Esra PER, Kiraz ERCİYAS-YAVUZ, Nizamettin YAVUZ

HIRUNDINIDAE FAMİLYASI TÜRLERİNİN TÜRKİYE DAĞILIMI VE GÖÇ FENOLOJİSİ İLE BÖLGESEL VE ZAMANSAL FARKLILIKLARI

Bu araştırmada Türkiye’de dağılım gösteren Hirundinidae familyasından yaz göçmeni 5 türün (Riparia riparia, Ptyonoprogne rupestris, Hirundo rustica, Cecropis daurica, Delichon urbicum) dağılım alanları ortaya çıkarılmış, göç fenolojileri ile bölgesel ve zamansal görülme durumları değerlendirilmiştir. Türlere ait gözlem kayıtları KuşBank veri tabanı, kişisel gözlem kayıtları ve farklı kuş araştırmalarından (tez, makale, kitap, rapor, gözlem notları, internet siteleri) elde edilmiştir. Türlerin ilkbahar ve sonbahar göçlerinde farklı tarihlerde görülme durumlarını alansal olarak ortaya çıkarmak amacıyla her bir türe ait gözlem verisi 15 günlük periyotlara ayrılarak dağılım haritaları oluşturulmuştur. R. riparia, H. rustica ve D. urbicum’un dağılımına 15 günlük periyotlarda bakıldığında, dağılım alanlarının tarihe bağlı olarak enlemsel farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ancak bu farklılık C. daurica ve P. rupestris’de hem veri azlığından hem de P. rupestris’in Akdeniz kıyılarında kışlamasından dolayı belirgin olarak görülmemektedir. R. riparia, H. rustica ve D. urbicum ilkbaharda mart sonuna kadar Akdeniz ve Ege kıyılarında dağılım gösterirken, ilerleyen zamanlarda önce Orta Anadolu, sonrasında da daha kuzeye doğru dağılım göstermektedir, tersi bir durum da sonbahar döneminde gözlenmektedir. Enleme bağlı olarak değişen iklimsel koşulların ve buna bağlı olarak da besin bulunabilirliğinin bu dağılım şeklinde etkili olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hirundinidae, dağılım, göç, fenoloji, Passeriformes, Aves, Türkiye

The Distribution, Migration Phenology and Spatial and Temporal Status of Hirundinidae Species in Turkey

In this study, the distributions, migration phenology and spatial and temporal observation status of 5 summer migrant Hirundinidae species (Riparia riparia, Ptyonoprogne rupestris, Hirundo rustica, Cecropis daurica, Delichon urbicum) in Turkey were evaluated. The observation records of the species were compiled from KuşBank database, personal notes and from published materials (thesis, article, book, report, trip reports and web pages). In order to reveal the species distributions during spring and autumn migration periods temporally, distribution maps were prepared using observation data based on 15 days intervals. The 15 days intervaled distributions of R. riparia, H. rustica and D. urbicum revealed that these species showed latitudinal differences. However, the difference was not clear for C. daurica and P. rupestris because of incomplete data and because P. rupestris winters along Mediterranean coasts. R. riparia, H. rustica and D. urbicum distributed along Mediterranean and Aegean coasts in spring until the end of March, spread later first to Central Anatolia and then to northern areas in Turkey and this pattern reversed in autumn period. The latitudinal climatic differences and the resulting food availability are thought to be the reasons for such a distribution difference.

Keywords:

Hirundinidae, distribution, migration, phenology, Passeriformes, Aves, Turkey,

PDF

___

Aksan, N., Yurdakul, Y., Yaşar, A., Per, E. & Özesmi, U. 2004. Turkish Breeding Bird Atlas Project: Palas (Tuzla) Lake and Kayseri Region, 1st International Eurasion Ornithology Congress, 8-11 April, Antalya, 38-44.
Alerstam, T. 1990. Bird Migration. Cambridge University Press, Cambridge, 420pp.
Berthold, P. 2000. Vogelzug: Eine aktuelle Gesamtübersicht. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 280pp.
Chernetsov, N. 2012. Passerine migration: Stopovers and Flight. Springer, Heidelberg, 184pp.
Cramp, S. 1998. The Birds of the Western Palearctic. Oxford University Press, London. Cd-room.
Diva-Gis, www.diva-gis.org, (Erişim tarihi: 17.08.2015).
Erciyas Yavuz, K. 2011. Burdur ili Merkez ilçesi, Hacılar, Yarıköy ve Düğer Köy Sınırları İçerisinde Bulunan Arazinin Ornitoloji Raporu, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Ankara, 226s.
Erciyas Yavuz, K. 2014. Türkiye’deki Kuş Hareketliliği Haritaları. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gökçe Ofset, Ankara, 218s.
Kurt, B. 2004. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde bazı kuş türlerinin üreme biyolojilerinin yapay nöron ağı modeliyle incelenmesi, İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 62s.
KuşBank, Türkiye Ulusal Kuş Veri Bankası, Doğa Derneği, Ankara, www.kusbank.org, Erişim Tarihi: 22.04.2015.
Kirwan, G.M., Boyla, K.A., Castell, P., Demirci, B., Özen, M., Welch, H. & Marlow, T. 2008. The birds of Turkey: a study of the distribution, taxonomy and breeding of Turkish Birds, Christopher Helm, London, 512pp.
Newton, I. 2008. The Migration Ecology of Birds. Academic Press, Cambridgeshire, UK, 976pp.
Per, E. & Aktaş, M. 2008. Breeding birds of the İnözü Valley in central Turkey, Bird Census News, Journal of European Bird Census Council, 21(2), 44-53.
Per, E., Yaşar, A., Özesmi, S.L. & Özesmi, U. 2002. Turkish breeding bird atlas pilot Project 2001: Erciyes Mountain and Kayseri Region, Bird Census News, 15(1), 2-21.
Richardson, W.J. 1990. Timing of bird migration in relation to weather: updated review. 78-101. In: Bird migration. Physiology and ecophysiology. (Ed. E. Gwinner), Springer Verlag, Berlin 435pp.
Roselaar, C.S. 1995. Taxonomy, morphology, and distribution of the Songbirds of Turkey: an atlas of biodiversity of Turkish passerine birds, Pica Press, London, United Kingdom, 240pp.
Schepers, F.J., Stuart, J.I. & Meininger, P.L. 1989. Breeding birds of the Göksu Delta, 1989, Preliminary Report. Turkish Society for the protection of Wildlife.
Snow, D.W. & Perrins, C.M. 1988. The birds of the Western Paleaarctic. Vol. II, Oxford University Press, Oxford, 808pp.
Toprak, H.H.C. 2004. Gaziantep ili kuş (Classis: Aves) türlerinin sistematiği ve ekonomisi, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep, 119s.
Turner, A. 2006. The barn swallow. London, T. & A.D. Poyser, 256pp.