ÖĞRETMEN ADAYLARININ ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ

Bu çalışmada sınıf öğretmenliği, okul öncesi ve özel eğitim bölümlerinde okuyan öğretmen adaylarının engellilere karşı tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma verilerinin toplanmasında, Başbakanlık Özürler İdaresi Başkanlığı tarafından geliştirilen “Özürlülere Yönelik Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fatih Eğitim Fakültesi, sınıf öğretmenliği, okul öncesi ve özel eğitim bölümlerindeki öğrenciler oluşturmaktadır. Evrenin tamamına ulaşıldığı için ayrıca örneklem alınmamıştır. Araştırmanın bulgularına göre; genel olarak öğretmen adaylarının engellilere yönelik tutumlarının olumlu olduğu; bayan öğretmen adaylarının erkek öğretmen adaylarına göre engellilerin eğitim almaları ve çalışma hayatına katılmalarına ilişkin daha olumlu tutuma sahip oldukları saptanmıştır. Öğretmen adaylarının engellilere yönelik tutumları, diğer bazı değişkenlere göre farklılaşmaktadır. Araştırma sonucunda, aday öğretmenlerin engellilere karşı tutumlarının çok daha olumlu olması için, engelli çocukların devam ettiği okul ve sınıflara ziyaretlerde bulunmaları, gözlem yapmaları, engellilere yönelik etkinliklere katılmaları ve öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında kaynaştırma olan sınıflarda uygulama yapmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Engelli Bireylere Yönelik Tutum, Öğretmen Adayları, Öğretmenlik Mesleği, Öğretmen Eğitimi ve Özel Eğitim

EXAMINATION OF THE TEACHER CANDIDATES’ ATTITUDES TOWARDS PEOPLE WITH DISABILITIES

The purpose of this investigation is to identify preservice preschool and special education teachers’perceptions towards individuals with disabilities. To collect research data, “Attitude Scale towardsDisabled” developed by Disability Management Department. Research population is students fromgeneral education, preschool education and special education departments of Fatih Education Facultyin Karadeniz Technical University. All population is reached by the researcher, so there is no researchsampling. According to the findings, preservice teachers’ attitudes are positive in general, femalepreservice teachers are found to be more positive than male preservice teachers about the educationand the employment of individuals with disabilities. Preservice teachers’ perceptions towardsindividuals with disabilities differentiated due to some variables. At the end of the research, to increasepreservice teachers’ perceptions about individuals with disabilities, it is suggested for them to visittheir classrooms and observe. They may take elective courses to be informed about individuals withdisabilities. It is also suggested for them to observe and join activities of individuals with disabilitieswhile they are in inclusion classrooms as a part of their practicum program

Keywords:

Attitudes Towards Disabilities, Teacher Candidates, Teaching Profession, Education and Special Education,

