Medine’deki Uygulamalarından Hareketle- HZ. PEYGAMBER’İN ŞEHİR TASAVVURU HAKKINDA BAZI DEĞERLENDİRMELER

Hicret sonrası Hz. Peygamberin hayatının son on yılını içine alan süreç içerisinde Medine’nin dağınık bir köy statüsünden döneminin önemli şehirlerinden biri haline gelişinde şüphesiz O’nun kendi yaşadığı döneminin mantığı içerisinde şehircilik adına attığı önemli adımların payı vardır Makalede bu anlamda Hz. Peygamber’in Medine şehrinin isminden, şehir merkezini tespitte, ana mabedi inşaı, mahalle mescidleri ve fonksiyonları, pazar, muhacirlerin iskânı, mezarlıklar, yollar vs. kadar şehre kazandırdığı ve daha sonraki dönemlerde “İslâm şehri” prototipini oluşturan unsurlar ve uygulamalar örnekleri ile ele alınacaktır. Sonuç olarak bu örneklerden hareketle Hz. Peygamber’in şehir tasavvuru hakkında bir değerlendirme yapılacaktır

Anahtar Kelimeler:

Medine, İslam şehri, Hz. Muhammed, hicret, şehir planlaması

In the case of Madina PeriodSOME EVALUATIONS ON UNDERSTANDING OF CITY BY THE PROPHET MUHAMMAD (PBUH)

Madina became an important city from being town within ten year period of the prophet Muhammad. This shows very important step in his life time along with his spectrum of life and message to establish a city. In this article, issues on changing the name of the city of Madinah, choosing city centre, building main mosque and town masjids by the Prophet Muhammad, and their functions, bazaar, new settlements, graveyards, roads etc. are analysed with examples as contributions to elements of city and protype of “Islamic city”. As a result of this, the concept of city by the propher Muhammad evaluated

Keywords:

