22099

Evden Kaçan Ergenlerin Aile İşlevselliklerinin Değerlendirilmesi: Şanlıurfa Örneği

Ergenlik döneminde evden kaçma, ergenler tarafından sergilenmekte olan riskli davranışlardan biridir. Ergenlerin bu riskli davranışı sergilemelerinde birçok alt faktör olmasına rağmen aile işlevsellikleri en önemlileri arasında yer almaktadır. Bu çalışma, Şanlıurfa Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü’ne bağlı kurum ve kuruluşların İlk Müdahale ve Değerlendirme Birimleri’ne evden kaçma ya da uzaklaşma sebebiyle gelen/getirilen ve buralarda kaydı bulunan 12-18 yaş aralığındaki 43 ergenin ebeveyni olan 43 yetişkin ile gerçekleştirilmiş olup nicel araştırma yöntemlerinden nedensel karşılaştırmalı araştırma olarak tasarlanmıştır. Katılımcıların sosyodemografik ve ekonomik durumlarını öğrenmeye yönelik bilgi formu, algılanan aile işlevselliği alt boyutlarının ölçülmesine yönelik de Aile Değerlendirme Ölçeği (ADÖ) veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Ayrıca, veriler yüz yüze görüşme tekniği ile toplanarak analizinde SPSS 22 paket programı aracılığıyla Kruskal Wallis H-Testi ve Man Whitney U-Testi yapılmıştır. Bu çalışmada, evden kaçma davranışı göstermiş ergenlerin mevcut aile özellikleri ile ebeveynlerinin algıladıkları aile işlevselliği alt boyutları arasında anlamlı bir farklılığın olup olmadığının incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, ebeveynlerin ADÖ’nün problem çözme, iletişim, roller, gereken ilgiyi gösterme, duygusal tepki verebilme, davranış kontrolü ve genel işlevler alt boyutlarının tümünü sağlıksız olarak algıladıkları görülmüştür. Katılımcıların %39,5’inin bölünmüş/parçalanmış aileye sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmada, eşlerini kaybetmiş yetişkinlerin, eşleri hayatta olan yetişkinlere göre, ADÖ’nün davranış kontrolü alt boyutunu daha sağlıksız algıladığı bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ergenlik, Evden Kaçma Davranışı, Aile İşlevselliği

The Evaluation of Family Functioning of the Adolescents Escaping From Home: Şanlıurfa Sample

Escaping from home in adolescence is one of the risky behaviours exhibited by adolescents. Although there are many sub-factors for adolescents to exhibit this risky behaviour, family functioning is among the most important factors. This study was carried out with 43 adults who are the parents of 43 adolescents between the ages of 12 and 18 who were admitted to the First Response and Evaluation Units of the Şanlıurfa Provincial Directorate of Family and Social Policies and designed as causal comparative research from the quantitative research methods. As data collection tools; the information form was used to learn the sociodemographic and economic status and the Family Assessment Scale was used to measure the perceived family functionality subdimensions of the participants. In addition, the data were collected by face-to-face interview technique and analyzed by performing Kruskal Wallis H-Test and Man Whitney U-Test with the help of SPSS 22 package program. In this study, it is aimed to investigate whether there is a significant difference between the current family characteristics of adolescents who have escaped from home and the subdimensions of family functionality perceived by their parents. Accordingly, it was observed that the parents have an unhealthy perception of all subdimensions of the Family Assessment Scale’s which are problem solving, communication, roles, showing the necessary attention, emotional reaction, behaviour control and general functions. It was determined that 39,5% of the participants had a divided/fragmented family. In addition, in the study, it was found that adults who have lost their spouse perceive the behaviour control subdimension of the Family Assessment Scale as unhealthier than adults whose spouses are alive.

