Ergenlerin Bilinçli Farkındalığının Yordanmasında Başa Çıkma Stilleri, Empati ve Duygusal Düzenlemenin Rolü
Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin bilinçli farkındalık düzeylerinin duygusal düzenleme, empati ve başa
çıkma stillerine göre yordanmasıdır. Çalışmanın örneklemini tabakalı örnekleme yöntemiyle belirlenen 2016-2017
eğitim ve öğretim yılında öğrenim gören 450 Anadolu Lisesi öğrencisi oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak
Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Temel Empati Ölçeği, Duygu Düzenleme Ölçeği, Ergenler İçin Başa Çıkma Ölçeği ve Kişisel
Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında kullanılan Bilinçli Farkındalık Ölçeği’nin lise öğrencilerine
uyarlama çalışması gerçekleştirilmiştir. Analizlerde, çoklu doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular, bilinçli
farkındalığın duygusal dışavurumu bastırma ile negatif ve bilişsel yeniden değerlendirme ile pozitif yönde ilişkili
olduğunu ortaya koymuştur. Bilinçli farkındalığın, bilişsel empati ile pozitif ve duyuşsal empati ile negatif yönde
ilişkili olduğu bulunmuştur. Ayrıca bilinçli farkındalığın kaçınan başa çıkma ve olumsuz başa çıkma ile negatif ve
aktif başa çıkma ile pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuş görülmüştür. Ayrıca, ölçek puanlarının birlikte bilinçli
farkındalığın %50’sini anlamlı olarak yordadığı; fakat duyuşsal empatinin bilinçli farkındalığı anlamlı düzeyde
yordamadığı bulunmuştur. Bulgular, ilgili alanyazın ışığında tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.
___
- Akın, Ü. ve Akın, A. (2015). Mindfulness and subjective happiness: the mediating role of
coping competence. Ceskoslovenska Psychologie, 59(4), 359-368.
- Akın, Ü. ve Akın, A. (2015b). Mediating role of coping competence on the relationship
between mindfulness and flourishing. Suma Psıcológıca, 22(1), 37-43.
- Arch, J.J. ve Craske, M.G. (2010). Laboratory stressors in clinically anxious and non-anxious
ındividuals: The moderating role of mindfulness. Behaviour Research and Therapy, (48),
495–505.
- Aspinwall, L.G. (1998). Rethinking the role of positive affect in self regulation. Motivation and
Emotion, 22, 1-32.
- Bacanlı, F. ve Ercan, L. (2006). Deprem stresiyle başa çıkmanın iyimserlik ve cinsiyete göre
incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (25), 7-23.
- Baer R.A, Smith G, Hopkins J, Krietemeyer J ve Toney L. (2006). Using Self-report
Assessment Methods to Explore Facets of Mindfulness. Assessment, 13, 27–45.
- Bayhan, P. ve Işıtan, S. (2010). Ergenlik döneminde ilişkiler: akran ve romantik ilişkilere genel
bakış. Aile ve Toplum, Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 5(20), 33-44.
- Baysal, N. ve Demirbaş, B. (2012). Sınıf öğretmenliği adaylarının bilinçli farkındalıkları ile
yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim
Araştırmaları Dergisi, 1(4), 12-20.
- Bedel, A., Işık, E., ve Hamarta, E. (2014). Psychometric properties of the kıdcope in turkish
adolescents. Education & Science, 39(176), 227-235. doi: 10.15390/EB.2014.3501.
- Beitel, M., Ferrer, E. ve Cecero, J.J. (2005). Psychological mindedness and awareness of self
and others. Journal of Clinical Psychology, 61(6), 739–750.
- Berg, B.L. (1989). Qualitative Research Methods for The Social Sciences (4. Baskı). California: United
States of America.
- Bergomi, C., Hle, G.S. Michalak, J., Funke, F. ve Berking, M. (2012). Facing the dreaded: does
mindfulness facilitate coping with distressing experiences? a moderator analysis.
Cognitive Behaviour Therapy. 42(1), 21–30. doi: 10.1080/16506073.2012.713391
- Bilgin, N. (2003). Sosyal psikolog kavramlar, yaklaşımlar sözlüğü. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
- Birnie, K., Speca, M. ve Carlson, L.E. (2010). Exploring self-compassion and empathy in the
context of mindfulness-based stress reduction (MBSR). Stress and Health, 26(5), 359-371.
doi: 10.1002/smi.1305
- Bishop, S.R., Lau, M., Shapiro, S., Carlson, L., Anderson, N.D., Carmody, J. ve Devins, G.
(2004). Mindfulness: A proposed operational definition. Clinical psychology: Science and
Practice, 11(3), 230-241.
