EHL-İ SÜNNET KELÂMI AÇISINDAN İLÂHÎ İLİM VE ‘LEALLE’ – KELÂM-BELÂĞAT İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA BİR DEĞERLENDİRME –

Bu çalışmada Ehl-i Sünnet Kelâmı açısından genel olarak Allah’ın ilim sıfatı bağlamında, ilim-marifet farklılığı, bunların irâde ile ilişkisi, İbn Sina örneğinde İslam filozoflarının Tanrı’yı mebde’ olarak vasıflandırmalarının yön verdiği ilim anlayışları üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda Kur’ân’da Allah’ın her şeyi bilen olarak ifade edilmesinin yanı sıra teracci ve işfak anlamına gelen lealle kavramına Kelâmcıların Belağatı kullanarak nasıl bir anlamlandırma metodu oluşturdukları incelenmiş, ilâhî ilmin her şeyi kuşattığı göz önünde bulundurulduğunda, bu anlamların Allah’ın mutlak ilmine gölge düşürüp düşürmediği tartışılmış, metaforik olarak nasıl kullanıldığı sonuç bölümünde somut bir örnek ile ifade edilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Kelam, İlim, Marifet, Mebde’, Lealle

Divine Knowledge and ‘La`Alla’ in Terms of Ahl Al-Sunnah Theology –A Review in The Context of Kalam and Rhetoric Relations –

In this study, with a general approach, investigated differences between knowledge and cognition, wisdom-will relationship and divine knowledge in terms of Ahl al-Sunna Theology and in the example of Avicenna, views of Muslim Philosophers about divine knowledge in terms of their opinions ‘God is the source of everything’. In this context, In the Qur'an as well as the expression of God as omniscient; It was investigated that the partical “لعل - la’alla” in the Holy Quran in terms of Mutakallims understanding and evaluation methods While grammarians have confined the meaning of to expectation; they differentiated between desired expectation (الترجي" (hoping", and undesired expectation (إشفاق" (apprehension". But some scholars state that the meaning of “expectation” is not acceptable in regard to Almighty Allah's knowledge of every thing. However Kalam scholars said that the meaning of expectation is used in certain Quranic verses metaphorically which it has been described with an example in the result

Keywords:

Kalam, Knowledge, Cognition, Source, La’alla.,

PDF

___

Âmidî, Ebû'l-Hasan Seyfeddin, Ebkarü’l-Efkâr fî Usûli’d-Dîn, thk.
Ahmed Muhammed Mehdî, Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesaikü’l-Kavmiyye, Kahire 2004.
Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl, el-Furuk fi'l-Luga, Dâru'lİlmi ve’s-Sekâfeti, Kahire 1983.
Askerî, Ebû Hilâl, Kitâbü's-Sınaateyn el-Kitâbe ve'ş-Şi'r, thk. Ali Muhammed Bicâvî, Muhammed Ebû'l-Fazl İbrâhim, Dâru İhyai'l-Kütübi'lArabiyye, Askerî, 1952.
Cürcânî, Seyyid Şerif, Ta’rîfât, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1983.
Cüveynî, İmâmü'l-Haremeyn Ebû'l-Meâlî, el-Burhân, thk. Salah b. Muhammed el-Avîda, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1997.
Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit, el-Fıkhu’l-Ekber, (Beş Eser İçinde), İFAV Yayınları, İstanbul 2013.
Ebû Hanîfe, el-Fıkhu’l-Ekber, Mektebet’l-Furkân, el-İmârâtu’lArabiyye, Dubai 1999.
Ebû Hayyân Endelüsî, Esirüddin, Bahru'l-Muhît, thk. Sıddîkî Muhammed Cemil, Dâru'l-Fikr, Beyrut 1420.
İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed el-Ensârî, Tefsiru İbn Furek, thk. Alal Abdulkadir Bendeviş, Câmiaru Ümmi’l-Kurâ, Suud 2009.
İbn Manzûr , Ebû'l-Fazl Muhammed, Lisânu'l-Arab, Dâru Sadır, Beyrut ts..
İbn Sina, Ebû Ali Avicenna Hüseyin b. Abdullah, el-Burhân : min Kitâbi'ş-Şifâ, Tasdîr: İbrâhim Medkûr, el-Matbaatu’l-Emîriyye, Kahire 1956.
İbn Sina, Kitabu’ş-Şifa, Metafizik, (çev. Ekrem DEMİRLİ-Ömer TÜRKER) İslam Felsefesi Klasikleri, Litera Yayıncılık, İstanbul 2004.
Kâdî Abdulcebbar, Ebû'l-Hasan, Tenzîhu'l-Kur'ân ani'l-Metâin, Dâru'nNehdati'l-Hadise, Beyrut 2005.
Mâturîdî, Ebû Mansûr, Te’vîlâtu’l-Kur’ân, thk. Mecdi Baslûm, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2005.
Ragıb el-İsfehânî, Ebû'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed, Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Dâru’l-Ma’rife, Beyrut ts. Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer, el-Metâlibu’l-Âliye mine’l-İlmi’lİlâhî, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1987.
Râzî, Fahreddin, Mefâtîhu’l-Ğayb, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2000.
Râzî, Fahreddin, Şerhü’l-İşârât ve’t-Tenbîhât li’bni Sînâ, Mektebetü’lMer’aşî, Kum ts..
Râzî, Fahreddin, Şerhu Uyuni'l-Hikme: el-Cüz'ü's-Sani fi't-Tabiiyyât, thk. Muhammed Hicâzî, Ahmed Hicâzî es-Sekkâ, Müessesetü’s-Sâdık, Tahran ts..
Sibeveyh, Ebû Bişr Amr b. Osman b. Kanber el-Hârisî, el-Kitâb, thk. Abdüsselam Muhammed Harun, Mektebetü'l-Hancî, Kahire 1988.
Teftazanî, Sa'deddin Mesud b. Ömer b. Abdullah, Muhtasaru’l-Meânî, Dâru’l-Fikr, Kum 1411.
Tehânevî, Muhammed b. A'la b. Ali el-Farukî, Mevsuatu Keşşafi Istılahati'l-Fünûn ve'l-Ulûm, ed. Refîk el-Acem thk. Ali Dahruc, çev.ler Corc Zeynatî, Abdullah Halidî, Mektebetu Lübnan, Beyrut 1996.
Zemahşerî, Ebû'l-Kâsım Cârullah, el-Keşşâf an Hakâiki't-Tenzîl ve Uyûnu'lEkâvil fî Vücûhi't-Te’vîl, Dâru'l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut 1947.