PDF

___

Akman, B. ve Okyay, Ö. (2004). Sınıfında engelli çocuk bulunan ve bulunmayan okul öncesi öğretmenlerinin engelli çocukların kaynaştırılmasına ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı. 1-3 Ekim. İzmir.
Altun, T. ve Gülben, A. (2009). Okul öncesinde özel gereksinim duyan çocukların eğitimindeki uygulamalar ve karşılaşılan sorunların öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi. 28, 253 -272.
Arkonaç, S. (2001). Sosyal psikoloji. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım Ltd.
Atıcı, Recep (2014). Sınıf İçerisinde Öğrenci Davranışlarına Etki Eden Etmenler. International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/ 10.9761/JASSS2445 Number: 28 , p. 413-427
Avcıoğlu, H., Sazak-Pınar, E. & Öztürk, T. (2005). Kaynaştırma uygulamaları okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanan kaynaştırmaya yönelik öğretmen ve anne-baba tutumlarının incelenmesi. XIV. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı, 69-89.
Aydın, A., & Tekneci, E. (2013). Zihin engelliler öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ile kaygı düzeyleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(2), 01-12.
Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Bek, H., Gülveren, H., Başer, A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168.
Çapa Y., ve Çil, N. (2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69–73.
Çelik, Sultan (2011).Öğretmen Tutumları İle İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Benlik Saygısı Düzeyleri Arasındaki İlişki. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Bilim Dalı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
Çolak, M., & Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin Engelliliğe Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1).
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education, (6th ed.). New York: Routledge.
Chong, S.K.S., Forlin C., & M.L. Au. (2007). “The Influence of an Inclusive Education Course on Attitude Change of Pre-Service Secondary Teachers in Hong Kong”. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 35( 2): 161–79.
Demirel, Ö. ve Ün, K. (1987). Eğitim Terimleri, Ankara: Şafak Matbaası.
Diken, H. İ. ve Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında zihin engelli çocuk bulunan ve bulunmayan sınıf öğretmenlerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumlarının karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2 (3), 25-39.
Eripek, S. (2005). Özel gereksinimi olan çocuklar ve özel eğitim. (Ed. S.Eripek). Özel eğitim. Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Ünite 1, 1-14.
ERG (2014). Eğitim İzleme Raporu. Eğitim Reformu Girişimi. www.egitimreformugirisimi. org/files/ EIR2013. 05.05.2017.Web.pdf
Erden, M. (1995). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Sertifikası Derslerine Yönelik Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11: 99-104.
Ergin, Ali, O., Tösten, R., Kaya, M. D., & Köselioğlu, Y. (2014). İlköğretim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamasıyla İlgili Tutum ve Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Kars İli Örneği. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 1(13).
Erişkin, A. Y., Kıraç, S. Y., & Ertuğrul, Y. (2012). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 193, 200-213.
Erturan, N. Ç. ve Aslan, E. (1992). Anaokulu, İlkokul ve Orta Dereceli Okullara Öğretmen Olacak Üniversite Öğrencilerinin Özürlülere Karşı Tutumları, I. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiriler Kitabı, Ankara: YA-PA Yayıncılık.
Gök, G. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. Yüksek lisans tezi (Yayınlanmamış). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri, Kayseri.
Güven, İ. (2001). Öğretmen yetiştirmenin uluslararası boyutu (UNESCO 45. Uluslararası Eğitim Kongresi). Millî Eğitim Dergisi, 150.
Horner-Johnson W, Keys C, Henry D, Yamaki K, Oi F, Watanabe K, et al.(2002). Attitudes of Japanese students toward people with intellectual disability. J Intellect Disabil Res; 46:365-378.
Fakolade, O. A., Adeniyi, S. O., & Tella, A. (2009). Attitude of Teachers towards the Inclusion of Special Needs Children in General Education Classroom: The Case of Teachers in Some Selected Schools in Nigeria.International Electronic Journal of elementary education, 1(3), 155-169.
Fırat, T. (2014). Farklı Eğitim Kademelerinde Görev Yapacak Öğretmen Adaylarının Kaynaştırmaya Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2014(18).
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi (15. baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kağıtçıbaşı, Ç. (1988) İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Giriş, 5.Basım, İstanbul: Beta Yayınları.
Kargın T.(2001). Farklı eğitim özgeçmişlerine sahip öğretmenlerin işitme engelli çocuklara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi; 34:93-105.
Kılıç, A.F. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin engelli öğrencilerin kaynaştırılmasına yönelik bilgilendirilmelerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin değişmesindeki etkililiği. Yüksek lisans tezi (yayınlanmış). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Okul öncesi Eğitimi Programı, Burdur.
Küçükahmet, L. (1976). Öğretmen Yetiştiren Kurum Öğretmenlerinin Tutumları. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları.
Kuzu, S. (2011). Öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları ve öz duyarlılık düzeylerinin karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Mastropieri, M. A., & Scruggs, T. E. (2012). The inclusive classroom: Strategies for effective differentiated instruction. Pearson Higher (Çeviri Editörleri: Mustafa Şahin, Taner Altun).Ankara: Nobel yaynları.
Miller, J.L., Strain, S.P., Mckınley, J., Heckathorn, K. ve Miller, S. (1993). Preschool placement decisions: Are they predictors of future placement? Policy and practice in early childhood special education series. Educational Resources Information Center, ERIC, ED360771.
Orel, A., Zerey, Z., & Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
Özdemir, Hamide (2010). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma Uygulamasına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özaydın, L. ve Çolak, A. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ve okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi hizmet içi eğitim programına ilişkin görüşleri. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 189 – 226.
ÖZİDA (2009). Toplum Özürlülüğü Nasıl Anlıyor: Temel Araştırması. Ankara. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı. Özbaba, N. (2000). Okul öncesi eğitimcilerin ve ailelerin özel eğitime muhtaç çocuklar ile normal çocukların entegrasyonuna (kaynaştırılmasına) karşı tutumları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Şahin, F., & Güldenoğlu, B. (2013). Engelliler konusunda verilen eğitim programının engellilere yönelik tutumlar üzerindeki etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 214-239.
Şahbaz, Ü. ve Kalay, G. (2010). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(19),116-135.
Şahin, H. ve Akyol, A. D. (2010). Evaluation of nursing and medical students’ attitudes towards people with disabilities. Journal of Clinical Nursing, 19(15‐16), 2271-2279.
Sarı, H., Çeliköz, N. ve Seçer, Z (2009). An analysis of pre-school teachers’ and student teachers’ attitudes to inclusion and their self-efficacy. International Journal of Special Education, 24, 30-44.
Sarı, H. ve Bozgeyikli, H. (2003) Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, 183-203.
Tervo, R. C., Azuma, S., Palmer, G., & Redinius, P. (2002). Medical students' attitudes toward persons with disability: a comparative study. Archives of physical medicine and rehabilitation, 83(11), 1537-1542.
TDK, (2016). Bilim ve Sanat Terimleri Sözlüğü. Erişim: http://tdk.gov.tr/index. Tarih: 1 Mart 2016
TÜİK(2017).Özürlü İstatistik Sonuçları. http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1017 (Erişim: 2 Nisan 2017).
Temizkan, M. (2008). Türkçe öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 461–486.
Yaralı, D. (2015). Öğretmen adaylarının özel gereksinimli bireylere yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Education Faculty, 17(2), 431-455.
Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi (yayımlanmamış). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
Yiğiter, S. (2005). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğüne ilişkin bilgi düzeyleri ile özel öğrenme güçlüğü olan çocukların kaynaştırılmasına yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.