Çevre ve ona ilişkin sorunlar merkezli tartışmalar 1960'lardan bu ya­na gelişmişi- gelişmekte olanı, Doğulusu-Batılısı ve Güneylisi-Kuzeylisiyle bütün toplumların gündemine yerleşmiştir. Sanayi toplumunun en be­lirgin niteliklerinden biri olan çevre sorunları bugün ortaya çıkış şartları ve niteliklerini de aşarak bütün toplumlar ve insanlık için ortak bir negatif dışşallık olarak karşımızda durmaktadır. Sanayi toplumundan bilgi toplumu­na doğru yol alınan bir süreçte çevre sorunları sistemler-üstü ve kümülatif niteliğiyle bütün insanlık için bir tehdit ve sorun alanı olmaya devam et­mektedir. Bu çalışmada, çevre sorunları kapitalist ya da sosyalist gibi sistem ayrımlarının ötesinde taşıdığı temel nitelikleriyle ele alınmaktadır. Çevre sorunlarının ortaya çıkışında farklı sistemlerin etkileri ve ağırlıkları farklı olsa da sonuçları ve etkileri itibariyle çevre sorunları sistemler-üstü bir ni­telik taşımaktadır. Bu çalışmada çevre sorunlarının bu sistemler-üstü niteliği Orta Asya örneğinde öne çıkarılmaktadır. Özellikle Hazar denizi ve Aral gölü öze­linde çevre sorunlarının sistemler üstü niteliği ile ilgili sonuçlar vurgulan­maktadır

Especially since 1960 environment and environmental problems are on the agenda of the most countries from developed to developing ones, from vvestern to eastern societies. Environmental problems are one of the most important features of industrial society and relate to both capitalistic and socialist systems or countries. This article explores the environment and environmental problems that capitalistic and socialist systems or countries have, especially in terms of the problems and results. This article aims to analyze environmental problems related to Central Asia especially in the example of Caspian Sea and Aral Lake. Environmental problems of the New Turkic Republics have been analyzed according to supra-system feature of environment problems.