FİLİBELİ VECDÎ DÎVÂNI’NDA BALKAN YER ADLARI

Bulgaristan’ı batıdan doğuya bölen sıradağların adı olan Balkanlar, zamanla yarımadanın geneline adını vermiş ve bölge Balkanlar olarak anılagelir olmuştur. XIV. yüzyıldan itibaren Balkanlar’ı hâkimiyeti altına alan Osmanlılar, bu coğrafyada birçok alanda olduğu gibi sanat yaşamında da önemli değişimler yaratmış, izler bırakmıştır. Osmanlı döneminde sanat hayatında görülen canlanma edebiyat alanında da olmuş ve Balkan coğrafyası, Klasik Türk Edebiyatı’nın gelişiminde etkin bir rol oynamıştır. Özellikle döneminin kültür merkezi olarak gelişen pek çok farklı Balkan şehri ve yerleşim biriminde çok sayıda şairin yetişmesine imkân verilmiştir. Üsküp, Selanik, Sofya, Manastır ve Belgrad gibi şehirler Osmanlı Devleti’nin bölgedeki önde gelen kültür merkezleri olarak öne çıkarken, Serez, Filibe ve Vardar Yenicesi (Yenice-i Vardar) gibi taşra şehirleri de bu alanda önemli gelişmelere şahitlik etmiş, edebiyat sahasında yetişen önemli sayıda şaire evsahipliği yapmıştır. Şuarâ tezkirelerinden elde edilen bilgiler Filibe’de, çalışmamızda dîvânını incelediğimiz Vecdî’nin de aralarında yer aldığı 23 şairin mevcudiyetine işaret etmektedir. Bu makalede dîvân şiirinin Balkanlar’daki gelişimi ve bugün Bulgaristan sınırları içinde olan Filibe şehrinin bu süreçteki önemine değinilmiştir. Bu bağlamda Vecdî mahlasını alan Abdurrahman’nın hayatı, edebî kişiliği ve eserleri anlatılmıştır. Çalışmanın devamında, Rumelili dîvân şairi Filibeli Vecdî’nin dîvânında geçen Balkanlar ve Rumeli’ne dair yer adları tespit edilmiştir. Sonuç bölümünde ise, tespit edilen yer adlarının Vecdî’nin şiirlerinde hangi vesileyle kullanıldığı tahlil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Abdurrahman Vecdî, Yer Adları, Filibe, Balkanlar, Yer Adları

PLACE NAMES MENTİONED İN VECDÎ’S POETS

The Ottomans brought very important changes in art as other areas in the Balkans since they began to rule from the 14th century onwards. The revival in art that occurred during the Ottoman era happened in literature and such phenomenon played important role in the extending of classical Turkish literature. Particularly, cities that became cultural centres paved the way for emerging huge number of poets. As Skopje, Thessaloniki, Sofia, Bitola and Belgrade appeared as cultural centres of the Ottoman Empire in the Balkans, Serres, Plovdiv and Vardar Yenicesi (Yenice-i Vardar) also were important places for literature and became home for many poets. The Poet Tazkiras shows that in Plovdiv, including Vecdî 23 poets lived. This study will show the importance of Plovdiv in classical Turkish literature in the Balkans will be looked. In this context, the literature life of Abdurrahman and his poets/works will be discussed. Then, the reasons of why such cities were mentioned in his poets would be analysed.

Keywords:

Abdurrahman Vecdî, Plovdiv, Balkans, Place Names,

PDF

___

Çeltik, Halil, “Divan Sahibi Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara 2004.
Dencheva, Lalka, “Gabrovo And Gabrovians In The Travel Accounts Of Foreigners (XVII-XIX C.)”, UNITECH International Scientific Conference, Gabrovo 2010, s.235-242.
David, Geza, “Budin”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 6, İstanbul 1992, s.344-348.
David, Geza, “Eğri”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 10, İstanbul 1994, s.489-491.
Gümüş, Kudret Safa, “Filibeli Vecdî’nin Poetikası”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 48, Şubat 2017, s.74-81.
http://www.edebiyatvesanatakademisi.com/edebiyat-terimleri-mazmunlar/dag-ustu-bag-siirimizde-dag-ustu-bag-tutmak-5007.aspx#_ftn2, Erişim Tarihi: 07.08.2019.
İsen, Mustafa Ötelerden Bir Ses, Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, 1. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara 1997.
Karpat, Kemal, “Eflak”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. Cilt 10, İstanbul 1994, s.466-469.
Kavruk, Hasan, Selçuk, Bahir, Filibeli Vecdî ve Dîvân’ı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Kültür Eserleri, Malatya 2009.
Kılıç, Filiz, “Kültür Tarihimizde Filibe ve Filibeli Divan Şairleri”, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Sayı: 43, Yıl: 2007,
http://www.hbvdergisi.gazi.edu.tr/index.php/TKHBVD/article/view/942/931, Erişim Tarihi: 13.01.2018.
Kiel, Machiel, “Karinâbâd”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 24, İstanbul 2001, s.490-492.
Kiel, Machiel, “Plevne”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 34, İstanbul 2007, s.302-303.
Kiel, Machiel, “Vidin”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 43, İstanbul 2013, s.103-106.
Kiel, Machiel, “Yenice-i Vardar”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 43, İstanbul 2013, s.445-448.
Özcan, Abdülkadir, “Boğdan”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 6, İstanbul 1992, s.269-271.
Sandor, Papp, “Peçuy”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 34, İstanbul 2007, s.214-216.
Sezen, Tahir, Osmanlı Yer Adları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Genişletilmiş 2. Baskı, Yayın No: 26, Ankara 2017.
Zomolo, Divna Djuric, “Belgrad”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt 5, İstanbul 1992, s.407-409.