TÜRK BASININDA SOVYET RUSYA VE UKRAYNA’NIN KIRIM MİLLİ HÜKÜMETİNİ YOK ETME GİRİŞİMLERİ

Sovyet İhtilali’nin ardından ortaya çıkan karmaşa döneminde Kırım Tatarları uzun yıllar varlıklarını sürdürdükleri Kırım’da teşkilatlanma yoluna girerek 26 Aralık 1917’de Kırım Tatar Hükümeti’ni kurdular. Numan Çelebi Cihan liderliğindeki hükümet iş başında kaldığı kısa süre içerisinde eğitim, ekonomi ve daha pek çok alanda çalışmalar yapmaya niyetlense de Bolşevik kuvvetlerince kanlı şekilde dağıtıldı. Numan Çelebi Cihan kurşuna dizilerek idam edildi. 1918 Mayıs ayında Kırım Tatar Meclisi tarafından Kırım Milli Hükümeti kurma çabaları Bolşevik Rusya ve Ukrayna tarafından tepkiyle karşılandı. Osmanlı Hükümeti, Kırım’daki bu gelişmeleri yakından takip etti. Almanya’nın Brest-Litowsk Antlaşması sonrası bölgedeki etkisini değerlendirmeye çalıştı. 1918’de Kırım’da meydana gelen gelişmeler dönemin basınında sıkça yer buldu. Basın, Kırım’ın bağımsızlığı ve Tatarların mücadelesine ilişkin haber ve makalelerle Türk kamu-oyunu bilgilendirdi.

Anahtar Kelimeler:

Kırım, Tatar, Meclis, Sovyet Rusya, Ukrayna, Almanya

THE ATTEMPTS OF SOVIET RUSSIA AND UKRAINE TO DESTRUCT THE CRIMEAN NATIONAL GOVERNMENT AS REFLECTED IN THE TURKISH PRESS

In the period of chaos that followed the October Revolution, Crimean Tatars organised themselves in Crimea, where they had been continuing their existence for long years, and established the Crimean Tatar Government on 26 December 1917. Although the government, led by Noman Çelebi Cihan, intended to work on education, economy and many other fields in its short term of office, it was bloodily dissolved by Bolshevik forces. Çelebi Cihan was executed by firing squad. In May 1918, the Crimean Tatar National Assembly's efforts for establishing a Crimean National Government were reacted by Bolshevik Russia and Ukraine. The Ottoman Government followed closely these developments in Crimea. It tried to assess Germany's influence in the region after the Treaty of Brest-Litovsk. The developments in Crimea were frequently appeared in the newspapers. The press informed Turkish people through news reports and articles on Crimea's independence and the struggle of Tatars.

Keywords:

