Toplumsal Cinsiyet Temelinde Türkiye’de Kadın ve Eğitim

Toplumsal cinsiyet kavramı, kadınlık ve erkekliğin toplumsal olarak kurulan, öğrenilen kalıplar olduğunu ifade eder. Toplumsal cinsiyetle ilgili çalışmalar ise sadece kadınlarla ilgili yapılan çalışmaları değil, farklı cinsel yönelimlerin ve cinsel kimliklerin hesaba katılması, bunlara yönelikayrımcı tutumların dikkate alınmasını gerekli kılar. Bununla birlikte, bireylerin, toplumda etkin bir rol alması, toplumla uyum içinde yaşayabilmesi haklarını bilmesi ve kullanabilmesi ile yakından ilişkilidir. Bu haklardan biri olan eğitim, diğer haklarını bilmesi ve kullanması açısından son derece önemlidir. Bu düşünce ve yaklaşım temele alınarak bu makalede, öncelikle toplumsal cinsiyet ve eğitim hakkı kavramları ele alınmıştır. Bu kavramlardan hareketle toplumsal cinsiyet açısından Türkiye’de kadının eğitim durumu ve eğitim durumunun bireysel ve toplumsal açıdan yansımalarına yönelik bir durum saptaması yapılmıştır. Bu amaçla eğitim hakkı ve eğitimin bireysel ve toplumsal açıdan önemi üzerinde durulmuştur. Daha sonra Türkiye’de kadının eğitim sürecindeki yerine yönelik istatistikler sunulmuştur. Ayrıca kadının eğitim düzeyi ve toplum ile ilgili istatistikler arasında ilişki kurularak bazıçıkarımlara ulaşılmıştır. Bu çıkarımlara göre, Türkiye’de kız çocuklarının doğumdan itibaren erkek çocuklarına oranla daha dezavantajlı olduğu ve bunun pek çok alanda kendini gösterdiği anlaşılmıştır. Kadının toplumsal yeri ve eğitim düzeyine yönelik bulgular temele alınarak, kadının siyasal ve çalışma yaşamındaki yeri ve belirlenen sorunlara yönelik çözüm çabaları üzerinde tartışılmıştır. Son olarak Türkiye’de kadının eğitim sorunları ile ilgili çözüme yönelik bir bakış açısı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

kadın; toplumsal cinsiyet; eğitim ve kadın; Türkiye’de kadın eğitimi

Women in Turkey on the Basis of Gender and Education

he concept of gender represents that femaleness and maleness are learnt patterns which are established by society. he gender studies necessitate not only the studies about women but also diferent sexual orientations, gender identity and discriminatory attitudes for them should be takeninto account. Moreover, individuals’ taking an active role in society and being able to live in harmony with society is closely related with recognizing and exercising their rights. Education, one of theserights, is extremely signiicant in terms of recognizing and exercising the other rights. Based on this idea and approach, primarily the concepts of gender and right to education are dealt. With reference to these concepts, an assessment of the educational status of women in Turkey and its individual and social relections from the point of gender is conducted. For this purpose, the right to education and the individual and social importance of education is emphasized. Afterwards, the statistical data about the place of women in the education process in Turkey is presented. Furthermore, some inferences are attained by correlating the educational level of women with the statistical data about society. Accordingto these inferences, it is realized that in Turkey, girls have always been more disadvantageous than boys in many ields since their birth. Based on the indings about women’s social status and their educationallevels, women’s status in the business and political life and the solution eforts about the determined problems are discussed. Finally, a solution-oriented perspective concerning the educational problems of women in Turkey is submitted.

Keywords:

women, gender, education and women women’s education in Turkey,

PDF

___

Acar, F. (1993). Women and university education in Turkey. Higher Education in Europe,
, ss. 65-77.
Acar, F. ve Arıner, H. O. (2009). Kadınların insan hakları ve toplumsal cinsiyet eşitliği. Erişim
tarihi: 16 Mart 2014, http://www.mulkiyetetis.gov.tr/ortak_icerik/mulkiyetetis/
kadin.pdf .
Aile yapısı araştırması. (2006). Türkiye İstatistik Kurumu. (2006). Erişim tarihi: 22 Şubat
, http://www.tuik.gov.tr/veribilgi.do?alt_id=41.
Aktürk, S. (2006). Avrupa Birliği sürecinde Türkiye’de çocuk hakları ve güvenliği
(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü.
Alpaydın, Y. (2008). Türkiye’de yoksulluk ve eğitim ilişkileri. İlem Yıllık, 3 (3), ss. 49-64.
Arat, N. (1999). Kadınların insan hakları. Kadın Araştırmaları Dergisi, 5, ss. 5-10.
Ayvaz Kızılgöl, Ö. (2012). Türkiye’de eğitimde cinsiyet eşitsizliğinin yoksulluk üzerindeki
etkisi. Yönetim ve Ekonomi, 1 (19), ss. 179-191.
Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
Bin yıl hedeleri ve toplumda fırsat eşitliği. (2005). Ulusal ve Yerel Sivil İzleme Grupları 2005
Yılı Değerlendirme Raporu. Anne Çocuk Eğitim Vakfı, Kadın Adayları Destekleme
ve Eğitme Derneği.
Binyıl kalkınma hedeleri, evet deyin. (2007). UNICEF. Erişim tarihi: 19 Şubat 2014, http://
www.unicef.org/turkey/sy16/_is16.html.
Çameli, T. (2008). Kız çocukların ilköğretime erişiminde Türkiye’den örnekler. Ankara:
Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları.
Çakır, S. (2005). Eşitsizliğin parlamentodaki tezahürü: Türkiye’de parlamentoda kadın.
Eğitim Bilim Toplum, 10 (3), ss. 40-49.
Çocuk cinsiyeti nedeniyle kadın üzerinde oluşturulan psikolojik şiddet, başlık parası ve
geleneksel evlilikler hakkında komisyon raporu. (2011). TBMM Kadın Erkek Fırsat
Eşitliği Komisyonu Raporu.
Ders kitaplarında insan hakları projesi bulgular ve tavsiyeler raporu. (2009). Erişim tarihi:
Şubat 2014, http://www.tuba.gov.tr/upload/files/insanhaklari.pdf
Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet ayrımcılığı. (2009). Eğitim-Sen. Erişim tarihi: 22 Şubat
, http://panel.stgm.org.tr/vera/app/var/files/e/g/egitim-sen-ders-kitaplarindacinsiyetcilik-
raporu.pdf.
Dünya kalkınma raporu. (2012). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.undp.org.tr/
gozlem2.aspx?websayfano=3312.
Eğitim şurası raporu. (2004). Eğitim-Sen. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.
egitimsen.org.tr/down/ 151106_surarapor.doc.
Erken yaşta evlilikler hakkında inceleme yapılmasına dair rapor. (2009). TBMM Kadın
Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu Raporu.
Ertürk Keskin, N. (2012). Türkiye’de kadın ve eğitim. Erişim tarihi: 25 Şubat 2014,
http://www.academia.edu/5396047/T%C3%BCrkiyede_Kad%C4%B1n_
ve_E%C4%9Fitim_Ocak_2012.
Gümüşoğlu, F. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi, 4 (2),
ss. 39-50.
İstatistiklerle kadın toplumsal cinsiyet istatistikleri takımı. (2011). Türkiye İstatistik
Kurumu Erişim tarihi: 25 Şubat 2014, www.tuik.gov.tr/ıcerikgetir.do?istab_id=238.
Kadın ve eğitim. (2008). T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. Politika
Dokümanı. Ankara
Kadının güçlendirilmesi ve toplumsal cinsiyet eşitliği. United Nations Development
Programme [UNDP] Türkiye. Erişim tarihi: 22 Şubat 2014 http://www.tr.undp.
org/content/turkey/tr/home/ourwork/democraticgovernance/in_depth/
WomenEmpowermentandGenderEquality.html
Kılıç, E. D. ve Tanman, S. (2009). İlköğretim okullarında eğitimde fırsat eşitsizliği.
Üniversite ve Toplum: Bilim, Eğitim ve Düşünce Dergisi. 2 (9). Erişim tarihi: 25 Şubat
, http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=391.
Kırbaşoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan
toplumsal cinsiyet rolleri üzerine bir inceleme. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 3 (2), ss. 129-148.
Kocabaş, İ., Aladağ, S. ve Yavuzalp, N. (2004). Eğitim sistemimizdeki okullaşma oranlarının
analizi. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Kuzgun, Y. ve Sevim, S. A. (2004). Kadınların çalışmasına karşın tutum ve dini yönelimler
arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1 (37), ss.
-27.
Millî eğitim istatistikleri. (2012). Millî Eğitim Bakanlığı: Ankara
Özçelik, A. D. Ö. (2012). Eğitim sistemimizdeki toplumsal cinsiyet eşitliğinin yeri konulu
komisyon raporu. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı.
Özgen, Ö. ve Ufuk, H. (17-21 Ocak 2001). Kırsal kesimde kadın eğitimi. Türkiye Ziraat
Mühendisliği Teknik Kongresi, Ankara. ss.1050-1063.
Üstün, İ. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitliği: Hesaba katabiliyor muyuz? Ankara: Uzerler
Matbaacılık.
Parkman, A. M. (1999). he application of human capital theory to article 27. (A. B.
Andrews ve N. H. Kaufman, Ed.). Implementing the U. N. Convention on the rights
of the child (ss. 149-154). Westport, Ct: Praeger Publishers.
Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik
Bakış, 4 (10), ss. 1217-1230.
Seven, M. A. ve Engin, A. O. (2007). Türkiye’de kadın eğitimi alanındaki eşitsizlikler.
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (9), ss. 177-188.
Toplumsal gelişmede kadının rolü üzerine 1999 dünya raporu. (2004). Eğitim Bilim
Toplum. (G. Toksöz, Çev.) 5 (2), 74-85. Erişim tarihi: 20 Mart 2014 http://www.
egitimbilimtoplum.com.tr/index.php/ebt/article/viewArticle/46.
Türkiye’de kadının durumu raporu. (2012). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı,
Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü: Ankara.
Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. (2008). KSGM: Ankara.
Uysal, Ş. (1981). Atatürk ve çağdaş eğitim. Atatürk ve eğitim. Ankara: Ted Yayınları.
Yaşam memnuniyeti araştırması. (2011). Erişim tarihi: 22 Şubat 2014, http://www.tuik.
gov.tr/pretablo.do?alt_ id=41.
+1 eşittir “sıfır”! Türkiye kadın-erkek eşitliğinde yine “sıfır” çekti. (2012). Kadın Adaylarını
Destekleme Derneği (Kader): İstanbul.