- Boo, G. M., ve Wicherts, J. M. (2009). Assessing cognitive and behavioral coping strategies in
children. Cognitive Therapy and Research, 33(1), 1-20. doi: 10.1007/s10608-007-9135-0.
- Broderick, P.C. (2005). Mindfulness and coping with dysphoric mood: contrasts with
rumination and distraction. Cognitive Therapy and Research. 29(5), 501–510 doi:
10.1007/s10608-005-3888-0
- Brown, K.W., Ryan, R.M. ve Creswell, D.J. (2007). Mindfulness: Theoretical foundations and
evidence for its salutary effects. Psychological Inquiry, 18, 211-237. doi:10.1080/10478400
701598298.
- Bryant, D. ve Clark, P. (2006). Historial empathy and Canada: A people’s history. Canadian
Journal of Education, 29(4), 1039-1064.
- Cacciatore, J., Thieleman, K., Killian, M. ve Tavasolli, K. (2016). Braving human suffering:
death education and relationship to empathy and mindfulness. Social Work Education.
34(1), 91-109, doi: 10.1080/02615479.2014.940890.
- Can, R., Türkyılmaz, M. ve Karadeniz, A. (2010). Ergenlik dönemi öğrencilerinin okuma
alışkanlıkları. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 1-21.
- Damcı, T. (2016). Bir yol var: Mindfulness ile yaşam biçimini değiştirmek. İstanbul: Doğan Novus.
- Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S.ve Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and
ınterpersonal behaviour. Personality and Individual Differences, 44(5), 1235–1245.
- Demir, V. (2014). Bilinçli farkındalık temelli hazırlanan eğitim programının bireylerin depresyon ve stres
düzeyleri üzerine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi,
İstanbul.
- Desrosiers, A., Vine, V., Curtiss, J. ve Klemanski, D.H. (2014). Observing nonreactively: A
conditional process model linking mindfulness facets, cognitive emotion regulation
strategies, and depression and anxiety symptoms. Journal of Affective Disorders, 165, 31-37.
doi:10.1016/j.jad.2014.04.024
- Desrosiers, A., Vine, V, Klemanski, D.H. ve Nolen-Hoesksama, S. (2013). Mindfulness and
emotion regulation in depression and anxiety: Common and distinct mechanisim of
action. Depression and Anksiety, 30, 654-661.
- Dökmen, Ü. (2005). Sanatta ve günlük yasamda iletişim çatışmaları ve empati. İstanbul: Sistem
Yayıncılık.
- Dimidjan, S. ve Linehan, M.M. (2003). Defining an agenda for future research on the clinical
application of mindfulness practice. Clinical Psychology Science and Practice, 10(2), 166-171.
doi: 10.1093/clipsy.bpg019
- Eisenberg, N. ve Fabes R. (1990). Empathy: Conceptualization, measurement and relation to
prosocial behavior. Motivation and Emotion, 14, 131–149.
- Eraslan, B. (2000). Yaşam doyumları farklı ilköğretim öğretmenlerinin stresle başa çıkma stratejilerinin bazı
değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ercan, Ö. (2002). İlköğretim okulu öğrencilerinin aile özellikleri, öğrenilmiş çaresizlik düzeyleri ve stresle
basa çıkma yolları ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
- Erk, S. (2016). Şimdiki zamanın içinde: Mindfulness anı yönetme sanatı. İstanbul: Koton Kitap.
- Fletcher, L.B., Schoendorff, B. ve Hayes, S.C. (2010). Searching for mindfulness in brain: A
process-oriented approach to examining the neural correlates of mindfulness.
Mindfulness, 1, 41-63.
- Folkman, S. ve Moskowitz, J.T. (2000). Positive affect and the other side of coping. American
Psychologist, 55(6), 647-654.
- Frydenberg, E. ve Lewis, R. (2009). Relations among well-being, avoidant coping, and active
coping in a large sample of Australian adolescents. Psychological Reports, 104 (3), 745-58.
- Germer, P. (2009). The mindful path to self-compassion: Freeing yourself from destructive thoughts and
emotions. New York: Guildford Press.
- Goodal, K., Trejnowska, A. ve Stephan, D. (2012). The relationship between dispositional
mindfulness, attachment security and emotion regulation. Personality & Individual
Differences. 52(5), 622-626. doi:10.1016/j.paid.2011.12.008
- Greason, P.B. ve Cashwell, C.S. (2009). Mindfulness and counseling self-efficacy: The
mediating role of attention and empathy. Counselor Education & Supervision. 49(1), 2-19.
- Gross, J. J. (2002). Emotion regulation: Affective, cognitive, and social consequences.
