YILDIRMA (MOBBİNG) VE KİŞİLİK İLİŞKİSİ: HİZMET SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıldırma davranışları, çalışma hayatında işgörenler arası rekabetin sertleşmesi ve insanlar arası etkileşimin düzeyinin artmasına paralel ortaya çıkmıştır. Bu davranışlar, çalışanları, örgütü ve genel anlamda toplumu etkilemekte ve birçok olumsuz sonuca neden olmaktadır. İş ortamında yıldırma davranışına maruz kalmada ve yıldırma davranışından etkilenmede birçok faktör etkili olmaktadır. Bu faktörler içinde, bireyin kişilik yapısının da yıldırma davranışının hedefi olmasında ve yıldırma davranışlarından etkilenmesinde önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çerçevede, bu çalışmada yıldırma davranışlarının çalışanın kişilik özelliğine göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Bireyin kişilik yapısını tanımlamada A ve B türü kişilik ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri, İzmir'de faaliyet gösteren beş yıldızlı otellerin çalışanlarından toplanmıştır. Araştırmanın sonunda, "kendini göstermeye yönelik saldırıların" ve "sosyal ilişkilere yönelik saldırıların" bireyin kişilik özelliğine (A tipi veya B tipi) göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

YILDIRMA (MOBBİNG) VE KİŞİLİK İLİŞKİSİ: HİZMET SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıldırma davranışları, çalışma hayatında işgörenler arası rekabetin sertleşmesi ve insanlar arası etkileşimin düzeyinin artmasına paralel ortaya çıkmıştır. Bu davranışlar, çalışanları, örgütü ve genel anlamda toplumu etkilemekte ve birçok olumsuz sonuca neden olmaktadır. İş ortamında yıldırma davranışına maruz kalmada ve yıldırma davranışından etkilenmede birçok faktör etkili olmaktadır. Bu faktörler içinde, bireyin kişilik yapısının da yıldırma davranışının hedefi olmasında ve yıldırma davranışlarından etkilenmesinde önemli olduğu düşünülmektedir. Bu çerçevede, bu çalışmada yıldırma davranışlarının çalışanın kişilik özelliğine göre farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Bireyin kişilik yapısını tanımlamada A ve B türü kişilik ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verileri, İzmir'de faaliyet gösteren beş yıldızlı otellerin çalışanlarından toplanmıştır. Araştırmanın sonunda, "kendini göstermeye yönelik saldırıların" ve "sosyal ilişkilere yönelik saldırıların" bireyin kişilik özelliğine (A tipi veya B tipi) göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir.

