GÖNÜLLÜ VERGİ UYUMUNU ARTTIRMADA KAMU OTORİTESİNİN DÜZENLEYİCİ ROLÜNÜN VE MÜKELLEF ÇEVRESİNİN ÖNEMİ: SIRALI PROBİT MODEL YAKLAŞIMI

Vergi uyumunu sağlamak ve vergi uyumunu arttırmak açısından hem kamu otoritesinin düzenleyici rolü hem de mükellef çevresi önemlidir. Bu makale, “Toplanan vergilerin harcandığı alanları bilmek isteme” beklentisi üzerin-de etkili olan faktörlerin tespitine yönelik olarak 336 vergi mükellefinden alan araştırması yoluyla derlenen bulgu-lara dayanmaktadır Yapılan anketin bulgularının değerlendirilmesiyle varılan sonuçlar şöyle sıralanabilir: Vatan-daşların vergilere ilişkin politik karar alma sürecine katılımının düşüklüğü mükelleflerde toplanan vergilerin harcanacağı yerler konusunda beklentilerinin dikkate alınmadığı düşüncesini yaratmaktadır. Bu düşünce zaten fikri alınmadığı için bazı mükelleflerin toplanan vergilerin harcandığı alanlarla ilgilenmemesi sonucunu yaratmak-tadır. Toplanan vergilerin harcandığı alanları bildiği ve vergilerin harcama alanları kendi beklentileri ile örtüştüğü oranda vergi mükelleflerinin vergi uyumu artmaktadır. Vergi otoritesinin izlediği prosedürlerde adaletinden daha az memnun olan mükellefler ve aldığı kamu hizmetlerinden memnun olmayan mükellefler idarenin meşruiyetini sorgulamakta ve otoriteye karşı direnç göstermektedir. Mükelleflerin aile ve arkadaş çevresi dürüstçe vergi siste-mine katkıda bulunmasını teşvik konusunda sosyal etkiye sahiptir.

Anahtar Kelimeler:

Vergi Uyumu, Meşru Güç, Prosedürel Adalet, Sosyal Etki, Sıralı Probit Model

GÖNÜLLÜ VERGİ UYUMUNU ARTTIRMADA KAMU OTORİTESİNİN DÜZENLEYİCİ ROLÜNÜN VE MÜKELLEF ÇEVRESİNİN ÖNEMİ: SIRALI PROBİT MODEL YAKLA-ŞIMI

Keywords:

Tax Compliance, Legitimate Power, Procedural Fairness, Social Influence, Ordered Probit,