Psychophysiology, 39, 281 - 291. doi: 10.1017.S0048577201393198
- Guttman, H.A. ve LaPorte, L. (2000). Empathy in families of women with borderline
personality disorder, anorexia nervosa, and a control group. Family Process, 39(3), 345–
358.
- Halland, E., Vibe., M., Solgauh, I., Friborg, O., Rosenvinge, C.H., Tyssen, R., Sorlie, T. Ve
Bjgrndal, A. (2015). Mindfulness training ımproves problem-focused coping in
psychology and medical students: Results from a randomized controlled trial. College
Student Journal. 49(3), 387-398.
- Hayes, A. M. ve Feldman, G. (2004). Clarifying the construct of mindfulness in the context of
emotion regulation and the process of change in therapy. Clinical Psychology Science and
Practice, 11, 255-262.
- Hayes, S. C.,Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., Lillis, J. (2006). Acceptance and
Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy,
44, 1-25.
- Hill, C.L.M. ve Updegraff, J.A. (2012). Mindfulness and its relationship to emotional regulation.
Emotion, 12(1), 81-90. doi: 10.1037/a0026355
- Hoffman, M.L. (1975). Developmental synthesis of affect and cognition and its implications
for altruistic motivation. Developmental Psychology, 11, 607- 622.
- İnanç, B.Y., Bilgin, M. ve Kılıç Atıcı, M. (2005). Gelişim psikolojisi, çocuk ve ergen gelişimi. Adana:
Nobel Kitabevi.
- Kabat-Zinn, J. (2013). Full catastrophe living: Using the wisdom of your mind and body to face stress, pain,
and illness. New York: Delacorte.
- Karacaoğlan, B. (2015). Bilgece farkındalık, duygu düzenleme ve iş tatmini arasındaki ilişkinin incelenmesi
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kara Harp Okulu, Savunma Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Kirkpatrick, K.L. (2005). Enhancing self-compassion using a gestalt two-chair ıntervention (Unpublished
doctoral dissertation). University of Texas, Austin.
- Kurbet, H. (2010). Anaokuluna devam eden çocukların duygusal düzenleme becerileri ile annelerinin
empatik eğilim ve tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi
Üniversitesi, Ankara.
- Lazarus, R.S. ve Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer Publishing
Company.
- Levitt, J.T., Brown, T.A., Orsillo, S.M. ve Barlow, D.H. (2004). The effects of acceptance
versus suppression of emotion on subjective and psychophysiological response to
carbon dioxide challenge in patients with panic disorder. Behavior Therapy, 35(4), 747–
766.
- Liew, J., Eisenberg, N. ve Reiser, M. (2004). Preschoolers’ effortful control and negative
emotionality, ımmediate reactions to ddsappointment, and quality of social functioning.
Journal of Experimental Child Psychology, 89(4), 298-319.
- Low, K.H., Lim, C., Ko, H.W., Edery, I. (2008). Natural variation in the splice site strength of
a clock gene and species-specific thermal adaptation. Neuron, 60(6), 1054-1067.
- Lutz, A., Grelschar, L., Rawlings, N., Richard, M. ve Davidson, R. (2004). Long-term
meditators self-induce high-amplitude gamma synchrony during mental practice.
Proceedings of the National Academy of Sciences, 101(46), 16369-16373.
- Mandal, S.P., Arya, Y.K. ve Pandey, R. (2014). Understanding emotion regulatory effect of
mindfulness: Role of differentiation and range of emotional experiences. Indian Journal of
Positive Psychology, 5(4), 356-362.
- Marlatt, G.A. ve Kristeller, J.L. (1999). Mindfulness and meditation. İçinde W.R. Miller (Ed.),
Integrating Spirituality in Treatment. (ss. 67-84). Washington: American Psychological
Association Books.
- Modinos, G., Ormel, J. ve Aleman, A. (2010). Individual differences in dispositional
mindfulness and brain activity involved in reappraisal of emotion. Social Cognitive and
Affective Neuroscience, 5, 369–377.
- Omizo, M.M., Omizo, S.A. ve Suzuki, L.S. (1988). Children and stress: An explanatory study of
stressors and symptoms. The School Counselor, 35(4), 267-273. doi:
10.4236/ce.2010.13029.
- Ögel, K., Sarp, N., Gürol, D.T. ve Ermağan, E. (2014). Bağımlı olan ve olmayan bireylerde
farkındalık (mindfulness) ve farkındalığı etkileyen etkenlerin incelenmesi. Anatolian
Journal of Psychiatry, 15, 282-288.
- Özyeşil, Z. (2011). Üniversite öğrencilerinin öz-anlayış düzeylerinin bilinçli farkındalık kişilik özellikleri ve
bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi,
Konya.
- Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni
Türkçeye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(159), 226-237.
