Velayet Kararlarında Yürütülen Süreç: Uzmanlar Ne Düşünüyor? Ne yapıyor?

Bu çalışmada boşanma nedeniyle parçalanan ailelerde çocukların velayetine karar verme sürecinde aile mahkemelerinde görevli uzmanların velayete ilişkin değerlendirme sürecini anlamlandırma biçimlerini ortaya koymak amaçlamaktadır. Çalışma nitel araştırma yöntemlerinden temel yorumlayıcı desen üzerine kurgulanmıştır. Çalışma grubunu velayete ilişkin değerlendirme raporu hazırlayan ve kartopu örnekleme metodu ile seçilen beş uzman oluşturmuştur. Görüşme tekniğinin kullanıldığı çalışmada, veri toplama aracı olarak ‘Görüşme Formu’ kullanılmıştır. Çalışma sonucunda adliye sistemi içerisinde velayet raporlarının hazırlanmasına ilişkin farklılıkların olduğu, uzmanların çalışma şekillerinin, raporu yazan uzman sayısının, değerlendirme sürecinde yardımcı kaynaklardan faydalanma durumlarının ve raporu hazırlama biçimlerinin mahkemeden mahkemeye değiştiği, bu değişikliğe bireysel farklılıkların yanında mahkeme hâkiminin bakış açısının neden olduğu bulguları elde edilen sonuçlar arasındadır. Bunun yanı sıra velayete ilişkin kararda uzmanların yalnızca kanaat bildirdikleri, son sözü söyleme yetkisinin hâkimlerde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Uzmanlar her ne kadar çocuğun gelişimini ve çocuğun katılım hakkını velayete ilişkin karar verme sürecinde önemsediklerini iddia etseler de çocuğun gelişimsel değerlendirmesine ve çocuğun gelişimsel özelliklerinin kanaati etkileme biçimine yer verilen bir bulguya rastlanmamıştır. Çocuğun katılım hakkı da bu bağlamda yalnızca büyük yaş grubu çocuklarla yapılan görüşmelerde karara etki etmektedir. Aynı zamanda uzmanlar yardımcı kaynak verilerini ve ev ziyaretlerini genel olarak önemsiyor olsalar da sistemin uygun olmaması nedeniyle bu tarz bilgilere ulaşamamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

velayet, boşanma ve çocuk, uzmanlar

The Process About the Custody Decisions: What Are Experts Thinking? What Are Experts Doing?

In this study, it is aimed to reveal the ways in which the experts make sense of the custody evaluation process in the process of deciding custody of children. The study is based on the basic interpretive design, one of the qualitative research methods. The study group consisted of five experts who prepared a custody evaluation report and were selected by the snowball sampling method. In the study, which used the interview technique, ‘Interview Form’ was used as the data collection tool. As a result of the study, there are differences in the preparation of custody reports within the judicial system; the manner in which experts work, the number of experts writing the report, the availability of ancillary resources in the evaluation process, and the manner in which the report is prepared vary from court to court; the findings of this change rather than individual differences are the results of the court judge's point of view. In addition, it was concluded that the decision about custody was only the opinion of the experts and that the judges had the authority to say the last word. Although the experts claim that they care about the child's development and the right to participate in the decision making process, there is no evidence that the developmental evaluation of the child and the way that the child's developmental characteristics affect opinion are included. The child's right to participate also affects the decision only in interviews with older children. At the same time, although experts generally care about auxiliary resource data and home visits, they cannot access such information because the system is inappropriate.

Keywords:

custody, divorce and child, experts,

PDF

___

Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunda (K.N.:4787)
Ackerman M.J., Ackerman M.C. (1997). Child custody evaluation practices, a 1996 survey of psychologists, Heinonline, Citation: 30, Fam. L.Q. 565
Akyüz, E. (2015). Çocuk Hukuku “Çocukların Hakları ve Korunması”, Pegem Akademi, 4. Basım,
Alexander, S.J. (1977). Protecting the child's rights ın custody cases, The Family Coordinator, Vol. 26, No. 4, The Family and the Law (Oct., 1977), pp.377-382
Altındağ, Ö., Sağlam, M. (2012). Boşanma sürecinde çocukların haklarının belirlenmesi ve korunmasında aile mahkemesi uzmanlarının rol ve işlevleri, Uluslar Arası Katılımlı Çocuk İhtiyaçları Sempozyumu Bildiri Kitabı
American Psychological Association (APA) (1994). Guidelines for child custody evaluations in divorce proceedings, family law quarterly, 29, No. 1, Special Symposium on Working wİth Mental Health Professionals (Spring 1994), pp. 51-62
Austin, W.G. (2002). Guidelines for utilizing collateral sources of ınformation in child custody evaluations, Family Court Review, 40 No. 2, April 2002 s.177-184
Bayer, A. (2013). Toplumsal yapıda aile, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2013/2 yıl: 4 cilt: IV, 8
Bilici, A.B. (2014). Boşanma sürecinin çocuklar üzerindeki psiko-sosyal etkileri C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 2014, Cilt: XVIII, Sayı: 2 Sayfa: 79-110
Bow, J.N., Quinnell, F.A. (2004). Critique of child custody evaluations by the legal profession, Family Court Review, vol. 42 no. I, January 2004 1 15- i27
Bow J.N., Quinell F.A. (2002). A Critical review of child custody evaluation reports, Family Court Review Vol.40 No:2, April s.164-176
Bricklin B., Marshall J.M., (1995) Bricklin perceptual scales, http://www.custodyİnfopack.com/pdf İnfoPack1BPSComputerScorİngProfİle.pdf Erişim Tarihi: 10.04.2017
Buz, S., Düzyurt, K., Sağlamü, M. (2015). Aile mahkemesinde çalişan sosyal çalışma görevlilerinin sosyal inceleme raporlarina ilişkin değerlendirmeleri: Ankara Adliyesi Örneği, Toplum Ve Sosyal Hizmet Cilt 26, 2, Ekim 2015
Kelly, J.B., Lamb, M.E. (2000). Using child development research to make appropriate custody and access decisions for young children, Family And Conciliation Courts Review, 38 no. 3, july 2000 297-31 1
Kılıç, Ç. (2013). Aile mahkemelerinde görev yapan uzmanların hizmet içi eğitim ihtiyacı, AHİ Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 14, 2, Ağustos 2013, Sayfa 273-290
Kiremitçi, M. (2015). Boşanma Sürecinde Müşterek (Ortak) Velayet Ve Toplumsal Bakış Açısı, Legal Yayıncılık,İstanbul, ISBN:978-605-315-058-9
Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1985). Qualitative inquiry. Thousand Oaks, CA.
Lamb, M.E., Sternberg, K.J., Thompson, R.A. (1997). The effects of divorce and custody arrangements on children’s behavior, development, and adjustment, Family And Conciliation Courts Review, 35 NO. 4, October 1997 393-404
Luftman, V.H., Veltkamp, L.J., Clark, J.J., Lannacone, S., Snooks, H., (2005), Practice guidelines in child custody evaluations for licensed, Clinical Social Work Journal, 33, No. 3, DOİ: 10.1007/s10615-005-4947-4
Martindale, D.A. (2007), Model standards of practice for child custody evaluation, Family Court Review, 45 No. 1, January 2007 70–91
Merriam, S. B. (2002). Introduction to qualitative research. Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis, 1(1), 1-17.
Otto, R.K., Edens, J.F., Barcus, E.H. (2000). The use of psychological testing in child custody evaluations, Family And Conciliation Courts Review, 38 No. 3, July 2000 312-34
Polat, O., Güldoğan, E. (2015). Uzman görüşünün boşanma davalarında velayetin saptanmasındaki önemi, TBB Dergisi, (118),
Quinnell, F.A., Bow, J.N. (2001). Psychological tets used in child custody evaluations, Behavioral Sciences And The Law 19: 491-501
Serdar, İ. (2008). Birlikte velayet, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Cilt: 10, Sayı 1, 2008, s. 155-197
Stahl, P.M. (2012), Conducting Child Custody Evaluations: From Basic to Complex Issues, Edit: Gülsen Erden, İlkiz Altınoğlu Dikmeer, Çiğdem Kurdiaki, Velayet Değerlendirmeleri: Basitten Karmaşık Konulara, Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 2014
Tatlıoğlu, K., Demirel, N. (2016) Sosyal bir gerçeklik olarak boşanma olgusu: sosyal psikolojik bir değerlendirme, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yİl: 4, 22, Mart 2016, s. 59-73,
UNICEF (2013). Çocuk Adalet Sistemi Çalışanları Eğitim Programı- Sosyal Çalışma Görevlileri için Eğitim Kitabı.
Warshak, R.A. (1996). Father custody and child development, a review and analysis psychological research, Behavioral Sciences And The Low, Volume: 4 Issue: 2 Pages: 185-202.
Yapıcı Ş (2010). Türk toplumunda aile ve eğitim ilişkisi, International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic Volume 5/4.
Yavuzer K (2016). Resimleriyle Çocuk, Remzi Kitabevi, 20. Basım.