PDF

___

ALLINGHAM, Michael G., SANDMO, Agnar (1972). “Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis”. Journal of Public Economics,Volume: 1, Issue 3-4,pp. 323–338.
ALM, James, KIRCHLER, Erich, MUEHLBACHER, Stephan, GANGL, Katharina, HOFMANN, Eva, KOGLER, Christoph, POLLAI, Maria (2012). Rethinking the Research Paradigms for Analyzing Tax Compli- ance Behavior, Tulane Economics Working Paper Series, Working Paper 1210,July 2012.
ALM, James, MCCLELLAND, Gary H. ve SCHULZE, William D. (1999). “Changing the Social Norm of Tax Compliance by Voting”, Kyklos, Volume: 52, Issue: 2,pp.141–171.
ALM, James, SANCHEZ, Isabel. ve DE JUAN, Ana. (1995). “Economic and Noneconomic Factors in Tax Compliance”, Kyklos, Volume: 48,Issue:1,pp. 3-18.
ALM, James, TORGLER, Benno. (2011). “Do Ethics Matter? Tax Compliance and Morality,” Journal of Business Ethics, Volume: 101,Issue:4, pp.635–651.
ANDREONI James, ERARD Brian, FEINSTEIN, Jonathan. (1998). “Tax Compliance”. Journal of Economic Literature, Volume: 36, Issue: 2,pp. 818–860.
ASHBY, Julie, S., WEBLEY, Paul (2008) “‘But Everyone Else is Doing it’: A Closer Look at the Occupational Taxpaying Culture of One Business Sector”, Journal of Community & Applied Social Psychology, Volume:18,Issue:3,pp.194–210.
BAYRAM, Nuran (2012). Sosyal Bilimlerde SPSS ile Veri analizi (Cd Ekli), 3.baskı,Ezgi Kitabevi Ya- yınları, Bursa.
BAYRAKLI, Hasan Hüseyin, SARUÇ, Naci Tolga ve SAĞBAŞ, İsa (2004), “Vergi Kaçakçılığını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Vergi Kaçakçılığını Önleme Yöntemleri”, 19. Ulusal Maliye Sempozyumu, Antalya.
BECKER, Gary S. (1968). “Crime and Punishment: An Economic Approach”, Journal of Political Econo- my, Volume: 76, Issue:2, pp.169-217.
BİLGİN, Handan Kaynar. (2011). “Türkiye’de vergi ahlakının belirleyicileri”, ODTU Gelişme Dergisi, Cilt: 38,Sayı:2,ss.167-190.
BORDIGNON, Massimo (1993). “Fairness Approach to Income Tax Evasion”. Journal of Public Economics, Volume: 52,Issue: 3, pp.345–362.
CULLIS, John, LEWIS, Alan (1985). “Some Hypotheses and Evidence on Tax Knowledge and Preferences”,Journal of Economic Psychology,Volume:6, Issue:3,pp. 271–287.
ÇOBAN Hilmi, DEYNELİ Fatih (2013) "Vergi Ahlakı ve Sosyal Sermaye", Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi,Yıl : 50, Sayı : 584, pp.109-118
FELD, Lars P., KIRCHGÄSSNER, Gebhard (2000). “Direct Democracy, Political Culture, and the Outcome of Economic Policy: A Report on the Swiss Experience”, European Journal of Political Economy, Vol- ume: 16, Issue: 2, pp.287-306.
FELD, Lars, P., TYRAN, Jean-Robert. (2002). “Tax Evasion and Voting: An Experimental Analysis”, Kyklos, Volume: 55, Issue: 2, 197–222.
FREY, Bruno, S., MEIER, Stephan (2004) “Pro-social behavior in a natural setting”, Journal of Economic Behavior & Organization, Volume: 54,Issue:1, pp.65–88.
FUJII, Satoshi, KITAMURAB, Ryuichi, SUDAC, Hideo (2004). “Contingent Valuation Method can Increase Procedural Justice”, Journal of Economic Psychology. Volume: 25, Issue: 6,pp. 877–889.
Gelir İdaresi Başkanlığı(2014). Gelir İdaresi Başkanlığı 2014 Yılı Faaliyet Raporu, Şubat 2015 Yayın No:199 Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı, Ankara.
GUJARATI, Damodar, N. (2011).Temel Ekonometri, (Çev. Ümit Şenesen, Gülay Günlük Şenesen), Lite- ratür Yayıncılık,8.Basım, İstanbul.
KALAYCI, Şeref (Editör), Ali Sait Albayrak vd. (2011). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, 5. Baskı, Asil Yayın Dağılım, Ankara
KIRCHLER, Erich (2007). The Economic Psychology of Tax Behaviour. Cambridge University Press; Cambridge, UK.
KIRCHLER, Erich (1999). “Reactance to taxation: Employers’ Attitudes Towards Taxes, Journal of Socio-Economics, Volume: 28,Issue:2,pp.131–138.
KIRCHLER, Erich, HOELZL, Erik, WAHL, Ingrid (2008). “Enforced Versus Voluntary Tax Compliance: The ‘‘Slippery Slope’’ Framework”, Journal of Economic Psychology, Volume: 29,Issue:2, pp.210–225.
LEWIS, Alan (1978). “Perceptions of Tax Rates”, British Tax Review, Volume: 6, pp.358–366.
MCKELVEY, Richard D., ZAVOINA, William. A (1975). “Statistical Model for the Analysis of Ordinal Level Dependent Variables”. Journal of Mathematical Sociology, 4,pp. 103-120.
MURPHY, Kristina (2005). “Regulating More Effectively: The Relationship Between Procedural Justice, Legitimacy, and Tax Non-Compliance”. Journal of Law and Society, Volume: 32, Issue: 4,pp. 562–589.
ÖZDEMİR Ali Rıza, AYVALI Hasan, (2007) “Vergi Bilincine Sahip Bireylerin Fiş Veya Fatura Alma Duyar- lılığını Etkileyen Faktörler”, Maliye Dergisi, Sayı 153, pp.51-73
PEARCE, Nick (2007). “Fair Rules:Rethinking Fairness”. Public Policy Research, Volume:14,Issue:1,pp. 11–22
SCHMÖLDERS, Günter (1959).“Fiscal Psychology: A New Branch of Public Finance”, National Tax Journal, Issue:12,pp.340-345. SMITH,
http://www.earlymoderntexts.com/pdfs/smith1759.pdf (Erişim: 7.3.15). [1759] (2010) The Theory of Moral
Sentiments SONG, Young-dahl, YARBROUGH,Tinsley E.(1978). “Tax Ethicks and Taxpayer Attitudes:A Survey”,Public Administration Review, Volume: 38,Issue: 5,pp. 442-452.
SPICER,Michael W., BECKER, Lee A. (1980) “Fiscal Inequity and Tax Evasion: An Experimental Approach”, National Tax Journal, Volume: 33, Issue: 2,pp.171–175.
SPICER, Michael W., LUNDSTEDT, Scott B. (1976), “Understanding Tax Evasion”, Public Finance, Volume: 31, Issue: 2,pp. 295-305.
TAYLOR, Natalie (2002). “Understanding Taxpayer Attitudes Through Understanding Taxpayer İdentities”.: 71–92. İçinde BRAITHWAITE Valerie (Ed.), Taxing Democracy. Aldershot: Ashgate, Ashgate Publishing Ltd, England.
TORGLER Benno, DEMİR İhsan C., MACINTYRE Alison, SCHAFFNER Markus (2008), “Causes and Consequences of Tax Morale: An Emprical Investigation”, Economic Analysis and Policy, Volume: 38, Issue: 2, pp. 313-339.
VOGEL, Joachim (1974) “Taxation and The Public Opinion in Sweeden:An Interpretation of Recent Survey Data”, National Tax Journal, Volume: 27, Issue: 1,pp. 499-513.
WÄRNERYD,Karl-Erik, WALERUD,Bengt (1982). “Taxes and Economic Behaviour :Some Interview Data on Tax Evasion in Sweden”. Journal of Economic Psychology, Volume: 2, Issue: 3,pp.187-211.
WEBLEY, Paul, COLE, Michaela, EIDJA, Ole-Petter (2001). “The Prediction of Self-Reported and Hypothetical Tax Evasion: Evidence from England, France and Norway”, Journal of Economic Psychology, Volume: 22,Issue: 2,pp.141-145.
WENZEL, Michael (2002). “The Impact of Outcome Orientation and Justice Concerns on Tax Compliance: The Role of Taxpayers’ Identity”. Journal of Applied Psychology, Volume:87, Issue: 4,pp. 629–645.
WENZEL, Michael (2005). “Motivation or Rationalisation? Causal Relations between Ethics, Norms and Tax Compliance”, Journal of Economic Psychology, Volume:26, Issue:4, pp.491–508.