 23/56; 23/71; 23/91; 44/18.
DH. ŞFR. 88/147; 588/123; 592/32.
ŞD. MLK. MRF. 1325/29.
Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), 30.10./20.115.4. 2-Süreli Yayınlar
Cumhuriyet, 25 Aralık 1930; 18 Şubat 1931; 2 Mart 1931; 21 Temmuz 1931.
Polis Mecmuası, S: 210, 211, 212, 1927; S: 219-220-221, 1928.
Resmi Ceride, 10 Kanun-ı Sani 1927.
Tanin, 25 Haziran 1909, S: 292.
Yeşil Giresun, 8 Eylül 1926.
3-Kitap ve Makaleler
ALBAYRAK, Hüseyin, Trabzon Milli Eğitim Tarihi, Trabzon 2008.
ALYOT, Halim, Türkiye’de Zabıta, Ankara 2008.
Belgelerle Türk Polis Tarihi, Emniyet Genel Müdürlüğü Arşiv ve Dokümantasyon Dairesi Başkanlığı, Yayın Koordinatörü İdris Karabörk, C: 1, Ankara 2014.
BERBER, Nuri, Ulus Devletin Aşılması Sürecinde Polis “Tarihten Günümüze Toplumsal Düzen Arayışı ve İç Güvenlik Hizmetlerindeki Değişim Çizgisi”, İstanbul Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007.
BİLGİÇ, Veysel K.; Muhittin Karakaya, “Türk Polis Teşkilatının Tarihi Gelişimi”, Polis Bilimleri Dergisi, C: 4, S: 1-2, 2002, ss. 171-186.
Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi- Irak-İran Cephesi, 1914-1918, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, 2. Kısım, Ankara 2002.
BİRİNCİ, Ali, “Türk Polis Teşkilatında İlkler”, Polis Bilimleri Dergisi, C: 1, S: 3, Nisan 1999, ss. 9-16.
BİRİNCİ, İhsan, “İlk Polis Okulları”, Hayat Tarih Mecmuası, S: 3, Nisan 1966, İstanbul, ss. 87-90.
CERMELİ, Ahmet, “Selanik’ten Ankara’ya Jandarma Subay Okulu (1904- 1937)”, Yedinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri, C: 1, Ankara 2000, ss. 163-186.
CEVİZLİLER, Erkan, “Erzurum Polis Mektebi”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), S: 44, Erzurum 2010, ss. 227-246.
ÇAM, Taner, “Türk Polis Okulları ve Onların Cumhuriyetin İlk Dönemindeki Yeni Devletin Modernleşme Sürecindeki Rolleri”, Turkish Studies, C: 9, S: 8, ss. 315- 326.
DİKİCİ, Ali, “Osmanlı Makedonya’sında Kurulan İlk Uluslararası Polis Barış Koruma Misyonu: Mürzsteg Reform Programı”, Karadeniz Araştırmaları, C: 6, S: 24, 2010, ss. 75-108.
_________, İstiklal Madalyalı Polisler ve “Yüzellilik” Polisler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (ATAM,) C: XXV, S: 75, Kasım 2009, ss. 523-573.
DURGUN, Bülent, “Sefer Planlarında ve Balkan Harbi’nde Osmanlı Ordusunda Menzil Teşkilatı”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C: 14, S: 29, Güz 2014, ss. 57-96.
ERGUT, Ferdan, Modern Devlet ve Polis Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Toplumsal Denetimin Diyalektiği, İstanbul 2004
ERGÜN, Mustafa, İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri, Ankara 1996.
GÜL, Muammer, “Konya Polis Mektebi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S: 10, 2003, ss. 131-146.
GÜNEY, Erhan, “İlk Polis Okulları”, Polis Dergisi, S: 57, Temmuz-Ağustos- Eylül 2008, ss. 5-6.
İBRAHİM FERİDUN, Polis Efendilere Mahsus Terbiye ve Malumat-ı Meslekiye, Matbaa-i Hayriye, İstanbul 1326.