Madina Islamic city, Prophet Muhammad, hijrah, city planning, early Islam,

PDF

___

KUR’ÂN AHMED B. HANBEL (ö. 241/855), Müsned, (Kütübüs-Sitte ve Şürûhuhâ adlı hadis külliyatı arasında), Çağrı Yayınları, I-VI, İstanbul 1992.
BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (ö. 256/870), el-Câmiu’sSahîh, Çağrı Yayınları, II. Baskı, I-VI, İstanbul 1992.
CEVÂD ALİ, el-Mufassal fî Târîhi’l-‘Arab Kalbe’l-İslâm, I-X, Dâru’lİlmi’l-Melâyîn, Beyrut, Mektebetu’n-Nehza, Bağdat 1971.
DÜCÂNÎ, el-‘Ârif bi’llâh Ahmed b. Muhammed b. ‘Abdi Rabbi’n-Nebiyy el-Medenî ed-Dücânî el-Ensârî, ed-Dürrati’s-Semîne fî mâ li Zâiri’n-Nebiyy (s.a.v.) ilâ’l-Medîneti’l-Müvevvere, thk: Muhammed Z. Muhammed Azab, Mektebetu’l-Medbûlî, I. Baskı, Kahire 2000
EBÛ DÂVÛD, Süleymân b. Eş‘âs es-Sicistânî (ö. 275/888), Sünen, Çağrı Yayınları, II. Baskı, I-V, İstanbul 1992.
HAMİDULLAH, Muhammed, İslâm Peygamberi, I-II, Türkçesi: M.Said Mutlu (I.Cilt), Ahmed Said Matbaası, İstanbul 1966; M.Said Mutlu-Salih Tuğ (II.Cilt), İrfan Yayınevi, 1969.
HİMYERÎ, Muhammed b. Abdulmun‘im, er-Ravdu’l-Mi‘târ fî Haberi’lAktâr, (ö. 900/1395), nşr: İhsan Abbas, Beyrut 1967.
İBN HAZM, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zahiri, (456/1064), Cemheretu ensâbi'l-Arab /; thk. Abdüsselam Muhammed Harun, V. Baskı, : Dâru’l-Maârif, Kahire 1982.
İBN HİŞÂM, Ebû Muhammed Abdulmelik b. Hişâm el-Meâ‘firî (ö. 218/833), es-Siretü’n-Nebeviyye, thk: Muhammed Fehmî es-Sürcânî, I-IV, Mektebetü’t-Tevfîkiyye, y.y., t.y.
İBN İDRİS, Abdullah Abdulaziz, Mücteme‘u’l-Medîne fî ‘Ahdi’r-Rasûl, I. Baskı, Riyad 1402/1982.
İBN SA‘D, Muhammed b. Sa‘d el-Basrî Ez-Zührî (230/845), Kitâbu’tTabakâti’l-Kebîr, Dâru’s-Sâdır, I-VIII, Beyrut, 1960-1968.
İBN SEYYİDİNNÂS, Ebû’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed b.
Muhammed el-Ya‘merî, (ö.773/1334), ‘Uyûnü’l-Eser fî Fünûni’l-Meğâzî ve’ş- Şemâili ve’s-Siyer, Dâru’l-Ma‘rife, y.y., t.y.
İBNÜ’L-FAKÎH, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. İshâk elHemedânî (ö. 290/902), Muhtasaru Kitâbu’l-Büldân, nşr. De Goeje, Leiden 1967.
KEHHÂLE, Ömer Rıza, Coğrâfiyyetü Şibhi Cezîreti’l-‘Arab, II Baskı, Kahire 1964.
KETTÂNÎ, Abdulhayy b. Şemsu’l-Âfâk Ebû’l-Mekârim Abdulkebîr, etTerâtibu’l-İdâriyye ve’l-‘Amâlât ve’s-Sınâât ve’l-Mutâcir ve’l-Hâletu’lİlmiyye elletî Kânet ‘alâ ‘Ahdi Te’sîsi’l-Medîneti’l-Münevvere, Türkçesi: Ahmet Özel, Hz. Peygamber’in Yönetiminde Sosyal Hayat ve Kurumlar, I-III, İstanbul 1990-92.
KÜÇÜKAŞÇI, Mustafa Sabri, Câhiliyye’den Emevîler’in Sonuna Kadar Harameyn, İslâm Tarih, Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı, İstanbul 2003; “Medîne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 2003, XXVIII, 305-318.
MATARÎ, Cemâluddin (ö. 741/1340-1) et-Ta‘rîf bi mâ Eniseti’l-Hicre min Me‘âlîmi Dâri’l-Hicre, nşr: S. Abdulfettâh, Mekke 1997.
MERCÂNÎ, Ebû Muhammed Afîfüddîn b. Abdillah b. Abdilmelik, (ö.770/1368), Behcetü’n-Nüfûs ve’l-Esrâr fî Târîhi Dâri’l-Hicreti’n-Nebiyyi’lMuhtâr, thk: Muhammed Abdülvahhâb Fazl, Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, I-II, Beyrut 2002.
MÜSLİM, Ebû’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî (ö. 261/857), elCâmiu’s-Sahîh, Çağrı Yayınları, II. Baskı, I-III, İstanbul 1992
NESÂÎ, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu‘ayb (ö. 303/915), Sünen, Çağrı Yayınları, II. Baskı, I-VIII, İstanbul 1992.
NEVEVÎ, Yahyâ b. Şeref, (ö. 627/1230), el-Minhâc fî Şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc, I-XVIII, Kahire, 1972; Tehzîbu’l-Esmâ ve’l-Lüğât, nşr: F. Wüstenfeld, I-II, Beyrut t.y.
NUVEYRÎ, Ahmed b. Abdilvahhâb (ö. 733/1333), Nihâyetü’l-Ereb fî Fünûni’l-Edeb, thk: Komisyon, I-XVIII, Kahire 1954; thk: M. M. Emîn-S. Baz Arînî, XIX-XXXI, Kahire 1975
ÖĞÜT, Salim, “Harem”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara 1997, XVI, 127-132.
SALİH AHMED ALİ, _______“Hıtatu’l-Medîneti’l-Menevvere”, Mecelletu’l-‘Arab, Riyâd Eylül-1978, XII, 1057-1121.
SEMHÛDÎ, Ali Nuruddin b. Abdillahbeyr, (ö. 911/1506), Vefâu’l-Vefâ bi Ahbâri Dâri’l-Mustafâ, thk: Muhammed Muhyiddin Abdulhamîd, I-IV, Beyrut 1984.
TABERÎ, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/922), Târihu’-Ümem ve’l-Mülûk (Târîhu’t-Taberî), thk: Muhammed Ebû’l-Fadl, I-XI, Beyrut t.y.
YÂKÛT, Ebû Abdullah Şihâbuddîn Yâkût b. Abdillah er-Rûmî el-Bağdâdî el-Hamevî, (ö. 626/1229), Mu‘cemu’l-Buldân, Dâru’l-Fikr, I-V, Beyrut t.y