SİNOPE KENTİNDEN BOĞA BAŞLI GİRLAND BEZEMELİ MİMARİ BLOKLAR

Söz konusu bu çalışmada Sinope antik kenti içerisinde tespit edilmiş olan boğa başlı girland bezemeli arşitrav ve friz blokları ayrıntılı bir şekilde tanıtılmış; stil kritiğin yanı sıra ait olabilecekleri yapılar ve tarihlendirme önerileri gibi konulara da yer verilmiştir. Friz ve arşitravın tek bir blok üzerinde beraber yer aldığı örneklerin yanı sıra her iki bölümün, ayrı bloklardan meydana geldiği bu mimari örneklerde girland kuşakları yaprak, haşhaş kapsülü ve meyve motiflerinin tümünün kurdelelerle sarılıp bağlanması ile oluşturulmuş; boğa başlarının tümü bukephalion şeklinde biçimlendirilmiştir. Kentte kesintisiz yerleşim ve devşirme kullanımı nedeniyle bu mimari elemanların ilk kullanım alanlarının tespiti oldukça zordur. Bununla birlikte, mevcut örneklerde gözlemlenen bezeme zenginliği ışığında, kentte dönemin popüler mimari bezemelerini bilerek uygulayabilen taş ustalarının çalıştığı yerel bir atölyenin var olduğunu söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler:

Karadeniz, Paphlagonia, Sinope, Arşitrav, Friz, Girland, Boğa Baş

ARCHITECTURAL BLOCKS WITH BULL-HEADED GARLAND DECORATION FROM ANCIENT SINOPE

This study overviews the architrave and frieze blocks with bull-headed garland decoration used in Ancient Sinope. Apart from the style criterion, the study presents suggestions as to the identification of their structures and dating. In these samples, where the frieze and architrave were placed together on a single block, both sections were made up of separate blocks. Garland belts were formed by leaves, poppy capsules and fruit motifs were wrapped with ribbons and all of the bullheads were shaped as bukephalion. Due to the continuous settlement and reuse of the blocks, the first use of these architectural elements is very difficult to identify, but in the light of the richness of the decoration observed in these examples, it is possible to say that there is a remarkable local workshop in which the craftsmen worked and applied the popular architectural decorations of the period.

Keywords:

Black Sea, Paphlagonia, Sinope, Architrave, Frieze, Garland, Bull head,

PDF

___

KAYNAKLAR
AKDAĞ, Bayram, Tlos Tiyatrosu Sahne Binası Mimarisi ve Bezemeleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya 2014.
AKURGAL, Ekrem-BUDDE, Ludwig, Vorlaufiger Bericht Über die Ausgrabungen in Sinope, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1956.
ALBUSTANLIOĞLU, Tulga, Dokimeion Işığı Altında Roma İmparatorluk Döneminde Mermer Kullanımı. İmparatorluk Yönetimindeki Anadolu Mermer Ocaklarının İşletme Stratejisi ve Organizasyonu, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2006.
ALZINGER, Wilhelm Augusteische Architektur in Ephesos, Selbstverlag, Wien 1974.
ANABOLU, Mükerrem Usman, "Alinda (Karpuzlu)", TAD, 14/1-2, 1965, ss. 88-102.
ANABOLU, Mükerrem Usman, "Batı Anadolu’da Bulunan Hellenistik Çağ ve Roma İmparatorluk Çağı Girland (Askı)lı Sunakları", Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, III, 1984, ss. 1-35.
ASGARI, Nuşin, "Roman and Early Byzantine Marble Quarries of Proconnesus", Proceedings of the Xth International Congress of Classical Archaeology, 23-30/IX/1973, Ed. Ekrem Akurgal, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1978, ss. 467- 480.
BARAT, Claire, "La ville de Sinope, reflexions historiques et archeologiques", Sinope. The Results of Fifteen Years of Research Proceedings of the International Symposium, 7-9 May 2009, Ed. Dominique Kassab Tezgör, Brill, Leiden 2012, ss. 25-64.
BERGES Dietrich, Hellenistiche Rundaltäre Kleinasiens, Freiburg i, Kommissionsvertrieb Wasmuth, Berlin 1986.
BOHN, Richard, Altertümer von Aegae, Druck und Verlag von Georg Reimer, Berlin 1889.
BOHN, Richard, Das Heiligtum der Athena Polias Nikephoros, AvP II, Verlag von W. Spemann, Berlin 1885.
BOHN, Richard, Die Theater-Terrasse, AvP IV, Verlag von W. Spemann, Berlin 1896.
BOYSAL, Yusuf , "Sinop'un En Eski Buluntuları ve Kolonizasyonu Hakkında", TAD, VIII/2, 1959, ss. 23-29. BÖRKER, Christoph, "Bukranion und Bukephalion", AA, 1975, ss. 244-250.
CAN, Birol, "Antoninler Dönemi Baroğu Işığında Aspendos Tiyatrosu", ADALYA, VIII, 2005, ss. 89-119.
DILER, Neşe Kırdemir, Anadolu Girlandlı Sunakları, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum 1996.
ERAN, Yaprak, Arkaik Dönem Tapınakları. Anıtsal Hellen Mimarlığına Giriş, Ege Yayınları, İstanbul 2019.
ERDEM, Zeynep Koçel, Anadolu Hadrian Dönemi Mimari Bezemeleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1995.
ERZEN, Afif , "Sinop Kazısı 1953 Yılı Çalışmaları" , TAD, VI/1, 1956, ss. 69-72.
FRENCH, David H., The Inscriptions of Sinope. Part I. Inscriptions, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn 2004.
Geographiques, Paris 1826.
GUNTRAM, Koch - SICHTERMANN, Hellmut, Römische Sarcophage, Beck, München 1982.
GÜLBAY, Onur, Anadolu'da İmparator Hadrian Dönemi İmar Faaliyetleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2009.
HEDERBEY, Rudolf-NIEMANN, George-WILBERG, Wilhelm, Das Theater in Ephesos, Forschungen in Ephesos II, Alfred Hölder, Wien 1912.
KARAOSMANOĞLU, Mehmet Anadolu Mimari Bezemeleri. Roma Çağı Yumurta Dizisi, Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Erzurum 1996.
KÖSTER, Reinhard, Bauornamentik der Frühen und Mittleren Kaiserzeit, Die Bauornamentik von Milet I, Walter De Gruyter, Berlin 2004.
MERT, İbrahim Hakan, "Apollonia Ad Rhyndakos’taki Girlandlı Friz Blokları", Odryses’ten Nilüfer’e Uluslararası Nilüfer Sempozyumu, 13-15 Kasım 2015, Ed. Mustafa Şahin-Sezai Sevim-Doğan Yavaş, Özyurt Matbaacılık, Ankara 2016, ss. 533-542.
MERT, İbrahim Hakan, Untersuchungen zur Hellenistischen und Kaiserzeitlishen Bauornamentik von Stratonikeia, IstForsch, 50, Ernst Wasmuth Verlag, Tubingen 2008.
ÖZARSLAN, Seyhan Akgül, "Pisidia Antiokheia’sı Augustus Tapınağı Mimari Bezemeleri", Pisidia Araştırmaları I. Pisidia Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Metinleri, 05-06. 11. 2012, Ed. Bilge Hürmüzlü-Murat Fırat-Ayça Gerçek, Gül Ofset Matbaa Hizmetleri, Isparta 2013, ss. 395-412.
PİOK- ZENON, Cornelie, "Dank an Demeter: Neue Gedanken zu Architektur und Bedeutung des Demeter-Kultes in Pergamon im späten 3. Jh. v. Chr.", IstMitt, 57, 2007, ss. 323-364.
REDFORD, Scott, İktidar İmgeleri. Sinop İçkalesindeki 1215 Tarihli Selçuklu Yazıtları, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2014.
ROBINSON, David, "A Preliminary Report on the Excavations at Pisidian Antioch and at Sizma", AJA, 28/4, 1924, ss. 435-444.
RUMSCHEID, Frank, Untersuchungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus, P. Von Zabern, Germany 1994.
STRABON, Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV), Çev. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2005.
TEXIER, Charles, Asie Mineure. Description Gèographique Historigue et Archèologique, Paris 1862.
THOMAS, Edmund, Monumentality and the Roman Empire. Architecture in the Antonine Age, Oxford 2007.
TÜRKMEN, Müjde, Pamphylia ve Kilikia'da Severuslar Dönemi Mimari Bezemesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2007.
VANDEPUT, Lutgarde, The Architectural Decoration in Roman Asia Minor. Sagalassos: a Case Study, Brepols, Leuven 1997.
VERNEUR, Jacques Thomas, Journal des Voyages. Decouvertes et Navigations Modernes ou Archives.
WEBB, Pamela, Hellenistic Architectural Sculpture. Figural Motifs in Western Anatolia and The Aegean Islands, University of Wisconsin Press, United States 1996.
WINTER, Frederik E, Studies in Hellenistic Architecture. University of Toronto, Canada 2006.
WİEGAND, Theodor - Schrader, Hans, Priene. Ergebnisse der Aus grabungen und Untersuchungen in der Jahren 1895-1898, Georg Reimer, Berlin 1904.