KAYNAR, Süleyman, Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Polis Teşkilatının Kuruluşu, Organizasyonu, Fiziksel yapılanması, Aday Seçme Şekli, Eğitim Programları ve Eğitim Süreçleri Üzerine Bir Araştırma, Niğde Üniversitesi, SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde 2002.
OKÇABOL, Derviş, Türk Zabıta Tarihi ve Teşkilat Tarihçesi, C: 3, Ankara 1940.
ÖKSÜZ, Hikmet - Usta, Veysel, “I. Dünya Savaşı Sırasında Rus Donanmasının Trabzon ve Çevresini Bombalaması”, Türkiyat Mecmuası, C: 24, S: 1, 2004, ss. 25-51.
ÖZCAN, Abdülkadir, “Zabtiye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C: 44, Ankara 2013, ss. 130.
ÖZÇELİK, Mücahit, “Mütareke Dönemi Türk Polis Teşkilatındaki Düzenlemeler”, Polis Bilimleri Dergisi, C: 14, S: 3, 2012, ss. 85-104.
ÖZEL, Sebahattin, Milli Mücadele’de Trabzon, Ankara 1991.
ÖZKAN, Cemal, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ordu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C: 5, İstanbul 1985, ss. 1259-1268.
“Polis Mektebi”, Tanin, 25 Haziran 1909, S: 292.
SEZEN, Tahir, Osmanlı Yer Adları, Ankara 2006.
SÖNMEZ, Ali, “Polis Meclisinin Kuruluşu ve Kaldırılışı (1845-1950)”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C: 24, S: 37, 2005, ss. 259-275.
ŞAHİN, Eyüp, 1907’den 2000’e Polis Okulları, Ankara 2001.
_________, İz Bırakan Polisler, Ankara 2004.
TABAK, Serap, Kazım Dirik Paşa (Askeri, Mülki Hayatı ve Şahsiyeti), Çorum 2008.
TANIŞIK, Gökhan, Emniyet-i Umumiye Müdüriyeti Kayıtlarına Göre Polis Teşkilatı Kadro Hareketleri (1909-1938), Ondokuz Mayıs Üniversitesi SBE, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun 2009.
TATLILIOĞLU, Kasım, “Türk Polis Teşkilatı’nın Yapılanması ve Tarihten Günümüze Üstlendiği Misyon ve Sorumluluk Üzerine Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”, Tarihte Polis Teşkilatı Sempozyumu, Ed. Muammer Gül, Mustafa Kandemir, Ankara 2013, ss. 89-104.
TBMM Zabıt Ceridesi, 29 Kânunuevvel 1926; İ.21, 3.1.1927, c. 1. Devre II, İctima Senesi IV, C: 28, Ankara 1926.
TOPRAK, Zafer, “Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Kolluk Kuvvetleri”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C: 5, İstanbul 1985, ss. 1269-1271.
Türk Polis Teşkilatının Kuruluşunun 166. Yılında 166 Belge, Emniyet Genel Müdürlüğü Yayını, Yay. Haz. Eyüp Şahin, Ankara 2011.
Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi (1927-1928), Ankara 1928.
URAL, Selçuk, Mondros Mütarekesi ve Doğu Vilayetleri, İstanbul 2008.
USTA, Veysel, “Tanıkların Kaleminden Rus İşgalinden Sonra Trabzon’un Durumu”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, S: 17, 2014, ss. 135-172.
VAN, Nureddin, “II. Meşrutiyet’in İlanından Sonra Polis Teşkilatının Değişimi ve Dönüşümü”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S: 34, Aralık 2012, ss. 281-294.
YAĞAR, Hasan, “Osmanlı Polis Teşkilatı ve Yenileşme Süreci”, Türkler, C: 13, Ankara 2002, ss. 629-652. 4-Web Adresleri
http://www.trabzonpmyo.pol.tr/Sayfalar/HAKKIMIZDA.aspx (Erişim Tarihi: 11 Kasım 2014)
http://erdogduanaokulu.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/61/01/969973/icerikler/ta
rihce_237323.html (Erişim Tarihi: 10 Kasım 2014).