BAZI HANEFÎ USULCÜLERİN MANA İLE RİVAYET MESELESİNE YAKLAŞIMLARI

Sözlü aktarımın doğasından kaynaklanan mana ile rivayet, hadislerin yazılı belgeler üzerinden nakledildiği ikinci asır sonrasındaki dönemlerde de teorik tartışmalara konu olmuştur. İslamî ilimlerin farklı alanlarının uzmanları, diğer pek çok meselede olduğu gibi, mana ile rivayet konusunu da kendi amaç ve terminolojileri çerçevesinde ele almış ve yorumlamışlardır. Bu makalede önde gelen Hanefî usulcülerden Pezdevî (ö.482/1089), Serahsî (ö.483/1090) ve Abdulazîz elBuhârî‟nin (ö.730/1329) mana ile rivayet meselesine yaklaşımları ele alınmıştır

Anahtar Kelimeler:

Mana ile rivayet, Lâfzen Rivayet, el-Pezdevî, esSerahsî, Abdulazîz el-Buhârî

The Approachs of Some of Hanafi Usûliyyûn to the Problem of Transmission by Meaning

The transmission by meaning was derived from oral transmission nature. However, Islamic scholars kept on discussing it as theoretical topic in the periods after second century in which ahadith were transmitted in written form. The scholars of Islam examined issue of transmission by meaning like many other issues in their own perspectives and by using their terminologies. In this article, we will examine the approachs of al-Pazdavi (d.482/1089), al-Sarakhsi (d.483/1090) and Abd al-Aziz al-Bukhari (d.730/1329) who are prominent Hanafi scholars of methodology of Hanafi Fıqh to transmission by meaning.

Keywords:

Transmission by meaning (Riwayah bi al-ma‟na), Verbatim transmission (Riwayah bi al-Lafz), al-Pazdawi,

