NİYET KAVRAMI BAĞLAMINDA FİİLLERİN HAKİKAT DEĞERİ

Bu çalışmamızda niyetin kavramsal içeriği, kaynağı ve bunun fiillerimiz için hakikat değeri taşıyıp taşımadığını ele almaya çalıştık. Bu anlamda kasıt, irade, azim, kararlılık, rağbet ve gayret gibi geniş bir kullanım alanı olduğu anlaşılan niyetin, fiillere göre hem nicel hem de nitel olarak belirli bir önceliği ve önemi olduğu görülmektedir. Yani fiillerin rengi, şekli ve manası niyete göre ortaya çıkmaktadır. Bu noktada niyet ile iyi niyet arasında önemli bir fark meydana gelmektedir ki bu da; niyetin genel, iyi niyetin ise daha özel bir alana işaret ediyor olmasıdır. Buradan hareketle niyetin içkin, iyi niyetin ise aşkın âlemle bağlantılı olduğu sonucunu çıkarmak mümkündür. Buna rağmen iyi niyetin tek başına fiillerin doğruluğu için bir ölçü olmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle hakikat değeri taşıyan fiillerin iyi niyetle birlikte, akıl ve özgür bir irade ile desteklenmesi gerektiği ortaya çıkmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Niyet, İyi Niyet, Hakikat Değeri, Fiiller, Aşkın, İçkin, Ölçü

THE TRUTH VALUE OF DEEDS IN CONTEXT WITH THE INTENTION CONCEPT

In this study, we dwelled on the conceptual content of intention, its source, and whether it can be the truth value of our deeds. In this sense, it’s observed that the intention, having a broad field of usage, means in general will, intent, perseverance, determination, desire and effort, has a definite priority and importance compared to deeds both qualitatively and quantitatively. That’s to say, the colour, the shape and the meaning of deeds come out according to intention. In this point, an important difference arises between intention and the good intention that the first one indicates to a common field, and the second one to a more specific one. We can infer from that the intention is used for the domain of physical world but the good intention is more likely related to transcendent area. In spite of this, the only good intention may not give a precise measure for the truthness of deeds. For this reason, the deeds having the truth value must be at the same time supported by reason and free will as well as good intention.

Keywords:

Intention, Good Intention, Truth Value, Deeds, Transcendent, Immanent, Measure,

PDF

___

Akarsu, Bedia, Değişen Dünya Değişen Değerler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2006.
Akseki, Ahmet Hamdi, Ahlâk İlmi ve İslâm Ahlâkı, Nur Dağıtım, Ankara 1979.
Altıntaş, Hayrani, İslâm Ahlâkı, Akçağ Yay., Ankara 1999.
Aydın, Mehmet, Din Felsefesi, İzmir İlahiyat Vakfı Yay., İzmir 2012.
……...., Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1991.
Aynî, M. Ali, Ahlâk Dersleri, haz., İ. Dervişoğlu-E. H. Yiğit, Büyüyenay Yay., İstanbul 2013
Cebeci, Lütfullah, Kur’an’da Şer Problemi, Akçağ Yay., Ankara 1985.
Çağrıcı, Mustafa, İslâm Düşüncesinde Ahlâk, MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yay., İstanbul 1989.
Dönmez, İbrahim Kâfi, (2013), “Niyet”, DİA, 2013, cilt XXXIII, 169- 172, 2013.
Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed bin Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, I-IV, Dâru’l-Mârife, Beyrût 1982.
……..., Ravzatü’t-Tâlibîn, Dârü’n-Nehzati’l-Hadîs, Beyrût trz. Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul 1996.
İbn Nedîm, İbnü’n-Nedîm, Ebü’l-Ferec Muhammed b. İshak, Kitâbü’lFihrist, thk., Rıza Teceddüd, Tahran 1971.
Kant, Immanuel, The Critique of Pure Reason, İng. çev.: J. M. D.
Meiklejohn, The Pennsylvania State University, USA 2010.
………..., Ground Work for the Metaphysics of Morals, İng. çev.: Allen W. Wood, Yale University Press, New Haven and London 2002.
Koçyiğit, Talat, “Hareketlerin Ölçüsü Niyetlerdir”, Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi, 1971, cilt X, 71-75.
Kuçuradi, İoanna, İnsan ve Değerleri, Türkiye Felsefe Kurumu Yay., Ankara 2010.
Pazarlı, Osman, İslâmda Ahlâk, Remzi Kitabevi, İstanbul 1980.
Taberânî, Süleymân bin Ahmed bin Eyyûb bin Mutayr el-Lahmî eş-Şâmî, Mu’cemü’l-Kebîr, I-XI, thk., Abdü’l-Mecîd es-Selefî, Mektebetü İbn Temiye, Kahire 1994.
Ülken, H. Ziya, Ahlâk, Ülken Yay.,, İstanbul 2001.
…….., Bilgi ve Değer, Kürsü Yay., Ankara trz.
Vural, Mehmet, “İslâm Ahlâkı ve Modern Ahlâk Felsefesine Eleştirel Bir Bakış”, İslâm Ahlâk Esasları ve Felsefesi, ed.: Müfit Selim Saruhan, Grafiker Yay., Ankara 2013, 357-386.
Zeydân, Abdülkerim, “İslâm’a Göre Sadece Niyet”, çev.: Hasan Güleç, Diyanet Dergisi, 1976, cilt: XXV, sayı 4, 216-228.