“YAPAY” BİR ÇOCUK KORUMA MODELİ OLARAK SOS ÇOCUK KÖYLERİ VE TÜRKİYE’DEKİ UYGULAMALARI

Aile, çocukların büyümeleri için doğal ve ideal ortam olmasına rağmen bazı çocuklar çeşitli nedenlerle aile bakımından yoksun yaşamak zorunda kalmaktadır. Uluslararası ve ulusal mevzuata göre, ebeveyn bakımından yoksun olan korunmaya muhtaç çocukların tespiti, korunması ve alternatif hizmet modellerinden faydalandırılması kamunun sorumluluğundadır. Bununla birlikte, kamu kurumlarının yanı sıra korunmaya muhtaç çocuklara küresel ölçekte hizmet sunan sivil toplum örgütleri de bulunmaktadır. Bu çalışmada, ebeveyn bakımından yoksun çocuklara dünya genelinde hizmet sunan sivil toplum örgütlerinden biri olan Uluslararası SOS Çocuk Köylerinin korunmaya muhtaç çocuklara yönelik hizmetleri, kuruluş modeli ve Türkiye’deki uygulamaları eleştirel bir yaklaşımla ele alınacaktır. Uluslararası SOS çocuk köyü modeli “anne, kız ve erkek kardeşler, ev ve köy” olmak üzere dört bileşenden oluşmaktadır. Uluslararası SOS, bu model ile ebeveyn bakımından yoksun çocuklara “gerçek” bir aile ortamı oluşturduğunu iddia etmektedir. Uluslararası SOS, 2017 yılı sonu itibariyle Afrika, Amerika, Asya ve Okyanusya ve Avrupa’da 572 Çocuk Köyü ile 81.700 çocuk ve gence hizmet vermeye devam etmektedir. Uluslararası Çocuk Köylerini eleştirel bir yaklaşım ve çocuk hakları perspektifinden ele alan bu çalışmanın, SOS Çocuk Koruma modellerinin daha iyi anlaşılmasına ve çocuk refahı alanındaki çalışmalara katkı sağlanması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Uluslararası SOS Çocuk Köyleri, korunma muhtaç çocuk, çocuk koruma

AN “UNNATURAL” CHILD PROTECTION MODEL: SOS CHILDREN’S VILLAGES AND ITS IMPLEMENTATION IN TURKEY

Although the family is the most natural and ideal environment for children to grow in, some children have to live away from their families for various reasons. According to international and national legislation, it is the responsibility of the state to identify and protect children who are deprived of parental care and help them to access alternative service models. In addition to public institutions, there are non-governmental organizations across the world that provide services to children in need of protection.In this study, the International SOS Children Villages, which is one of the organizations that provides worldwide services to the children deprived of parental care, will be examined with a critical approach in terms of its services to children in need of care, organizational models and practices in Turkey.International SOS children village model consists of four components: “mothers, sisters and brothers, house and village" . International SOS asserts that this model creates a "real" family environment for children deprived of parental care. As of the end of 2017, the International SOS continues to provide services to 572 Children's Village and 81.700 children and young people in Africa, America, Asia and Oceania and Europe. This study, which examines the International Children Villages from a critical perspective and from the perspective of children rights, is expected to contribute to a better understanding of SOS Child Care Models and their efforts in the field of child welfare.