Keywords:

Adolescence, running away/escaping from home, family functionality perception,

PDF

___

KAYNAKÇAAchenbach, T., Edelbrock, C. (1987). The Manual For The Youth Self-Report And Profile (2. Press). Burlington: University of Vermont Press, 67-89.
Avcı, M. (2006). Ergenlikte toplumsal uyum sorunları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (1), 40-54.
Bıshop, D., Epsteın, N., Keıtner, G., Miller, I., Ryan, C. (2000). The Mc Master approach to families: Theory, assessment, treatment and research. Journal Of Family Therapy, 22, 168-189.
Bloom, B.B., Owen. B., Rosenbaum, J., Deschenes, E.P. (2003). Focusing on girls and young women: A gendered perspective on female delinquency. Women and Criminal Justice, 14 (2-3), 117-136.
Boylu, A.A. (2014). Tek ebeveynli ailelerde finansal sıkıntı ve fonksiyonlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2014, 32 (1), 55-72.
Bulut, I. (1983). Parçalanmış aileden gelen çocukların davranış özellikleri üzerine bir araştırma. Ankara Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 1 (2-3), 81-86.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (19.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Çakıcı, S. (2006). Alt ve Üst Sosyoekonomik Düzeydeki Ailelerin Aile İşlevlerinin, Anne-Çocuk İlişkilerinin Ve Aile İşlevlerinin Anne–Çocuk İlişkilerine Etkisinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
Dizman, H. (2003). Anne-Babası İle Yaşayan Ve Anne Yoksunu Olan Çocukların Saldırganlık Eğilimlerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
Dönmez, A. (1995). Ergenliği Anlamak (1. Baskı, ss. 13-48). Ankara: İmge Kitabevi.
Elder, G.H., Charles, E.B. (1963). Family Structurc and Child Rearing Patterns. American Sociological Review, 28 (12), 891-905
Ergin, N. (1993). İntihar Girişimi Olan ve Olmayan Ergenlerin Kendini Kabul ve Depresyon Düzeylerinin Karşılaştırılması. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Epstein, N.B., Keitner, G.I., Miller, I.W., Bishop, D.S. (1993). The Mcmaster Model: View Of Healthy Family Functioning, (1. Press, pp. 35-37). New York: Guilford Press.
Eriş, Y. ve İkiz, F.E. (2013). Ergenlerin benlik saygısı ve sosyal kaygı düzeyleri arasındaki ilişki ve kişisel değişkenlerin etkileri. International Periodical For The Languages, 8(6), 179-193.
Geçtan, E. (1981). Psikanaliz ve Sonrası (2. Baskı, ss. 34-49). İstanbul: Hür Yayınları.
Gençtanırım Kuru, D. (2010). Ergenlerde Riskli Davranışların Yordanması. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Güney, N. (2007). Ergenlikte Risk Almanın İçsel Kaynaklarının Benmerkezlilik, Akran Baskısı, Sosyo-Ekonomik Düzey ve Cinsiyet Açısından İncelenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Ankara.
Gürsoy, F., Coşkun, T. (2006). Büyük ebeveynleriyle yaşayan çocukların aile ortamlarının değerlendirmesi. Ankara Üniversitesi Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (1), 151-164.
Irwin, C., Millstein, S.G. (1986). Biopsychosocial correlates of risk-taking behaviors during adolescence. Journal of Adolescence Health Care, 7: 82–96.
Jessor, R., Donovan, J.E., Costa, F.M. (1994). Beyond Adolescence: Problem Behavior And Young Adult Development. USA: Cambridge University Press.
Jessor, R., Turbin, M., Costa, F.M., Dong, Q., Zhang, H., Wang, C. (2003). Adolescent problem behavior in china and united states: a cross-national study of psychosocial protective factors. Journal of Research on Adolescence, 13 (3), 329–342.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji, (2. Baskı). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
Kapıkıran, A.N., Fiyakalı, C. (2005). Lise öğrencilerinde akran baskısı ve problem çözme. Pamukkale Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 18, 16-25.
Karakitapoğlu, Z.A., Imamoğlu, O.E. (2002). Value domains of Turkish adults and university students. The Journal Of Social Psychology, 142 (3), 333-351.
