NİSÂ SÛRESİ ON BİRİNCİ ÂYETİ BAĞLAMINDA İKİ KIZIN MİRASTAKİ PAYI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Kur’ân, diğer sahalara kaynaklık yaptığı gibi şerî hükümlere de kaynaklık etmiştir. Sahabenin Hz. Peygamber’e sorduğu sorulara bakılırsa, sahabenin saadet döneminde en çok ilgi duyduğu hususların başında ahkâm ayetlerini anlamaya çalışmak geldiği anlaşılmaktadır. Kur’an’ın cem edilmesiyle başlayan Kur’an’a yönelik ilmi faaliyetlerle beraber ahkâm ayetlerine olan ilgi daha da artmıştır. Bu uğurda her dönem âlimleri tarafından çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Kur’an’ın her konuya yaklaşımı farklıdır. Kimi konulara detaylı değinirken kimisine ise genel temas etmiş ve açıklamasını başka kaynaklara bırakmıştır. Kur’an’da detaylı olarak açıklandığı görülen konulardan biri de mirasla ilgili hükümlerdir. Miras hukuku, başlangıcı cahiliye dönemine hatta daha öncesine kadar uzanan bir hukuk alanıdır. Miras hukuku, İslam’ın ilk dönemlerinde cahiliye Arap kurallarına ve örfüne göre uygulanırken daha sonra bazı değişiklikler ilave edilerek icra edilegelmiş ve nihayet Nisâ sûresinin mirasla ilgili ayetinin inmesiyle son şeklini almıştır. Ayetlerde mirasla ilgili hükümlerin tafsili açıklandığı kabul edilmekle beraber bazı hususların kapalı kaldığı ve dolayısıyla üzerinde tartışma yaşandığı görülmektedir. İki kızın, erkek kardeşi olmaksızın tek başlarına kalması halinde, kızların mirastaki payının ne kadar olacağı durumu, üzerinde tartışma yaşanan hususlardan biridir. Tartışmanın bir tarafında İbn Abbâs (r.a.) varken öbür tarafında sahabe ve diğer âlimlerden oluşan çoğunluk vardır. İbn Abbâs, miras ayetinin başında yer alan “çoğul zamiri”, “fevka” ve “in” gibi harflerden yola çıkarak iki kızın payının terekenin yarısı olduğunu benimserken çoğunluk ayetin işaretini ve sünnetteki uygulamayı delil göstererek iki kızın payının terekenin üçte ikisi olduğunu savunmuşlardır. Çalışmamızda bu husus konu edinmiş, tarafların delillerine ve verilen cevaplara değinilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Miras, Tereke, Pay, Kız Kardeş, Erkek Kardeş

Evaluation of The Views of The Two Girls in The Heritage in The Context of The Eleven of Surah An-Nisa

The Qur'an has been a source for the other provisions, as well as for the rulings. Looking at the questions that The Companions asked the Prophet, it is understood that the most important issues that the Companions were interested in during the happiness period were trying to understand the verses of ahkam. Along with the scientific activities towards the Qur'an, which started with the collection of the Qur'an, the interest in the verses of the ahkam increased even more. For this reason, many works were handled by scholars of every period. The approach of the Qur'an to every subject is different. While he touched on some subjects in detail, others contacted the general and left his explanation to other sources. One of the issues that are thought to be explained in detail in the Qur'an is the inheritance provisions. Inheritance is a legal system, the beginning of which goes back to the period of ignorance or even earlier. Inheritance law was applied to the ignorant in the early periods of Islam according to the Arabic rules and customs, and then some changes were enforced and finally took its final form with the descending verse of the chapter of Nisâ. Although it is accepted that the details of the inheritance are explained in the legacy verse, some issues remain closed and therefore there is a discussion. If two girls are left alone without their brothers, the situation of the girls' share in inheritance is one of the issues that are discussed. While Ibn Abbas is on one side of the discussion, there is a majority consisting of companions and other scholars on the other. While Ibn Abbas adopted the letters such as the "plural pronoun", "fevka" and "in" at the beginning of the inheritance verse, they argued that the share of the two girls was two thirds of the share, showing evidence of the verse and the practice in the sunnah. In our study, this issue was taken up and it was tried to touch on the evidence of the parties and the answers given.

Keywords:

Heritage, Tereke, Share, Sister, Brother,

PDF

___

Ahfeş, Ebu'l-Hasan. Meâni'l-Kur'ân. thk. Hâdî Mahmut Karâe, Kahire: Mektebetu Hancî, 1990.
Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mesûd b. Muhammed b. el-Ferrâ. Me‘âlimu’t-tenzil fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdürrezzak el-Mehdî, Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1998.
Beyhakî, Ebû Bekr Ahmet b. el-Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-Kübrâ, thk. Muhammed Abdul Kadir Ata. 2. Bs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
Beyzâvî, Kazî Nasuru’-Dîn Ebî Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed eş-Şirâzî. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
Bikâî, İbrahim Ömer. Nazmü’d-Dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, 1984.
Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhü’l-Buhârî. Dımışk ve Beyrut: Dârü İbn Kesir, 2002.
Buhûtî, Şeyh Mansur b. Yunus b. İdris el-Hanbelî. Keşşâfü’l-kınâ‘ ani’l-iknâ‘. thk. Lecnetün Mütehassisetün fi Vizâreti’l-Adli. Riyad: Vizâreti’l-Adli, 2000.
Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Tarihi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1988.
Cessâs, Ebû Bekr Ahmet b. Ali er-Râzî. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Muhammed es-Sadık Kamhavi. Beyrut: Dârü İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1992.
Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as el-Ezdi es-Sicistânî. Sünenu Ebû Dâvûd. thk. Muhammed Avvame. Cidde: Dârü’l-Kible li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, 1998.
Ebû’l-Ferc, Şemsüddin Abdurrahman b. Muhammed b. Ahmed b. Kudâme. eş-Şerhü’l-kebir, (el-Mukni’ ve’l-İnsaf ile birlikte) thk. Abdullah b. Abdu’l- Muhsin et-Türkî ve Abdulfettâh Muhammed el-Hulvu. 1. Bs. Kahira: Hicr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 1993.
Ebû’l-Hasan el-Mâverdî, Ali b. Muhammed el-Basrî. en-Nüket ve’l- ‘uyûn. thk. Seyyid b. Abdilmaksûd b. Abdirrahim Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Ebû’l-Leys, Nasr b. Muhammed Semerkandî. Bahru’l-ʻulûm. b.y.:y.y., ts.
Güngör, Mevlüt. Fıkhî Tefsir Hareketi İlk Fıkhî Tefsir. İstanbul: Kur’ân Kitaplığı, 1996.
Hâzin, Alâuddin Ali b. Muhammed İbrâhim el-Bağdâdî. Tefsîrü’l-Hâzin, haz. Abdusselam Muhammed Ali Şâhin. 1. Bs. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
Heyet, el-Mevsûâtu’l-fıkhiyye, 2. Bs. Kuveyt: Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1992.
İbnü’l-Arabî, Ebu Bekr Muhammed. Ahkâmü’l-Kur’ân, haz. Muhammed Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Galib el-Endelüsi. el-Muharrerü'l-veciz fî tefsiri'l-kitâbi'l-aziz. thk. Abdüsselam Abdüssafi Muhammed. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zâhirî. el-Muhallâ, thk. Ahmed Muhammed Şakir. 1. Bs. Kahire: el-Matbaatu’l-Müniriyye, 1933.
İbn Kayyim el-Cevzîyye, Şemsüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ebî Bekr. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1422.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-‘azîm. thk. Sami b. Muhammed Selâme. Beyrut: Daru Tay-be Li’n-Neşri ve’t-Tevzi’,1999.
İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid el-Kazvinî. Sünenü İbn Mâce, thrc ve talik. Muhammed Nasırüddin Albânî. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, ts.
İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrahim b. Muhammed Mısri Hanefî. el-Bahrü’r-Râik Şerhü Kenzi’d-Dekâik, thrc. Zekeriyyâ Umeyrat. 1. Bs. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
İbn Süleyman, Mükâkatil. Ahkâm Ayetleri Tefsiri. İstanbul: İşaret yayınları, ts.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmet el-Ensârî. el-Cami li Ahkâmi’l-Kur’an, haz ve tsh. Hişam Semir el-Buhârî. 2. Bs. Riyad: Dârü Âlemi’l-Kütüb, ts.
Maturîdî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud. Tevilâtü Ehli’s-Sünne Tefsiru’l-Mâturîdî, Thk. Mecdî Basellum. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. el-Hâvi’l-kebîr fi fıkhı mezhebi’ş-Şafiî, thk. Ali Muhammed Muavviz ve Adil Ahmet abdülmevcud. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
Müslim, Ebü’l-Hüseyin b. Haccac el-Kuşeyri en-Nîsâbûrî. Sahîhü Müslim, haz. Ebû Kuteybe Nazer Muhammed el-Fariyabi. Riyad: Dârü Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevz, 2006.
Nahhâs, Ebu Ca’fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâil El-Murâdî. İ’râbü’l-Kur’ân, haz. Hâlid el-Ali. 2. Bs. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2008.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref b. Nuri. el-Mecmû‘ Şerhü’l-mühezzeb li’ş-Şîrâzî, thk. Muhammed Necib Mutî. Cidde: Mektebetü’l-İrşad, ts.
Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed Hâfızuddîn. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. thk. Yusuf Ali Bedîvî. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
Râzî, Muhammed Fahreddin b. Allame Ziya’u’d-Din Ömer el-Müştehir bi Hatîbi’r-Rey. et-Tefsîrü’l-kebîr. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1981.
Rızâ, Muhammed Reşid. Tefsirü’l-menâr. 2. Bs. Kahira: Dârü’l-Menâr, 1947.
Serahsî, Şemsüleimme Ebû Bekr Muhammed b. Ebi Sehl. el-Mebsût. Beyrut: Dârü’l-Me‘rife, 1989.
Şenkîtî, Muhammed Emin b. Muhammed el-Muhtâr el-Cenekî. Advâü’l-Beyân. 1. Bs. Mekke: Dâru Âlemi’l-Fevâid, 2005.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiü’l-Beyân an Te’vili Âyi’l-Kur’an=Tefsirü’t-Taberî, thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 1. Bs. Kahire: Hicr li’t-Tıbâa ve’n-Neşr, 2001.
Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî, haz. Ebû Ubeyd Meşhur b. Hasan el-Selman. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, 1996.
ez-Zeccâc, Ebû İshak. Meâni'l-Kur'ân ve irâbuhu. thk. Abdülcelil Abduh Şelebî Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1988.
Ez-Zemahşerî, Ebuʼl-Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer. Tefsîruʼl-Keşşâf ‘an Hakaikiʼt-Tenzîl ve ‘Uyûniʼl-Ekavîl fî Vücûhiʼt-Teʼvîl. Beyrut: Daru'l-Kütübi'l-Arabî, 1408.
Zeylaî, Fahruddîn Osmân b. Alî. Tebyînü’l-ḥaḳāʾiḳ Şerhü Kenzi’d-deḳāʾiḳ. Kahire: el-Matbaatu’l-kübra’l-Emiriyye, 1896.
Zuhaylî, Vehbe. et-Tefsirü`l-münir. 10. Bs. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 2009.