- Pepping, C. A., Davis, P.J. ve O’Donovan. (2013). Individual differences in attachment and
dispositional mindfulness: The mediating role of emotion regulation. Personality &
Individual Differences, 54(3), 453-456. doi: 10.1016/j.paid.2012.10.006.
- Prakash, R.S., Hussain, M.A. ve Schirda, B. (2015). The role of emotion regulation and
cognitive control in the association between mindfulness disposition and stress.
Psychology & Aging, 30(1), 160-171.
- Quaglia, J.T., Goodman, R.J. ve Brown, K.W. (2014). From mindful attention to social
connection: The key role of emotion regulation, Cognition and Emotion. 29(8), 1466–1474.
doi: 10.1080/02699931.2014.988124
- Roemer, L. Ve Orsillo, S.M. (2008). Efficiacy of an acceptance-based behavior therapy for
generalized anxiety disorder: evaluation in a randomized controlled trial. Journal of
Consulting and Clinical Psychology, 76(6). 1083-1089. doi: 10.1037/a0012720
- Rogers, C. R. (1983). Empatik olmak değeri anlaşılmamış bir varoluş şeklidir. (F. Akkoyun,
Çev.) Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 16(1), 103-124.
- Schutte, N. S., ve Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship
between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50(7),
1116–1119. doi: 10.1016/j.paid.2011.01.037
- Shapiro, S.L., Schwardz, G.E. ve Bonner, G. (1998). Effects of mindfulness-based stress
reduction on medical and premedical students. Journal of Behaviour Medicine. 21(6), 581-
599.
- Simon, R. (2007). The Top Ten. Psychotherapy Networker, 24-37.
- Sriwilai, K. ve Charoensukmongkol, P. (2016). Face it, don't Facebook it: Impacts of social
media addiction on mindfulness, coping strategies and the consequence on emotional
exhaustion. Stress & Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress,
32(4), 427-434.
- Tabachnick, B.G. ve Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
- Thompson, R. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. In N. Fox (Ed.).
The Development of Emotion Regulation: Biological and Behavioral Considerations: Monographs of
the Society for Research in Child Development. Chicago: University Of Chicago Press.
- Topçu, Ç. (2008). The relationship of cyber bullying to empathy, gender, traditional bullying, internet use and
adult monıtoring (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi,
Ankara.
- Trent, N.L., Park, C., Bercovitz, K. ve Chapman, I.M. (2016). Trait socio-cognitive
mindfulness is related to affective and cognitive empathy. Journal of Adult Development,
23(1), 62-67. doi: 10.1007/s10804-015-9225-2
- Turner, K. (2014). Mindfulness skills training: A pilot study of changes in mindfulness,
emotion regulation, and self-perception of aging in older participants. Activities,
Adaptation & Aging, 38, 156–167.
- Ueno, A. (2014). Developing a conceptual model ıllustrating how practices support each other
in order to ımprove service quality. Procedia, Social and Behavioral Sicences. 148, 24-31. doi:
10.1016/j.sbspro.2014.07.011
- Ülev, E. (2014). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık düzeyi ile stresle başa çıkma tarzının depresyon,
kaygı ve stres belirtileriyle ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe
Üniversitesi, Ankara.
- Üney, B.M. (2014). Ergenlik dönemi obezitesinde ruhsal işleyişin değerlendirilmesi (Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi). Okan Üniversitesi, İstanbul.
- Vanderstope, S.W. ve Johnston, D.D. (2009). Methods for everyday life blending qualitative
and quantitative approaches. San Francisco: Jossey-Bass.
- Wahlund, T.R. (2015). A study of the associations among homophobia, empaty and mindfulness
(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Indiana University of Pennsylvania, USD.
- Wang, Y., Xu, W. ve Luo, F. (2016). Emotional resilience mediates the relationship between
mindfulness and emotion. Psychological Reports, 118(3), 725-736.
- Weistein, N., Brown, K.R. ve Ryan, R.M. (2009). A multi method examination of the effects of
mindfulness on stres attribution, coping and emotional well being. Journal of Research in
Personality, 43, 374-385.
- Wied, M.D., Goudena, P.P. ve Matthys, W. (2005). Empathy in boys with disruptive behavior
disorders. Journal of Child Psychologyand Psychiatry, 46(8), 867-880.
- Williams, M. ve Penman, D. (2015). Farkındalık: Çılgın bir dünyada huzur bulmak için pratik bir
rehber. İstanbul: Pegasus.
- Yurtsever, G. (2008). Negotiators’ profit predicted by cognitive reappraisal, suppression of
emotions, misinterpretation of ınformation, and tolerance of ambiguity. Perceptual and
Motor Skills, 106, 590-608.