PDF

___

Babanzâde Ahmed Naim, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi, DĠB. Yay., Ankara 1976.
BaĢaran, Selman, “Hadislerde Mana Rivayetinin Sonuçları”, UÜĠFD, sayı: 3, cilt: 3, 1991.
el-Beyhakî, Ahmed b. el-Huseyn Ebû Bekr, Ma‟rifetu‟s-sunen ve‟l-âsâr, tahk.: Abdulmu‟tî Emîn Kal‟acî, Beyrut, 1412/1991
el-Buhârî, Abdulazîz Alâu‟d-dîn, KeĢfu‟l-esrâr Ģerhu usûli‟l-Pezdevî (Pezdevî‟nin Usûlü ile birlikte), Dâru‟l-kutubi‟l-Ġslâmî, by. ts.
el-Buhârî, Muhammed b. Ġsmail, el-Câmiu‟s-sahîh, tahk.: Muhammed Zuheyr b. Nâsır, Dâru tavkı‟n-necât, 1422.
el-Cevzekânî, el-Huseyn b. Ġbrahim, el-Ebâtîlu ve‟l-menâkîru ve‟s-sıhâhu ve‟lmeĢâhîru, Dâru‟s-samî‟î, Riyad 1422.
ed-Dârakutnî, Ebû‟l-Hasen Ali b. Ömer, Sunen, tahk.: ġuayb el-Arnaûd, Muessesetu‟r-risâle, Beyrut, 1424/2004.
el-Hatîb, Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Bağdâdî, el-Kifâye fî ilmi‟r-rivâye, tahk.: Ebû Abdillah es-Sevrakî-Ġbrahim Hamdî el-Medenî, el-Mektebetu‟lilmiyye, Medine, ts.
Ġbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah, el-Ġstî‟âb fî ma‟rifeti‟l-ashâb, Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru‟l-ceyl, Beyrut 14142/1992.
Ġbn Hacer, Ebû‟l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî, Nuzhetu‟n-nazar fî tavdîhi nuhbeti‟l-fiker fî mustalahı ehli‟l-eser, Abdullah b. Dayfillah erRahîlî, Matbaatu sefîr bi‟r-riyâd, 1422.
Ġbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed, Musned, tahk.: ġuayb elArnaûd, Âdil MurĢid ve diğerleri, Muessesetu‟r-risâle, by. 1421/2001.
Ġbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, Sunen, tahk.: Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru ihyâi‟l-kutubi‟l-Arabiyye, ts.
Ġbnu‟l-Arabî, Muhammed b. Abdillah Ebû Bekr, Ahkâmu‟l-Kur‟ân, tahk.: Muhammed Abdulkâdir Atâ, Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, Beyrut 1424/2003.
Ġbnu‟l-Cevzî, Cemâluddîn Abdurrahman b. Ali, el-Mevzûât, tahk.: Abdurrahman Muhammed Osman, el-Mektebetu‟s-selefiyye, Medine, 1386/1966.
Ġbnu‟l-Esîr, Mecduddîn Ebû‟s-se‟âdât, Câmiu‟l-usûl fî ehâdîsu‟r-rasûl, tahk.: Abdulkâdir Arnaûd, Mektebetu‟l-melâh-Mektebetu dâri‟l-beyân, 1389/1969
Ġbnu‟l-Mulakkin, Ebû Hafs Amr b. Ali, el-Mukni‟ fî ulûmi‟l-hadîs, tahk.
Abdullah b. Yusuf el-Cudey‟, Dâr Fevvâz li‟n-neĢr, Suud, 1413.
Ġbnu‟l-Muvakkıt, Ebû Abdillah ġemsuddîn Muhammed, et-Takrîr ve‟t-tahbîr, Dâru‟l-kutubi‟l-ilmiyye, 1403/1983.
Ġbnu‟s-Salâh, Ebû Amr Osman b. Abdirrahman, Ulûmu‟l-hadîs, tahk.: Nûreddîn Itr, Dâru‟l-fikri‟l-mu‟âsır, Beyrut 1406/1986.
Muslim b. el-Haccâc, Ebû‟l-Huseyn, Sahîh, tahk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî, Dâru ihyâi‟t-turâsi‟l-Arabî, Beyrut, ts.
en-Nevevî, Muhyiddîn, et-Takrîb ve‟t-teysîr, tahk.: Muhammed Osman el-HaĢt, Dâru‟l-kutubi‟l-Arabî, Beyrut 1405/1985.
el-Pezdevî, Ebû‟l-Hasen Ali b. Muhammed b. el-Huseyn, Usûl (Buhârî‟nin Ģerhi ile birlikte), Dâru‟l-kutubi‟l-Ġslâmî, by. ts.
er-Râmehurmuzî, Ebû Muhammed el-Hasen, el-Muhaddisu‟l-fâsıl beyne‟r-râvî ve‟l-vâ‟î, tahk.: Muhammed Accâc el-Hatîb, Dâru‟l-fikr, Beyrut 1404.
es-Sehâvî, ġemsuddîn Ebû‟l-Hayr, Fethu‟l-muğîs bi Ģerhi elfiyeti‟l-hadîs, tahk.
Ali Huseyn Ali, Mektebetu‟s-sunne, Mısır 1424/2003.
es-Serahsî, Muhammed b. Ahmed Ebû Sehl, Usûl, Dâru‟l-ma‟rife, Beyrut, ts.
es-Suyûtî, Celâluddîn, Tedrîbu‟r-râvî fî Ģerhi takrîbu‟n-Nevevî, tahk.: Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fâryâbî, Dâr tayyibe, by.
eĢ-ġâfiî, Muhammed b. Ġdrîs, er-Risâle, tahk.: Ahmed ġâkir, Mektebetu‟l-halebî, Mısır 1358/1940.
et-Tirmizî, Muhammed b. Ġsâ, Sunen, tahk.: Ahmed Muhammed ġâkir, Matbaatu Mustafa el-bâbî el-Halebî, Mısır 1395/1975.
ez-Zerkânî, Muhammed Abdulazîm, Menâhilu‟l-irfân fî ulûmi‟l-Kur‟an, Matbaa Îsâ el-bâbî ve Ģurakâuhu, by. ts.