Ergenlerin Utangaçlık Düzeylerinin İncelenmesi
Bu çalışmanın amacı, ergenlerin utangaçlık düzeylerini “cinsiyet”, “doğum sırası”, “yaşamın çoğunun geçirildiği yerleşim yeri”, “algılanan anne tutumu”, “algılanan baba tutumu” ve “lise eğitimi ve yaşantısı yeterlik algısı” değişkenlerine göre incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara ilinde bulunan üniversitelerin çeşitli lisans bölümlerinin birinci sınıfında öğrenim gören 628 öğrenci oluşturmaktadır. Bağımsız değişkenlere ilişkin verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu, öğrencilerin utangaçlık düzeylerine ilişkin verilerin toplanmasında ise Utangaçlık Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler, ikili karşılaştırmalar için t-testi; çoklu karşılaştırmalar için tek yönlü varyans analizi yöntemi ile test edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, üniversite öğrencilerinin utangaçlık düzeylerinin “cinsiyet”, “doğum sırası”, “yaşamın çoğununun geçirildiği yerleşim yeri”, “algılanan anne tutumu”, “algılanan baba tutumu” ve “lise eğitimi ve yaşantısı yeterlik algısı” açısından anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği görülmüştür. Elde edilen bu bulgular doğrultusunda, sonuçlar tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.
___
- Abacı, S. (2014). Yaratıcı dramanın ergenlerin
utangaçlıkla baş etme ve atılganlıklarını
geliştirmeye yönelik etkisinin incelenmesi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Adana, F., Arslantaş, H. ve Şahbaz, M. (2012). Lise
öğrencilerinin benlik kavramlarını algılama
biçimleri ve ilişkili faktörler. Psikiyatri
Hemşireliği Dergisi, 3(1), 22-29.
- Adana, F. ve Kutlu, Y. (2009). Anne-baba
tutumlarının adolesanların kendilik kavramı
üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik
Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 18-23.
- Akdoğan, R. (2007). Farklı cinsiyet rollerine sahip
üniversite öğrencilerinin öfke yaşama biçimleri
ve utangaçlık düzeylerinin incelenmesi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Eskişehir.
- Aliyev, R. ve Kalgı, M. E. (2014). İlköğretim
Öğrencilerinin Utangaçlık ve Benlik Saygısı
Düzeylerini Etkileyen Faktörler. Turkish Journal
of Education, 3(2), 60-69.
- Altıok, S. (2011). Üniversite öğrencilerinin utangaçlık
ve başa çıkma stratejileri ilişkilerinin
incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Osmangazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri
Enstitüsü, Eskişehir.
- Asl, N. S. (2014). Ortaokul öğrencilerinin duruş
bozuklukları ve utangaçlık ilişkisinin
incelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Fırat
Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Elazığ.
- Aydın, A., Tekinsav-Sütcü, S. ve Sorias, O. (2010).
Ergenlerde sosyal anksiyete belirtilerini
azaltmaya yönelik bilişsel-davranışçı bir grup
terapisi programının etkililiğinin
değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 21(1),
25-36.
- Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of
control. New York: W.H. Freeman and
Company.
- Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human
development: Experiments by nature and design.
London: Harvard University Press.
- Brown, N. W. (2013). Psikolojik danışmanlar için
psiko-eğitsel gruplar hazırlama ve uygulama
rehberi (1. Baskı). (V. Yorğun, Çev.). Ankara:
Anı Yayıncılık (Orijinal çalışma basım tarihi
2011).
- Butt, M., Moosa, S., Ajmal, M. ve Rahman, F. (2011).
Effects of shyness on the self esteem of 9th grade
female students. International Journal of
Business and Social Science, 2(12): 150-156.
- Burger, J. M. (2006). Kişilik (İ. D. Erguvan-Sarıoğlu,
Çeviren). İstanbul: Kaknüs Yayınları. (Orijinal
eser 2004 yılında basılmıştır.)
- Cabak, H. (2002). Lise öğrencilerinin utangaçlık
düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Caprara, G. V., Steca, P., Cervone, D. ve Artistico, D.
(2003). The contribution of self-effi cacy beliefs
to dispositional shyness: On social-cognitive
systems and the development of personality
dispositions. Journal of Personality, 71(6), 943-
970.
