Ayşegül ERÇEVİK, Serhat Armağan KÖSEOĞLU

Sosyal Problem Çözme Programı’nın Çocuk Evi Sorumluları Üzerindeki Etkisi

Bu araştırmanın amacı Çocuk Evi Sorumluları’nın sosyal problem çözme düzeylerini geliştirmek amacıyla hazırlanan programın etkililiğini sınamaktır. Amasya Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne bağlı kurumlarda çalışmakta olan Çocuk Evi Sorumluları bu araştırmanın evrenini oluşturmaktadır. Araştırmada verileri elde etmek amacıyla ön test ve son test uygulamalarında ölçüm aracı olarak Kişilerarası Problem Çözme Envanteri kullanılmıştır. Çalışma grubu 7’sı deney ve 7’si kontrol olmak üzere toplam 14 katılımcıdan oluşmuştur. Hazırlanan Sosyal Problem Çözme Programı haftada bir gün 120 dakika olmak üzere 10 oturumda gerçekleştirilmiştir. Verilerin çözümlenmesinde Non- Parametrik Mann Whitney- U ve Wilcoxon İşaretli Sıralar testi kullanılmıştır. Uygulanan Sosyal Problem Çözme Programı’nın Çocuk Evi Sorumlularından oluşan Deney grubunun sosyal problem çözme becerilerine etkilerini tespit etmek üzere yapılan incelemede, Deney grubunun probleme olumsuz yaklaşımı ve kendine güvensizlik düzeylerinin uygulama sonrasında anlamlı derecede azaldığı, yapıcı problem çözme ve ısrarcı-sebatkar yaklaşım puanlarının ise anlamlı derecede arttığı görülmüştür. Bununla birlikte sorumluluk almama boyutunda herhangi bir etkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Problem, sosyal problem çözme, Çocuk Evi Sorumlusu

The Effects of Social Problem Solving Programme on Persons in Charge of Child Home

The aim of this research is to test the effectiveness of the program designed to improve the level of social problem solving skills in Persons in Charge of Child Homes. The universe of this research is institutions affiliated to Amasya Family and Social Policies Provincial Directorate, where Persons in Charge of Child Homes work. In order to obtain the data, The Interpersonal Problem Solving Inventory was used as the measurement tool in the pre-test and post-test applications. The sample of persons in charge of child homes consisted of 7 for the experiment and 7 for control group, totalling 14 participants. The developed Social Problem Solving Programme for Persons in Charge of Child Homes applied in 10 sessions which lasted 120 minutes once a week. Non-Parametric Mann Whitney U and Wilcoxon Sign-Rank Test was used for the analysis of the data. In the analysis to identify the effects of the applied Social Problem Solving Programme for persons in charge of child homes, it was found that Experiment Group’s levels of negative problem orientation and self-insecurity decreased significantly, constructive problem solving and insistent-persistent approach scores increased significantly after the application. Moreover, there was no effect on non-responsibility dimensions.

Keywords:

Problem, Social problem solving, persons in charge of child homes,

PDF

___

Altunçekiç, A., Yaman, S. ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
Aylar, F. ve Aksin, A. (2011). Sosyal bilgiler öğretmenliği adaylarının öz-yeterlilik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma: Amasya Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 299-313.
Aslan, E. ve Erbay, E. (2017). Ankara Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne bağlı çocuk evlerinde çalışan bakım elemanlarının ve çocuk evi sorumlularının iş doyumu ve tükenmişlik düzeyleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 535-556.
Atlı, A. ve Kutlu, M. (2012). Çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtlarında çalışan personelin empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(1), 49-66.
Başer, H. (2013). Çocuk refahı alanında yeni hizmet modeli: Çocuk evleri. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Biber, K.ve Sezer, T. (2011). Çocuk yuvası ve yetiştirme yurtlarındaki grup sorumlularının empati düzeylerinin incelenmesi. E- Journal of New World Sciences, 6(2), 1704-1714.
Campbell, D.T. ve Stanley, J.C. (1963). Experimental and quasi-experimental designs for research. İçinde N.L. Gage (Ed.), Handbook of research on teaching (ss.1-76). Chicago: Rand McNally.
Cebe, F. (2005). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu yetiştirme yurtlarında barınan çocukların “benlik saygısı”, “depresyon”, “kaygı” skorlarının aile yanında kalan çocuklarla karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, İstanbul.
Çam, S. ve Tümkaya, S. (2007). Kişilerarası Problem Çözme Envanteri’nin (KPÇE) geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28), 95-111.
Çekici, F. (2009). Problem çözme terapisine dayalı beceri geliştirme grubunun üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme becerileri, öfkeyle ilgili davranış ve düşünceler ile sürekli kaygı düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Çekici, F. ve Güçray, S.S. (2012). Sosyal Problem Çözme Terapisine Dayalı Beceri geliştirme grubunun üniversite öğrencilerinin sosyal problem çözme becerileri, öfkeyle ilişkili davranış ve düşünceler ile sürekli kaygı düzeylerine etkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 103-128.
Dane, B. (2000). Child welfare workers: An innovative approach for interacting with secondary trauma. Journal of Social Work Education, 36(1), 27-38.
Danış, M.Z. ve Kara, H.Z. (2016). Sosyal hizmette problem çözme yaklaşımı. Journal of Academic Social Sciences, 45, 1-10.
De la Fuente, A., Chang, E.C., Cardenoso, O. ve Chang, O.D. (2018). Examining coping strategies used by Spanish female social work students: Evidence for importance of social problem solving abilities. Social Work Education, 37(7), 1-17.
Demirtaş Zorbaz, S., Kızıldağ, S. ve Voltan Acar, N. (2016). Türkiye’deki üniversitelerde lisansüstü düzeyde yapılan grup çalışmalarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1765-1784.
D’Zurilla, T.J. ve Chang, E.C. (1995). The relations between social problem solving and coping. Cognitive Therapy and Research, 19(5), 547-562.
D’Zurilla, T.J. ve Goldfried, M.R.(1968). Cognitive processes, problem-solving, and effective behavior. Paper presented at the American Psychological Association Convention, San Francisco, California, August 30-September 3.
D’Zurilla, T.J. ve Goldfried, M.R. (1971). Problem solving and behavior modification. Journal of Abnormal Psychology, 78(1), 107-126.
D’Zurilla, T.J., Nezu, A.M. ve Maydeu-Olivares, A. (2004). Social problem solving: Theory and assessment. İçinde E.C.Chang, T.J. D’Zurilla ve L.J. Sanna (Ed.), Social problem solving: Theory, research and training (ss.11-27). Washington: American Psychological Association.
D’Zurilla, T.J. ve Nezu, A.M. (2006). Solving life’s problems: A 5-step guide to enhanced well-being. Springer Publishing Company.
Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Ersan, D.T. (2015). Problem çözme eğitiminin otizm spektrum bozukluğu olan çocuk annelerinin problem çözme becerileri ve bazı psikolojik değişkenler üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Eskin, M., Ertekin, K. ve Demir, H. (2008). Efficacy of a problem-solving therapy for depression and suicide potential in adolescents and young adults. Cognitive Therapy Research, 32, 227-245.
Eskin, M., Kurt, İ. ve Demirkıran, F. (2012). Does social problem solving training reduce psychological distress in nurses employed in an academic hospital. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 2(10), 10450-10458.
Gelen, İ. ve Çınar, G. (2014). Samsun Aile ve Sosyal Politikalar kurumunda çalışanların, çalıştıkları bilimle ilgili belirttikleri sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35), 336-555.