___

  • AGERVOLD, Morgens ve MIKKELSEN, G. Eva, “Relationships
  • AGERVOLD, Morgens ve MIKKELSEN, G. Eva, “Relationships Between Bullying, Psychosocial Work Environment and Individual Stress Reactions”, Work & Stress, Cilt.18, No.4, 2004, ss.336-351.
  • AKTAġ, Aliye, M., “Bir Kamu KuruluĢunun Üst Düzey Yöneticilerinin ĠĢ Stresi ve KiĢilik Özellikleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt.56, No.4, 2001, ss.25-42.
  • ARIKAN Çiğdem ve AKTAġ, Aliye, “KiĢilik Özellikleri ile Aile ve çevre YaĢantısının Kalp Hastalığının OluĢumuna Etkisi”, XXN, Ulusal Psikiyatri. ve Nörolojik Bilimler Kongresi, GATA, Ankara, 1998, ss.725-756.
  • BALTAġ, Acar ve BALTAġ, Zühal, Stres ve Başaçıkma Yolları, 20. Baskı, Ġstanbul: Remzi Kitapevi, 2000.
  • BARLI, Önder, Davranış Bilimleri ve Örgütlerde Davranış, Erzurum: Aktif Yayınevi, 2008.
  • BATIGÜN, A. Durak ve ġAHĠN, H. Nesrin, “ĠĢ Stresi ve Sağlık Psikolojisi AraĢtırmaları Ġçin Ġki Ölçek: A-Tipi KiĢilik ve ĠĢ Doyumu”, Türk Psikiyatri Dergisi, Cilt.17, No.1, 2006, ss.32-45
  • COYNE, Iain, SEIGNE, Elizabeth ve RANDALL, Peter, “Predicting Workplace Victim Status From Personality”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.9, No.3, 2000, ss.335–349
  • CÜCELOĞLU, Doğan, İnsan ve Davranışı, Ġstanbul: Remzi Kitabevi,1997.
  • ÇOBANOĞLU, ġaban, Mobbing ve Başa Çıkma Yöntemleri, Ġstanbul: TimaĢ Yayıncılık, 2005.
  • DAVENPORT, Noe, SCHWARTZ, D. Ruth ve ELLIOT, P. Gail, Mobbing İşyerinde Duygusal Taciz, (Çeviren: Osman Cem Önertoy),Ġstanbul: Sistem Yayıncılık, 2003.
  • DAY, V. David ve BEDEIAN, G. Arthur, “Work climate and Type A status as predictors of job satisfaction: A test of the interactional perspective”, Journal of Vocational Behaviour, Cilt.38, No.1, 2001,ss.39-52.
  • DENĠZ, Derya, İşyerinde Örgütsel Yıldırmaya Maruz Kalan Çalışanların Kişilik Yapıları ve Kullandıkları Ego Savunma Mekanizmaları, Ġstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Anabilim Dalı, YayınlanmamıĢ Yüksek Lisans Tezi, 2007.
  • DJURKOVIC, Nikola, McCORMACK, Darcy ve CASIMIR, Gian, “Neuroticism and the Psychosomatic Model of Workplace Bullying”, Journal of Managerial Psychology, Cilt.21, No.1, 2005, ss.73-88.
  • DURNA, Ufuk, “Stres, A ve B Tipi KiĢilik Yapısı ve Bunlar Arasındaki ĠliĢki Üzerine Bir AraĢtırma”, Yönetim ve Ekonomi, Cilt.11, No.1, 2004, ss.191-206.
  • DURNA, Ufuk, “A ve B Tipi KiĢilik Yapıları ve Bu KiĢilik Yapılarını Etkileyen DeğiĢkenler Üzerine Bir AraĢtırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.19, No.1, 2005, ss.275-291.
  • EINARSEN, Stale, “Harrasment and Bullying at Work: A Review of the Scandinavian Approach”, Aggression and Violent Behaviour, Cilt.5, No.4, 2000, ss.379-401
  • ERDOĞAN, Ġlhan, İşletmelerde Davranış, Ġstanbul: Ġstanbul Üniversitesi ĠĢletme Fakültesi Yayınları, 1991.
  • EREN, Erol, Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi, 10. Baskı, Ġstanbul: Beta Yayıncılık, 2007.
  • EROĞLU, Feyzullah, Davranış Bilimleri, 5. Baskı, Ġstanbul: Beta Yayıncılık, 2000. FIELD, Tim, Bully Insight. How To Predict, Resist, Challenge and Combat Workplace Bullying. Overcoming the Silence and Denial by which Abuse Thrives, Oxfordshire: Success Unlimited, 1996. GÜNGÖR, Meltem, Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz, Ġstanbul: Derin Yayınları, 2008.
  • HAGIHARA, Akihito, TARUMI, Kimio, MILLER, S. Alan ve MORIMOTO, Kanehisa “Type A and Type B Behaviors, Work Stressors, and Social Support at Work”, Preventive Medicine, Cilt.26, 1997, ss.486-494.
  • JELIC-JASIPOVIC, Zeljka, STOINI, Eugenio ve BUKINIC-CELIC, Sandra, “The Effect of Mobbing on Medical Staff Performance”, Acta Clin Croat, Cilt.44, No.4, 2005, ss.347-352.
  • KIREL, Çiğdem, Örgütlerde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi, EskiĢehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No.1806, 2008.
  • KÖSE, Hüseyin, “Örgüt Ġçi ĠletiĢimde Negatif Bir Olgu: Psikolojik Yıldırma ve Sistemli Bir "ÖtekileĢtirme" Süreci Olarak Mobbing”, 2.Ulusal Halkla İlişkiler Sempozyumu, 24-26 Nisan, Kocaeli, 2006, ss.281-292