PDF

___

1. Özada, A. ve Özkan, Y. (2013). SOS Çocuk Köyü’nde Anne Olmak: Kıbrıs Örneği. Sosyal Hizmet Sempozyumu, Kocaeli. 2. Bay, A. (2014). Osmanlı Toplumunda Evlatlıklar ve Hukuki Durumları, Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literatüre and History of Turkish or Turkic, Volume 9/4 Spring, ss. 149 – 163, Ankara 3. Bıyıklı, L. (1983). SOS Çocuk Köyleri. 25 Ekim 2018 tarihinde http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/viewFile/5753/1881 adresinden erişildi.4. Bıyıklı, L. (1995). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve S.O.S Çocuk Köyleri, Özel Eğitim Dergisi 2 (I), 3 – 10. 5. Barnardos (2018). 5 Kasım 2018 tarihinde https://www.barnardos.org.uk/who-we-are/our-history adresinden erişildi. 6. BM (1989). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme.7. BM (2010). Çocukların Alternatif Bakımına İlişkin Rehber İlkeler8. Charnyshova, M. (2010). Effortful Control and Achievement Motivation of Institutionally- and Family-Reared Primary School Children (Master’s Thesis), Lund University Faculty of Social Sciences, Sweden9. Çocuk Hizmetleri (2011). 04 Ocak 2019 tarihinde https://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/uploads/pages/istatistikler/2011-yil-sonu-verileri.pdf adresinden erişildi. 10. Facts and figures (2017). 22 Ekim 2018 tarihinde https://www.sos-childrensvillages.org/getmedia/6ce153bd-e854-4ea6-95a5-dc966e63d84a/FF2017.pdf adresinden erişildi.11. Friedenshort (2018). 05 Ocak 2018 tarihinde http://www.friedenshort.de/typo3/index.php?id=75 adresinden ulaşıldı. 12. Gökçearslan, E. (2003). Çocuk Yuvalarında Kışla Bakım Modeli İle Grup Evi Bakım Modelinin Hizmet Kalitesi Açısından Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Değerlendirme Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.13. Karabacak, S. M. (2018). Bakım Kurumu Çalışanlarına Verilen Problem Davranışlara Yönelik Müdahale Eğitiminin Etkililiği (KKTC Örneği) (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, KKTC14. KKTC Sosyal Hizmetler (2018). 25 Aralık 2018 tarihinde www.csgb.gov.ct.tr/SOSYALHIZMETLER adresinden erişildi.15. KKTC Lefkoşa Çocuk Yuvası (2018). 25 Aralık 2018 tarihinde http://shd.gov.ct.tr/LefkosaCocukYuvasi.aspx adresinden erişildi.16. KKTC Sosyal Güvenlik Sisteminin Kurumsal ve Fonksiyonel Analizi (2012). 02 Ağustos 2018 tarihinde http://www.sosbc.org/about-us/vision-values-mission/meaning-sos adresinden erişildi. 17. KORUNCUK (2018). 30 Kasım 2018 tarihinde www.koruncuk.org adresinden erişildi.18. Koşar, N. (1992). Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı. 2. Basım. Ankara19. Koruyucu Aile (2019). 07 Ocak 2019 tarihinde https://koruyucu.aile.gov.tr/illere-gore-koruyucu-aile-istatistikleri adresinden erişildi. 20. Kucha, R. (2012). Hermann Gmeiner (1919–1986) – the Greatest Foster Father for More than 2000 SOS Children’s Village Projects and Facilities, Pedagogika Rodziny 2/2, 17-29 21. Öksüz, A. (2018). 15 Ekim 2018 tarihinde https://www.milligazete.com.tr/makale/1673512/adnan-oksuz/refah-yol-cocuk-koyu-projesine-neden-onay-vermedi adresinden erişildi. 22. Pizer, V. (1957). Hermann Gmeiner: the Man Who Creates Families. The Rotarian An International Magazin, 90. cilt, 4. no. ISSN 0035-838X23. Rauheshaus (2018). 10 Ekim 2018 tarihinde https://www.rauheshaus.de/about-us.html adresinden erişildi. 24. SOS (1991). SOS Çocuk Köyü Derneği Dernek Tüzüğü. 20 Eylül 2018 tarihine http://www.soscocukkoyu.org/wp-content/uploads/2015/03/dernek-tuzugu.pdf adresinden erişildi.25. SOS Çocuk Köyü Kuzey Kıbrıs (2015). Yıllık Rapor. 10 Aralık 2018 tarihinde http://www.soscocukkoyu.org/wp-content/uploads/2016/12/SOS-Y%C4%B1ll%C4%B1k-Rapor-2015.pdf adresinden erişildi. 26. SOS-Kinderdorf International (2002). 03 Aralık 2018 tarihinde http://www.crin.org/en/docs/resources/treaties/crc.31/SOS_KDI-alternative-care.pdf adresinden erişildi.27. SOS Çocuk (2018). 26 Aralık 2018 tarihinde www.facebookcom/pg/CocukSOS/videos/ adresinden erişildi.28. SOS KKTC Çocuk Köyü (2008). 05 Ocak 2019 tarihinde http://www.cocukajandasi.com/yazi.php?id=156 adresinden erişildi. 29. TBMM (2001). 13 Aralık 2018 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TU TANAK/TBMM/d21/c065/b114/tbmm210651140760.pdf adresinden erişildi. 30. Türkiye Lions Vakıfları (2018). 10 Ekim 2018 tarihinde http://www.lionsturkiye.org/TR/vakiflarimiz/lions-vakiflari/turkiye-korunmaya-muhtac-cocuklar-vakfi adresinden erişildi. 31. Yaman, F. (2010). Bakıcı Annelerin Sosyo – Ekonomik Ve Çalışma Yaşamlarına İlişkin Özellikleri: Ankara İli Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.