Gökçearslan Çiftci, E. (2009). Türkiye’de ve Dünyada korunma ihtiyacı olan çocuklara yönelik hizmetlerin tarihsel gelişimi. Aile ve Toplum, 11(19), 53-65.
Kazantzis, N., Deane, F.P ve Ronan, K.R. (2000). Homework assignments in cognitive and behavior therapy: A meta-analysis. Clinical Psychology: Science and Practice, 7, 189-202.
Kazantzis, N. ve Deane, F. P. (1999). Psychologists’ use homework assignments in clinical pratice. Professional Psychology: Research and Practice, 20, 581-585.
Kesen, N. F. ve Deniz, M. E. (2005). Yetiştirme yurtlarında kalan ergenlerin kuruluşa geliş nedenlerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 22, 185- 198.
Korkut, F. (2002). Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 177-184.
Korkut Owen, F. (2015). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma (Genişletilmiş 4. Basım). Ankara: Anı Yayıncılık.
Malouff, J.M., Thorsteinsson, E.B. ve Schutte, N.S. (2005). The efficacy of problem solving therapy in reducing mental and physical health problems: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 27(1), 46-57.
Meier, S.T. ve Davis, S.R. (2014). Psikolojik Danışma: Temel Öğeler (5. Baskı). S. Doğan, D.Y. Bektaş, E. Özeke Kocabaş ve S. Denizli, Çev. Ankara: Pegem Akademi.
Nacar, F.S. ve Tümkaya, S. (2011). Sınıf öğretmenlerinin iletişi ve kişilerarası problem çözme becerilerinin incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 493-511.
Nezu, A.M. (2004). Problem solving and behavior therapy revisited. Behavior Therapy, 35, 1-33.
Nezu, A.M., Nezu, C.M. ve D’Zurilla, T.J. (2013). Problem-solving therapy: A treatment manual. New York: Springer Publishing Company.
Nezu, A.M. ve Perri, M.G. (1989). Social problem- solving therapy for unipolar depression: An initial dismantling investigation. Journal of Counseling and Clinical Psychology, 57(3), 408-413.
Nissly, J.A., Barak, M.E.M. ve Levin, A. (2005). Stress, social support, and workers’ intentions to leave their jobs in public child welfare. Administration in Social Work, 29(1), 79-100.
Pekcanlar Akay, A., Varol Taş, F., Baykara, B., Miral, S. ve Yemez, B. (2005). Mental Health and communication skills training for the staff in a girls’ orphanage in Turkey. Yeni Sempozyum, 43(2), 64-68.
Sarıaltın, D.M. (2017). Kurum bakımındaki çocuklara ilişkin sistemin sosyal refah çalışanları gözüyle değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Scheel, M.J., Hanson, W.E. ve Razzhavaikina, T.I. (2004). The process of recommending homework in psychotherapy: A review of therapist delivery methods, client acceptability, and factors that affect compliance. Psychotherapy: Theory, Research, Practice and Training, 41(1), 38-55.
Schmidt, V. (2009). Orphan care in Russia. Social work and Society, 7(1), 58-70.
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Çocuk Evleri Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (2008). Tarih: 05.10.2008 Sayı: 27015 Erişim tarihi: 14 Temmuz 2017, http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/544e2471369dc3180440 59a0/cocukevleri calismaesaslari.pdf
Şenel, İ. (2001). Yetiştirme yurtlarında kalan öğrencilerin grup sorumlularından aldıkları desteğin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Tham, P. (2007). Why are they leaving? Factors affecting intention to leave among social workers in child welfare. British Journal of Social Work, 37, 1225-1246.
Van Hook, M.P. ve Rothenberg, M. (2009). Quality of life and compassion satisfaction/fatigue and burnout in child welfare workers: A study of the child welfare workers in community based care organizations in central Florida. Social Work and Christianity, 36(1), 36-54.
WHO (2003). Skills for health: Skills based health education including life skills: An important component of a Child-Friendly/Health-Promoting School. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2017, http://www.who.int/school_youth_health/ media/en/sch_skills4health_03.pdf
Yaman, F. (2010). Bakıcı annelerin sosyo-ekonomik ve çalışma yaşamlarına ilişkin özellikleri: Ankara ili örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yazıcı, E. (2012). Korunmaya muhtaç çocuklar ve çocuk evleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 499-525.
Yetiştirme Yurtlarının Kuruluş ve İşleyişine İlişkin Yönetmelik (1995). Tarih: 13.11.1995 Sayı: 22462 Erişim tarihi: 14 Temmuz 2017, http://cocukhizmetleri .aile.gov.tr/data/544e2471369dc318044059a0/yetistirmeyurlari.pdf
Yalçın, A. (2011). Çocuk Koruma Kanunu kapsamında korunmaya muhtaç çocukların gelecek kaygılarının incelenmesi: Afyonkarahisar örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Yıldırım, Ş. (2013). Çocuk evinde kalan çocukların ilişki dinamikleri: İzmir örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.