  • LEYMANN, Heinz, “The Context and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.5, No.2, 1996, ss.165-184.
  • LEYMANN, Heinz ve GUSTAFFSON, Annelie, “Mobbing at Work and the Development of Post-traumatic Stress Disorders”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.5, No.2, 1996, ss.251-275.
  • LOPEZ-CABARCOS, M.Ángeles ve VAZQUEZ-RODRIGUEZ, Paula, “Psychological Harassment in the Spanish Public University System”, Academy Of Health Care Management Journal, Cilt.2, 2006, ss.21-39.
  • MATTHIESEN, S. Berge ve EINARSEN, Stale, “MMPI-2 Configurations after Persistent Bullying at Work”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.10, No.4, 2001, ss.467-484.
  • NAIME, Gary ve NAIME, Ruth, The Bully at Work, Illinois: Sourcebooks, 2003.
  • ÖZDEMĠR, Muhsin ve AÇIKGÖZ, Betül, “Mobbinge Maruz Kalanların Tepki Seviyelerinin Ölçümü”, 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Bildiriler Kitabı, 25-27 Mayıs 2007, Sakarya, ss.911-918.
  • ÖZLER-ERGUN, Derya, ATALAY-GĠDERLER, Ceren, ġAHĠNDĠL, Meltem, “Mobbing'in Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir AraĢtırma”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:22, 2008, ss.37-60
  • PRANJIC, Nurka, MALES-BILIC, Lejijana, BEGANLIC, Azijada, MUSTAJBEGOVIC, Jadranka, “Mobbing, Stress, and Work Ability Index among Physicians in Bosnia and Herzegovina: Survey Study”,Croatian Medical Journal, Cilt.47, No.5, 2006, ss.750-758.
  • SALIN, Denise, “Prevalence and Forms of Bullying Among Business Professionals: A Comparison of Two Different Strategies for Measuring Bullying”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.10, No.4, 2001, ss.425-441.
  • SOLMUġ, Tarık (a), “ĠĢ YaĢamında Travmalar: Cinsel Taciz ve Duygusal Zorbalık/Taciz (Mobbing), Ġçinde: İş ve Özel Yaşama Psikolojik Bakışlar, Ġstanbul: Epsilon Yayıncılık, 2008.
  • SOLMUġ, Tarık (b), “Mobbingcinin Psikolojisi: antisosyal, Paranoid ve Narsist KiĢilik Bozuklukları, Ġçinde: İş ve Özel Yaşama Psikolojik Bakışlar, Ġstanbul: Epsilon Yayıncılık, 2008.
  • SOYSAL, Abdullah, “ÇalıĢma YaĢamında KiĢilik Tipleri: Bir Literatür Taraması”, İşveren, Ocak-2008, ss.4-19.
  • TINAZ, Pınar, “ĠĢyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing)”, Çalışma ve Toplum, 2006/4, ss.13-28
  • TUTAR, Hasan, İşyerlerinde Psikolojik Şiddet, 3.Baskı, Ankara: Platin Yayıncılık, 2004.
  • ÜLGEN, Hayri, İşletmelerde Organizasyon İlkeleri ve Uygulaması, Ġstanbul: ĠĢletme Fakültesi Yayınları, 1993.
  • VARTIA, Marit, “The sources of bullying: Psychological work environment and organizational climate”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.5, Sayı.2, 1996, ss.203-214.
  • YELBOĞA, Atilla, “KiĢilik Özellikleri ve ĠĢ Performansı Arasındaki ĠliĢkinin Ġncelenmesi”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt.8, No.2, 2006, ss.196-211.
  • ZAPF, Dieter, “Organisational, Work Group Related and Personal Causes of Mobbing/Bullying at Work”, International Journal of Manpower, Cilt.20, No.1/2, 1999, ss.70-85.
  • ZAPF, Dieter, KNORZ, Carmen ve KULLA, Matthias, “On the Relationship Between Mobbing Factors, an Job Content, Social Work Environment, and Health Outcomes”, European Journal of Work and Organizational Psychology, Cilt.5, No.2, 1996, ss.215-237.
  • ZAPF, Dieter ve EINARSEN, Stale, “Individual Antecedents of Bullying. Victims and Perpetrators”, Ġçinde: S. Einarsen, H. Hoel, D.Zapf ve C. Cooper (Editörler), Bullying and Emotional Abuse In The Workplace: International Perspectives in Research and Practice (ss.165-184). London, New York: Taylor & Francis Books Ltd., 2003.
  • ZEL, Uğur, “Yönetimde KiĢilik ve KiĢilik Özellikleri”, Ġçinde: Yönetim ve Organizasyon, (Editör: S. Güney), Ankara: Nobel Yayınları, 2001.

___

APA , , Avcı, U. & Kaya, U. (2010). YILDIRMA (MOBBİNG) VE KİŞİLİK İLİŞKİSİ: HİZMET SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA . Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 12 (2) , 51-79 .