Kılıç, E.Z., Uslu, R. (2000). Aile Terapisinin Temel Kavramları. Ruh Sağlığı ve Hastalıkları, (2. Baskı, ss. 423-434). İzmir: Antıp A. Ş. Yayınları.
Kim, M.J., Tajima, E.A., Herrenkohl, T., Huang, B. (2009). Early child maltreatment, runaway youths, and risk of delinquency and victimization in adolescence: A mediational model, Social Work Research, 33 (1), 19-31.
Konopka, G. (1980). Coping with stresses and strains of adolescence. Social Development Issues, 4: 1-17.
Koutra, K., Triliva, S., Roumeliotaki, T., Stefanakis, Z., Basta, M., Lionis, C., Vgontzas, A.N. (2014). Family functioning in families of episode psychosis patients as compared to chronic mentally ill patients and healty controls. Psychiatry Research, 219 (3), 486-496.
Mete, B. (2005). Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Empatik Becerileri İle Aile İşlevleri Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, İzmir.
Nazlı, S. (2016). Aile Danışmanlığı, (12. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Ndugwa, R., Kabiru, C., Cleland, J., Beguy, D., Egondi T, Zulu E, Jessor R. (2011). Adolescent problem behavior in nairobi’s informal settlements: applying problem behavior theory in sub-saharan Africa. Journal of Urban Health, 88 (2), 298-318.
Nichols, M.P. (2013). Aile Terapisi Kavramlar ve Yöntemler, (1. Baskı). İstanbul: Kaktüs Yayınları.
Orvin, G.H. (2006). Ergenlik, (3. Baskı). Ankara: HYB Yayıncılık.
Ömeroğlu, E. ve Ulutaş, İ. (2007). Çocuk ve Ergen Gelişimi (1. Baskı). Ankara: Morpa Yayıncılık.
Öngen, D. (2002). Ergenlerde sorunlarla başa çıkma davranışları. Eğitim ve Bilim, 27 (125), 54-61.
Peled, E., Muzicant, A. (2008). The Meaning of home for runaway girls. Journal of Community Psychology, 36 (4), 434-451.
Perry, C.L., Kelder, S.H. (1992). Models for effective prevention. Journal of Adolescent Health, 13, 358–363.
Poyrazlı, S. (2003). Validity of rogerian therapy in turkish culture: A cross-cultural perspective, Journal of Humanistic Counseling, 42, 107-115.
Recepov, R. (2000). Algılanan Ana-Baba Davranışları (Kültürler Arası Bir Karşılaştırma). Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, Sosyal Psikoloji Bilim Dalı, Ankara.
Ritvo, E.C., Glick, I.D. (2002). Marriage and Family Therapy, (1. Press, pp.62-91). Washington, DC, American Psychiatric Publishing.
Romer, D. (2003) Reducing Adolescent Risk; Toward An Integrated Approach (2. Press). USA: Sage Publication.
Safyer, A.W., Thompson, S.J., Maccio, E.M., Zittel-Palamara, K.M., Forehand, G. (2005). Adolescents’ and parents’ perceptions of runaway behavior: Problems and solutions. Child and Adolescent Social Work Journal, 21 (2), 495–512.
Seifert, K.L., Hoffnung, R.J. (1991). Child and Adolescent Development (2. Press, pp. 505-606). USA: Houghton Mifflin Company.
Sjoblom, Y. (2006). Leaving home early: Passing from girlhood to womanhood. Child and Adolescent Social Work Journal, 23 (4), 432-457.
Sohtorikoğlu, Ş. (2000). 5-7 Yaş Çocuklarında Aile Kavramının Gelişimini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul.
Teker, K. (2010). Suçlu Çocuklarda Sosyo-demografik Özellikler ile Ebeveyn Tutum Algısının Çocuk Suçluluğuna Katkısı. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı/Sosyal Pediatri Bilim Dalı, Ankara.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2006). Aile Yapısı Araştırması. http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54292ce0369dc32358ee2a46/aileyap%C4%B1s%C4%B1%202006%20.pdf.
Vitale, S.A. (2016). Parent recommendations for family functioning with prader-willi syndrome: A rare genetic cause of childhood obesity. Journal Of Pediatric Nursing, 31 (1), 47-54.
Williams, N.R., Lindsey, E.W., Kurtz, P., Jarvis, S. (2001). From trauma to resiliency: Lessons from former runaway and homeless youth. Journal of Youth Studies, 4 (2), 233-253.
Yörükoğlu, A. (2004). Gençlik Çağı (12. Baskı, ss. 13-203). İstanbul: Özgür Yayınları.