Crimea, Tatar, Assembly, Soviet Russia, Ukraine, Germany,

PDF

___

“Bolşeviklerin Kırım’daki Mezalimi- Hükümetimizin Kararı”, Sabah, No: 10182, 22 Mart 1918.
“Bolşeviklerin Kırım’daki Mezalimi”, Sabah, No: 10233, 12 Mayıs 1918.
“Kırım Ahvali”, Sabah, No: 10239, 18 Mayıs 1918.
“Kırım Faciası; Kırım ve Türkistan’da Yapılan Vahşetler”, İkdam, No: 7617, 24 Nisan 1918.
“Kırım Faciası”, Sabah, No: 10214, 23 Nisan 1918.
“Kırım Hakkında; Ukrayna’nın İhtirasatını Protesto”, Sabah, No: 10282, 30 Haziran 1918.
“Kırım Hükümeti Hariciye Komiseri İstanbul’a Geliyor”, Sabah, No: 10184, 24 Mart 1918.
“Kırım Hükümeti Resmen Teşekkül Etti”, Sabah, No: 10185, 25 Mart 1918.
“Kırım Hükümeti Resmen Teşekkül Etti”, Sabah, No: 10185, 25 Mart 1918.
“Kırım Hükümeti Teşkilatı Hakkında”, Sabah, No: 10251, 30 Mayıs 1918.
“Kırım Müslümanları”, Sabah, No: 10182, 22 Mart 1918.
“Kırım Müslümanlarına Dair Bir Mülakat”, Sabah, No: 10351, 10 Eylül 1918.
“Kırım Müslümanlarının Bir Ricası; Bolşeviklerin Tahriklerine Karşı Muavenet Talebi”, Sabah, No: 10187, 27 Mart 1918.
“Kırım’da Buhran-ı Vükela”, Sabah, No: 10363, 25 Eylül 1918. “Kırım’daki Kardeşlerimize Muavenet-Bolşeviklerin Kırım’daki Mezalimi- Hükümetimizin Kararı”, Sabah, No: 10182, 22 Mart 1918.
“Kırım’ın Atisi Meselesi”, Sabah, No: 10352, 11 Eylül 1918.
“Kırım’ın Hukuku”, Sabah, No: 10183, 23 Mart 1918.
“Kırım’ın İstiklali Hükümet-i Osmaniye ve Almanya Tarafından Kabul Edildi- Ukrayna Kırım’dan Askerini Çekiyor”, Sabah, No: 10236, 15 Mayıs 1918.
“Kırım’ın İstiklali Hükümet-i Osmaniye ve Almanya Tarafından Kabul Edildi- Ukrayna Kırım’dan Askerini Çekiyor”, Sabah, No: 10236, 15 Mayıs 1918.
“Kırım’ın Mukadderatı Meselesi”, Ati, No: 179, 23 Haziran 1918.
“Kırım’ın Vaziyeti”, Sabah, Sabah, No: 10371, 3 Teşrin-i Evvel 1918.
“Kırımın İstiklali”, Sabah, No: 10405, 6 Teşrin-i Sani 1918.
“Kırımlıların Protestosu; Ukrayna Kırım İşlerine Ne Karışıyor ?”, İkdam, No: 7630, 7 Mayıs 1918.
“Kırım-Ukrayna İttihadı”, Sabah, No: 10394, 26 Teşrin-i Evvel 1918.
“Kırım Hükümeti; Parlamento Kalemi Teşkili”, Sabah, No: 10256, 4 Haziran 1918.
“Müslüman Parlamentosunun Mukarreratı”, Sabah, No: 10259, 7 Haziran 1918.
“Müslüman Parlamentosunun Mukarreratı”, Sabah, No: 10259, 7 Haziran 1918.
“Sivastopol’da Osmanlı Donanması; Kırım’ın İşgal Edilen Aksamına Bir Nazar-Umumi”, İkdam, No: 7628, 5 Mayıs 1918.
“Sivastopol’da Osmanlı Donanması; Kırım’ın İşgal Edilen Aksamına Bir Nazar-ı Umumi”, İkdam, No: 762228, 5 Mayıs 1918. “Ukrayna’nın Kırım Üzerindeki İhtirasat”, Sabah, No: 10334, 24 Ağustos 1918.
ARABACI, H. Murat, “Türkiye'de Kurulan İlk Kırım Türk Teşkilatları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, S:1/2, 2008, ss.47-65.
KILIÇ, Selami, Türk-Sovyet İlişkilerinin Doğuşu, Kaynak Yayınları, İstanbul 1998.
KIRIMLI, Hakan, “Kırım, Rus İdaresi Dönemi”, İslam Ansiklopedisi, C: 25, 2002, ss. 458-464.
KİREÇCİ M. Akif - TEZCAN, Selim, Kırım’ın Kısa Tarihi, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi İnceleme-Araştırma Dizisi, Ankara 2015.
KURAT, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1789-1919), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2011.
VOZGRİN, Valeri, “Bolşevik İhtilalinden Sonra Kırım”, Yeni Türkiye Dergisi, S: 81, 2015, ss. 339-411.