Okul Psikolojik Danışmanlarının Yaşam Doyumu, Stresle Başaçıkma Stratejileri ve Olumsuz Otomatik Düşünceleri Arasındaki İlişkiler

Bu çalışmada, okul psikolojik danışmanların, yaşam doyumu, stresle başaçıkma stratejileri ve olumsuz otomatik düşünceleri arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, İzmir il merkezi ve ilçelerindeki ilköğretim ve ortaöğretim okullarında görev yapan 112 kadın ve 29 erkek olmak üzere toplam 141 okul psikolojik danışmanı oluşturmuştur. Verilerin toplanması amacıyla Yaşam Doyumu ölçeği, Stresle Başaçıkma Stratejileri ölçeği, Olumsuz Otomatik Düşünceler ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde, tek yönlü varyans analizi, t- testi ve Scheffe tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgularda, Yaşa göre,“Sosyal Destek Arama”alt ölçeğinde anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Mezun olunan kurumda kazandırılan bilgi ve becerileri yeterli olarak algılayan danışmanların yeterli algılamayanlara göre, “problem çözme” ve “yaşam doyumu düzeyleri” yüksek bulunmuştur. Korelasyon analizi sonuçlarına göre “Yaşam doyumu” ile “olumsuz otomatik düşünme” ve“kaçınma” arasında negatif yönde; “Kaçınma” ile “olumsuz otomatik düşünceler arasında” da pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

ANAHTAR SÖZCÜKLER: Yaşam doyumu, stres, başaçıkma, olumsuz otomatik düşünce, okul psikolojik danışmanı

Relations Between School Psychological Counselors’ Life Satisfaction, Strategies of Coping With Stress and Negative Automatic Thoughts

The purpose of this is research is to study the relationship between school counselors’ life satisfaction, strategies to cope with stress and negative automatic thoughts. The sample for the research consisted of 141 psychological counselors, 112 of whom were females and 29 of whom were males, working at state primary and high schools in the province of İzmir. In order to collect data for the research Scale of Life Satisfaction, Scale for the Strategies to Cope with Stress, Scale of Negative Automatic Thoughts and Personal Information Form were used. To analyze the data, the statistical techniques Analysis of Variance, t-Test, and Scheffe Test were used. The results of the research reveal that there is a significant difference concerning the subscale “Seeking for Social Support” in terms of age. The counselors who think that the education they have had was satisfactory were found to have higher scores concerning “problem solving and “life satisfaction levels” than those who think that they have not had satisfactory education. The correlation analyses show that there is a significant negative correlation between “life satisfaction”, “negative automatic thought” and “avoidance”, and there is a significant positive correlation between “avoidance” and “negative automatic thoughts.

Keywords:

-,

PDF

___

Akbağ, M. (2000). Stresle Başaçıkma Tarzlarının Üni- versite Öğrencilerinde Olumsuz Otomatik Dü- şünceler, Transaksiyonel Analiz Ego Durumları ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ya- yınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem. D. J. ve Hoeksema, S. N. (1999). Psikolojiye Giriş. (Çev. Y. Alogan). İstanbul: Arkadaş Yayınevi.
Austin, E. J., Saklofske, D.H. ve Egan, V. (2005). Personality well-being and health correlates of trait emotional intelligence. Personality and Individual Differences, 38 (3), 547-558 (Internet’ten 14 Nisan 2006’da EBSCO verita- banından Academic Search Elite) alınmıştır: http://www.ebsco.com
Aydın, B. ve İmamoğlu, S. (2001). Stresle başaçıkma becerisi geliştirmeye yönelik grup çalışması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,14, 41-52.
Aysan, F. (1988). Lise öğrencilerinin stres yaşantıların- da kullandıkları başaçıkma stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlan- mamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bölümü, Ankara.
Aysan, F, ve Bozkurt, N. (2000). Bir grup üniversite öğrencisinin kullandığı başa çıkma stratejileri ile depresif eğilimleri ve olumsuz otomatik düşün- celeri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 25-38.
Aysan, F. ve Harmanlı, Z. (2003). Yaşam Doyumunu Yordamada Yaşam Uyumu, Öz Yeterlik ve Başaçıkma Stratejileri. VII. Ulusal Eğitim Bilim- leri Kongresi, Malatya.
Bozkurt, N. (1998). Lise Öğrencilerinin Okul Başarısız- lıklarının Altında Yatan, Depresyonla İlişkili Otomatik Düşünme Kalıpları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, DEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Bozkurt Bulut, N. (2005). İlköğretim öğretmenlerinde, stres yaratan yaşam olayları ve stresle başaçıkma tarzlarının çeşitli değişkenlerle ilişkisi. Gazi Üniversitesi, Kastamonu Eğitim Dergisi (Ekim 2005), 13 (2), 467-478.
Can, G. (2002). Psikolojik Danışma ve Rehberlik. An- kara: Pegem Yayıncılık.
Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness, and a proposal for a national index. American Psychologist, 55, 34- 43.
Doğan, S. (1996). Türkiye’de psikolojik danışma ve rehberlik alanında meslek kimliğinin gelişimi ve bazı sorunları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (7), 30-40.
Eisenberg, S. ve Delaney, D. J. (1993). Psikolojik Da- nışma Süreci (Çev. N. Ören, M. Takkaç) Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları: 2338, Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Forlin, C. (2001). Primary school teachers job stress; ınclusıve education; mentally handicapped children education; Queensland, 43 (3), 235- 246. Internet’ten 14 Nisan 2006’da EBSCO veri- tabanından (Academic Search Elite) alınmıştır: http://www.ebsco.com
Frisch, M. B. (2005). Quality of life therapy: applying a life satistaction approach to positive psychology and cognitive therapy. ISBN: 0- 471-21351-9. Internet’ten 14 Nisan 2006’da EBSCO veritabanından (Academic Search Elite) alınmıştır: http://www.ebsco.com
Frone, M.R., Russell, M. ve Cooper, M. L. (1994). Relationship between job and family satisfaction: Causal or noncausal covariation? Journal of Management, 20, 565-579.
Hamarat, E., Thompson, D., Zabrucky, K., Steele, D, Matheny, K. ve Aysan, F. (2001). Perceived stress and coping resource availability as predictors of life satisfaction in young, middle aged, and older adults. Experimental Aging Research. 27, 181-196. (İnternetten alınma tarihi 4 Mayıs 2006). http://www.findarticles.com
Jampol, R. C. (1980). Coping with stress: the role of locus of control, appraisal and coping responses in adjusting to college. Dissertation Abstracts International, 49 (10), 4545-B.
Kendall, P. C., Howard, B. L. ve Hays, R. C. (1989). Self referent speech and psychopathology: the balance of positive and negative thinking. Cognitive Therapy and Research, 13(6), 583- 598.
Kendrick, R., Chandler, J. ve Hatcher, W. (1994). Job demonds, stressors and the school counselor. The school counselor, 41, 365-369.
Kepçeoğlu, M. (1987). Ülkemizde psikolojik danışma ve rehberlik uygulamalarının gelişimi ve belli başlı so- runlar. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 264 -272.
Koç, Z. (2001). Rehberlik ve araştırma merkezlerinde görev yapan rehber öğretmenlerin iş doyumları- nın bazı değişkenlere göre incelenmesi. Kasta- monu Eğitim Dergisi, 9 (2), 395-410.
Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayın- lanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kulaksızoğlu, A. (1990). Rehber ve Psikolojik Danış- manların Algıladıkları Mesleki Sorunlar. I. Ulu- sal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler 1, 307- 313.
Matheny K. B.,Curlette, W. L., Aysan, F., Herrington, A., Gfroerer, C. A., Thompson, D. ve Hamarat, E. (2002). Coping resources, perceived stress, and life satisfaction among turkish and american university students. International Journal of Stress Management, 9 (2), 81-97 (İnternetten alınma tarihi 4 Mayıs 2006). http://www.springerlink.com
Nagel, L. ve Brown, S. (2003). The abcs of managing teacher stress. Clearing House, 76 ( 5 ), 255- 259.
Özdayı, N. (1990). Resmi ve Özel Liselerde Çalışan Öğretmenlerin İş Tatmini ve İş Streslerinin Kar- şılaştırmalı Analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü, İstanbul.
Rolf, V. D. ve Ulrich, W. (2001). Teaching psychological aspects; job stres. British Journal of Educational Psychology, 71 (2), 243- 260.
Selçukoğlu, Z. (2001). Araştırma Görevlilerinde Tü- kenmişlik Düzeyi İle Yalnızlık Düzeyi ve Ya- şam Doyumu Arasındaki İlişkinin Bazı Değiş- kenler Açısından Değerlendirilmesi. Yayınlan- mamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Siviş, R. (2005). The Effect of A Reminiscence Group Counseling Program on The Life Satisfaction of Older Adults. (Unpublished Doctorial Dissertation), Ankara. Middle East Technical University.
Uçman, P. (1990). Ülkemizde çalışan kadınlarda stresle başaçıkma ve psikolojik rahatsızlıklar. Psikoloji Dergisi, 7 (24), 58-75.
Ültanır, E. (1998). 2000’li yıllara girerken ülkemiz eğitim kurumlarında psikolojik danışma ve reh- berliğin gelişiminde alınan kararların önem ve etkileri. Millî Eğitim Dergisi, 139, 52-57.
Ünal, S., Karlıdağ, R. ve Yoloğlu, S. (2001). Hekimler- de tükenmişlik ve iş doyumu düzeylerinin yaşam doyumu düzeyleri ile ilişkisi. Klinik Psikiyatri, 4, 113-118.
Vara, Ş. (1999). Yoğun Bakım Hemşirelerinde İş Do- yumu ve Genel Yaşam Doyumu Arasındaki İliş- kilerin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Yeşilyaprak, B. (2000). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayınları.
Yetim, Ü. (1992). Kişisel Projeler Açısından Yaşam Doyumu. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.