19894

KINALIZÂDE ALİ ÇELEBİ’DE AHLÂKÎLİĞİN DİNAMİĞİ OLARAK ÎMÂN -Kelâm Ahlâk İlişkisi Bağlamında Bir Değerlendirme

Kınalızâde‟nin (ö. 979/1572) ahlâk telakkisinde ahlâk ve amel, mücerred değer ve davranış bütünlüğünden ibaret değildir. Bilakis ahlâk, îmânî değerlerin besleyerek dışa yansıttığı, diğer bir ifade ile özünü Allah inancından alan bir sistemdir. Zira inanç, dinin temelini ifade eden bir kavram olduğuna göre, akide temelinden yoksun, îmâna dönüşmemiş bir anlayışın dışa vurduğu eylemler, olumlu bir görünüşe sahip olsa da, ahlâk değil, ancak ideoloji olarak nitelendirilebilecektir. Hâlbuki Kınalızâde‟ye göre ahlâk, insanın, ruh ve beden bütünlüğü ile alâkalı olup, kemâlî îmânla özdeşleşmiş bir yapıya sahiptir. Bu açıdan ahlâk ve ahlâkîlik, değer ve amel yönüyle bütünleşmiş, kemâl-i îmân ve kemâl-i ihlâs kavramlarıyla denk düşmüş olmaktadır. Kelâmcılara göre kavram olarak islâm ve îmân, adeta bir nesnenin iç ve dışı gibi aynı şeyin iki farklı yönünü ifade eden terimler olsa da, Ali Çelebi‟ye göre İslâmın, îmânî olgunluğun bir gereği olarak dışa yansıyan ahlâkî erdem ve eylemleri de kuşatması açısından ayrıcalıklı bir konuma sahip olduğu anlaşılmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Din, Îmân, Ahlâk, Kelâm, Kınalızâde

Islamic Faith/îmân as the basic dynamics of morality in terms of Kinalizada Ali Chalaby - An Evaluation in the context of Kalam and Ethics –

Islamic Faith/îmân as the basic dynamics of morality in terms of Kinalizada Ali Chalaby - An Evaluation in the context of Kalam and Ethics – Kinalizada's (d. 979/1572) moral understanding and practice of morality, is not composed of only the value of integrity and behavior, but rather his moral system stems from its primary creed of îmân that can be stated as acknowledging God with full sincerity of heart whilst accepting all His attributes and their obvious corollaries. Because it is a concept that expresses the basis of religion, human actions, although apparently positive, that are devoid of this belief is not moral but however they can be defined as ideology. According to Kinalizada‟s perspective, morality is related with perfect faith. In this respect, ethics and moral actions, are resulted with perfect faith and sincerity. Ethics, is not the same of esence of faith but, it is confirmed perfect faith in terms of brings to actions in a moral dimensions, as provided by mental and physical integrity of human beings that innate disposition towards virtue, knowledge, sincerity and work done with this belief is called good deeds/al-amal as-salih. So Îmân and Islam are two different aspects of the same thing in terms of Kalam scholars. But according to Kinalizada, the concept of Islam in a way refers the most perfect because it is a form that belief turned into action form

Keywords:

Religion, Faith, Ethics, Kalam, Kınalızâde,

PDF

___

Aclûnî, KeĢfu‟l-Hafâ ve Muzîlu‟l-Ġlbâs an mâ ĠĢtehera mine‟l-Ehâdîsi alâ Elsineti‟n-Nâs, tsh. Ahmed KalaĢ, Mektebetü't-Türasi'l-Ġslâmî, Haleb ts..
Ali el-Kari, Ebû'l-Hasan Nureddin, el-Esrâru'l-Merfûa fi'l-Ahbâri'l-Mevdûa, thk.
Muhammed b. Lütfi Sabbağ, Dârü'l-Emâne, Beyrut 1971.
Ali el-Kari,, el-Masnû' fî Ma'rifeti'l-Hadisi'l-Mevdu', thk. Abdülfettah Ebû Gudde, Mektebetü'l-Matbuati'l-Ġslamiyye, Kahire 1984.
Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifleri, haz. Ali Fikri Yavuz, Ġsmail Özen, Meral Yayınevi, Ġstanbul ts..
Ferruh, Ömer, Meâlimü'l-Edebi'l-Arabî fi'l-Asri'l-Hadîs, Dârü'l-Ġlm li'l-Melayin, Beyrut 1985.
Gazzî, Ebû'l-Mekârim Necmeddin Muhammed Necmeddin, el-Kevakibü's-Sâire bi-A'yâni'l-Mieti'l-AĢire, thk. Cebrail Süleyman Cebbur, Dâr'ulKütübi-l-Ġlmiyye, Beyrut 1997.
Hüseyin Algül, Ahlak-ı Alâî: Ahlak Ġlmi/Kınalızâde Ali Efendi, Tercüman Yayınları Ġstanbul ts.
Ġbn Ebi‟d-Dünya, Abdullah b. Muhammed, Kura'd-Dayf, thk. Abdullah b. Hamd el-Mansûr, Riyad 1997.
Ġbnü'l-Ġmâd, Ebû'l-Felah Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed, ġezeratü'z-Zeheb fî Ahbâri Men Zeheb, Dâru Ġhyai't-Türasi'l-Arabi, Beyrut ts..
Kehhâle, Ömer Rıza, Mu‟cemü‟l-Müellifîn: Teracimu Musannifi‟l-Kütübi‟lArabiyye, Beyrut : Dâru Ġhyai't-Türâsi'l-Arabî, Beyrut ts..
Kınalızâde Ali Efendi, Ahlak-ı Alâî (TaĢ Baskı), Matbaatu‟l-Bulak, Bulak 1248.
Koç, Mustafa, Ahlâk-ı Alâî/Kınalızâde Ali Çelebi, Ġstanbul 2007.
Nev'izade Ataullah Efendi, Hadâiku‟l-Hakâik fîTekmileti‟Ģ-ġekâik = Zeyl-i ġekâik, Matbaa-i Âmire, Ġstanbul ts..
Suyûtî, Ebû'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman, el-Hâvî li'l-Fetavâ, Dârû'l-Kitâbi'lArabi, Beyrut ts..
Suyûtî, ed-Dürerü'l-Müntesira fi'l-Ehâdîsi'l-MüĢtehira, Mustafa el-Babi elHalebi, Kahire 1960.
ġemseddin Sami, Kâmus'ul-A'lâm, Mihran Matbaası 1314.
Woods, John E., Akkoyunlular: AĢiret, Konfederasyon, Ġmparatorluk: 15.
Yüzyıl, trc. Sibel Özbudun, Milliyet Gazetesi, Ġstanbul 1993.