- Carducci, J. B. ve Zimbardo, G. F. (1995). Are you
shy? Psychology Today, 28(6), 34-46.
- Cheek, J. M. (1983). The revised Cheek and Buss
shyness scale (RCBS). Unpublished manuscript,
Wellesley College, Wellesley, MA.
- Cheek, J. M. ve Buss, A. H. (1981). Shyness and
sociability. Journal of Personality and Social
Psychology, 41(2), 330–339.
- Corey, G. (2008). Psikolojik danışma kuram ve
uygulamaları (T. Ergene, Çeviren). Ankara
Mentis Yayıncılık. (Orijinal eser 2005 yılında
basılmıştır)
- Çapulcuoğlu, U. ve Gündüz, B. (2013). Öğrenci
tükenmişliğini yordamada stresle başa çıkma,
sınav kaygısı, akademik yetkinlik ve anne-baba
tutumları. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi,
3(1), 201-218.
- Çelik, A. (1994). SSK Ankara hastanesi çocuk
psikiyatri servisine başvuran 9-14 yaş arasındaki
çocukların benlik kavramlarının çeşitli
değişkenler açısından incelenmesi. Kriz Dergisi,
2(1), 240-246
- Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam
doyumu: Bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü.
Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
- Çivitçi, N. (2010). Ergenlerde Sosyal karşılaştırma ve
utangaçlık. Eğitim Araştırmaları, 38, 90-107
- Demirbaş, E. (2009). Lise öğrencilerinin utangaçlık ve
benlik saygılarının fonksiyonel olmayan tutumlar
açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Konya.
- Deniz, M. E. (2006). Ergenlerde bağlanma stilleri ile
çocukluk istismarları ve suçluluk-utanç
arasındaki ilişki. Eurasian Journal of
Educational Research, 22, 89-99.
- Deniz, S., Yıldırım, E. A. ve Çobanyıldız, M. (2014).
Ergenlerde problemli mobil telefon kullanımı ile
utangaçlık ve sosyal anksiyete ilişkisi. Online
Journal Of Technology Addiction ve
Cyberbullying, 1, 1-16.
- Dinçer, F. ve Öztunç, G. (2009). Hemşirelik ve ebelik
öğrencilerinin benlik saygısı ve atılganlık
düzeyleri. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik
Dergisi, 22–33.
- Durmuş, E. (2006). Yaratıcı drama ile bütünleştirilmiş
grupla psikolojik danışmanın üniversite
öğrencilerinin utangaçlık düzeylerine etkisi.
Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Durmuş, E. (2007). Utangaç olan ve olmayan
öğrencilerin algıları. Ankara University, Journal
of Faculty of Educational Science, 40(1), 243-
268.
- Eldeleklioğlu, J. ve Vural-Batık, M. (2013). Akademik
başarı, internette kalınan süre, yalnızlık ve
utangaçlığın internet bağımlılığı üzerindeki
yordayıcı etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 28(1), 141-152.
- Erdal, H. (2003). Çalışan ve çalışmayan kadınların
utangaçlıklarının bazı değişkenler açısından
incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Ankara.
- Erkan, Z. (2002). Sosyal kaygı düzeyi yüksek ve
düşük ergenlerin ana baba tutumlarına ilişkin
nitel bir çalışma. Çukurova Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, 120-133.
- Erkan, Z., Güçray, S. ve Çam, S. (2002). Ergenlerin
sosyal kaygı düzeylerinin ana baba tutumları ve
cinsiyet açısından incelenmesi. Çukurova
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
10(10), 64-75.
- Erkuş, A. (2011). Davranış bilimleri için bilimsel
araştırma süreci (3.baskı). Ankara: Seçkin
Yayıncılık.
- Erol, M., Çelik, H. ve Üçok, A. (2015). Öğrenci seçme
ve yerleştirme sınavına giren ergenlerin “benlik
algılarının” ve “yaşam doyumlarının”
incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama
Dergisi, 11(1), 321-345.
- Erol, M. ve Ercan, L. (2015). Türkiye’de öğrenim
gören yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin
kişisel epistemolojileri ve benlik algılarının
incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama,
11(2), 492-520.
- Erözkan, A. (2009). Ergenlerde yalnızlığın
yordayıcıları. İlköğretim Online, 8(3), 809-819.
Ervin, P. G. ve Presler, S. J. (2011). Love styles,
shyness and patterns of emotional selfdisclosure. Psychological Reports, 108(3), 737-
742.
- Evegü, E. (2014). Ergenlerde siber zorbalığın
utangaçlık ve bazı demografik değişkenler
açısından incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek
Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Malatya.
- Gard, C. (2000). How to overcome shyness. Current
Health, 2, 27(1), 28-30.
- Gökçe, S. (2002). Lise Öğrencilerinin utangaçlık
düzeylerinin yordanması. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Gökmenoğlu, E. (2011). Üniversite öğrencilerinin
utangaçlık düzeyleri ile algıladıkları anne-baba
tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Gültekin, B. K. ve Dereboy, F. (2011). Üniversite
öğrencilerinde sosyal fobinin yaygınlığı ve
sosyal fobinin yaşam kalitesi, akademik başarı ve
kimlik oluşumu üzerine etkileri. Türk Psikiyatri
Dergisi, 22(3):150-158.
- Güler-Yılmaz, M. (2012). Ortaöğretim öğrencilerinin
yalnızlık düzeyleri ile utangaçlık düzeyleri
arasındaki ilişki (İstanbul ili tuzla ilçesi örneği).
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Güngör, A. (2001). Utangaçlık ölçeğinin geliştirilmesi
geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(15),
17-22.
- Hamarta, E. ve Demirbaş, E. (2009). Lise
öğrencilerinin utangaçlık ve benlik saygılarının
fonksiyonel olmayan tutumlar açısından
incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, 21, 239-247.
- Hamarta, E., Baltacı, Ö., Üre, Ö. ve Demirtaş, E.
(2010), Lise öğrencilerinin utangaçlıklarının
algılanan anne-baba tutumları ve problem çözme
yaklaşımları açısından incelenmesi. Aile ve
Toplum, 6(21), 73-82.
- Hasdemir, A. (2005). Sosyal beceri eğitiminin lise
öğrencilerinin utangaçlık düzeylerine etkisi.
Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Henderson, L. ve Zimbardo, F.G. (1998). Syness.
Encyclopedia of mental health . San Diego:
Academic Press.
- Hermann, K. S. ve Betz, N. E. (2004). Path models of
the relationships of instrumentality and
expressiveness to social self-effi cacy, shyness,
and depressive symptoms. Sex Roles, 51(1/2),
55-66.
- Horsch, L. M. (2004). Parental attitudes toward
socially inhibited children: an exploratory
analysis. Unpublished Master Dissertation, State
University, Polytechnic Institute, Virginia.
- Huebner, E. S., Suldo, S. M., Smith, L. C. ve
McKnight, C. G. (2004). Life satisfaction in
children and youth: Empirical foundations and
implications for school psychologists.
Psychology in the Schools, 41(1), 81-93.
- Jones, W. H., Briggs, S. R. ve Smith, T. G. (1986).
Shyness: conceptualization and measurement.
Journal of personality and social psychology,
51(3), 629-639.
- Kahriman, İ. (2005). Karadeniz Teknik Üniversitesi
Trabzon sağlık yüksekokulu öğrencilerinin
benlik saygıları ve atılganlık düzeylerinin bazı
değişkenler açısından incelenmesi. C.Ü.
Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(1), 24-32.
- Kalkan, M. ve Koç, H. E. (2008). Psikolojik doğum
sırası bireylerin stresle basa çıkma stratejilerinin
yordayıcısı mıdır? Türk Psikolojik Danışma ve
Rehberlik Dergisi, 3(30), 45-59.
- Karacan, E., Şenol, S. ve Şener, Ş. (1996). Çocukluk
ve ergenlik çağında sosyal fobi. 3P Dergisi
Sosyal Fobi Ek Sayısı, 4(1), 28-33.
- Kılıçcı, Y. (1996). Okulda ruh sağlığı. Ankara: Anı
Yayıncılık.
- Kimmel, D. ve Weiner, I. (1985). Adolescence a
developmental transition. University of South
Florida, 318-321.
- Koç, H. E. (2006). Üniversite öğrencilerinin
utangaçlık düzeylerine göre stresle basa çıkma
stratejilerinin incelenmesi. Yayınlanmış Yüksek
Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
- Koçak, R. ve İçmenoğlu, E. (2012). Üstün yetenekli
öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık
düzeylerinin yaşam doyumlarını yordayıcı rolü.
Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi,
4(37), 73-85.
- Koydemir, S. (2006). Predictors of shyness among
university students: Testing a self-presentational
model. Unpublished Doctoral Dissertation,
Middle East Technical University, Ankara.
- Kozanoğlu, T. (2006). Utangaçlıkla baş edebilme
sosyal beceri eğitim programının ergenlerin
utangaçlık düzeylerine etkisi. Yayınlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi,
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Miller, S. R. (1995). On the nature of embarassability:
Shyness, social evaluation and social skill.
Journal of Personality, 63, 315-339.
- Mowrer, R. R. ve Parker, K. N. (2004). Revised
multicultural perspective index and measures of
depression, life satisfaction, shyness, and selfesteem. Psychological Reports, 95(3f), 1227-
1228.
- Murdock, N. L. (2012). Psikolojik danışma ve
psikoterapi kuramları olgu sunumu yaklaşımıyla
(F. Akkoyun, Çeviri Editörü). Ankara: Nobel
Akademik Yayıncılık. (2.basımdan çeviri)
- Onur, B. (2001). Gelişim psikolojisi, yetişkinlik,
yaşlılık, ölüm. (5. Baskı). Ankara: İmge Kitapevi.
- Oskay, G. (1990). Değer yargılarından kaynaklanan
ana-baba ergen çatışmasının sosyoekonomik ve
benzeri değişkenler açısından incelenmesi.
Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(5), 221-
244.
- Özkan, İ. (1994). Benlik saygısını etkileyen etmenler.
Düşünen Adam, 7(3), 4-9.
- Ray Crozier, W. ve Birdsey, N. (2003). Shyness,
sensation seeking and birth order position.
Personality and Individual Differences, 35(1),
127-134.
- Saruhan, N. (1996). Ankara il merkezinde lise son
sınıfa devam eden öğrencilerin atılganlıkları ile
ana ve baba tutumları arasındaki ilişkinin bazı
değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi,
Ankara.
- Şahin, E. E. ve Gizir, C. A. (2014). Üniversite
öğrencilerinde utangaçlık: Benlik saygısı ve
kişilerarası yetkinlik değişkenlerinin rolü. Türk
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 5(41),
75-88.
- Tackett, S. L., Nelson, L. J. ve Busby, D. M. (2013).
Shyness and relationship satisfaction: Evaluating
the associations between shyness, self-esteem,
and relationship satisfaction in couples. The
American Journal of Family Therapy, 41, 34-45.
- Tataker, T. (2003). Ergenlerin atılganlık düzeyi ile
ruhsal sorunları arasındaki ilişkinin
araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Tuzgöl-Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin
yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre
incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 2(22), 132-142.
- Tuzgöl-Dost, M. (2010). Güney Afrika ve
Türkiye’deki üniversite öğrencilerinin bazı
değişkenlere göre öznel iyi oluş ve yaşam
doyumlarının incelenmesi. Eğitim ve
Bilim, 35(158), 75-89.
- Tümkaya, S. ve Aybek, B. (2008). Üniversite
öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin
sosyo-demografik özellikler açısından
incelenmesi. Ç.Ü.Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi, 17(2), 387-402.
- Ünal, A. Ö. ve Şahin, M. (2013). Lise öğrencilerinin
yaşam doyumlarının bazı değişkenlere göre
yordanması. Cumhuriyet International Journal
of Education, 2(3), 46-63.
- Yıldırım, M. (2006). Sosyal beceri eğitiminin lise 2.
sınıf öğrencilerinin utangaçlık düzeylerine etkisi.
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Yılmaz, S. ve Ekinci, M. (2001). Hemşirelik
yüksekokulu öğrencilerinde benlik saygısı ve
atılganlık düzeyi arasındaki ilişki. Atatürk
Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi,
4(2), 1-10.
- Yiğit, H. (2010). Ergenlerin benlik saygılarının yaşam
doyumu ve bazı özlük nitelikleri açısından
incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Konya.
- Yüksel, G. (2002). Üniversite öğrencilerinin
utangaçlık düzeylerini etkileyen faktörler. G.Ü.
Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 37-57.
- Yüksel, G. (2005). Türki Cumhuriyetleri
öğrencilerinin utangaçlık düzeylerini etkileyen
faktörler: Gazi Üniversitesi örneği. Bilig, 35,
151-172.