Uzm. Psikolog Danışman Melike DOĞAN, Doç. Dr. Esra CEYHAN

Genel Lise Öğrencilerinin Aile İşlevlerinin ve Denetim Odaklarının İncelenmesi

Bu araştırmada, genel lise öğrencilerinin aile işlevlerininve denetim odaklarının cinsiyet, anne babaeğitim düzeyi, anne baba arasındaki anlaşmazlıkdüzeyi değişkenleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığıve denetim odağı ile aile işlevleri arasındaki ilişkilerincelenmiştir. Araştırma, 815 genel lise öğrencisiile gerçekleştirilmiştir. Genel lise öğrencilerinin aileişlevleri algılarına ilişkin veriler “Aile DeğerlendirmeÖlçeği” (Bulut, 1990) ile, denetim odağı algılarına ilişkinveriler ise “Nowicki-Strickland Denetim OdağıÖlçeği” (Yeşilyaprak, 1988) ile toplanmıştır. Genel liseöğrencilerinin kişisel ve ailesel niteliklerine ilişkin verilerintoplanması için araştırmacı tarafından hazırlanan“Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır. Verilerin analizindet testi, tek yönlü varyans analizi, Kruskal Wallis Testi,Tukey HSD testi, Mann Whitney U testi, çoklu regresyonanalizinin aşamalı seçim yöntemi kullanılmıştır.Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; genel liseöğrencilerinin cinsiyet, babaların eğitim düzeyi veanne baba arasındaki anlaşmazlık düzeyine göre aileişlevlerinin farklılaştığı, anne eğitim düzeyine görefarklılaşmadığı görülmüştür. Genel lise öğrencilerinincinsiyet, anne babalar arasındaki anlaşmazlık düzeyinegöre denetim odağının farklılaştığı, anne eğitimdüzeyi, baba eğitim düzeyine göre ise farklılaşmadığıbelirlenmiştir. Aile işlevlerinden genel fonksiyonlar,gereken ilgiyi gösterme, iletişim ve roller işlevlerinindenetim odağını yordadığı bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Aile işlevleri, denetim odağı, genel lise öğrencisi

The Study of High School Student's Family Functioning and Locus of Control

In this study, it was aimed to determine whetherhigh school students’ family functioning and locus ofcontrol is differentiated by gender, education level ofparent, parental incompatibility and the relationshipbetween locus of control and family functioning. Thestudy performed with 815 students. The data abouthigh school students’ perception of family functioningwas collected by “Family Assessment Scale” (Bulut,1990) and data about locus of control was gatheredby “Nowicki-Strickland Locus of Control Scale”(Yeşilyaprak, 1988). It was also used “PersonalInformation Form” for collecting personal and parentaldata. In data anaysis, it was used t-test, one-wayANOVA, Kruskal Wallis Test, Tukey HSD Test, MannWhitney U Test, Stepwise Regression Model. It wasfound that family functioning was differentiated bygender, education level of fathers and parentalincompatibility but it was found that family functioningwas not differentiated by education level of mother. Itwas determined that students’ locus of control wasdifferentiated by gender, parental incompatibility.However, education level of parents did not make anydifference on students’ locus of control. It wasdetermined that general functions, affectiveinvolvement, communication and roles from familyfunctioning features predicted statistically meaningfulstudents’ locus of control.

Keywords:

Family Functions, Locus of Control, High School Student,

PDF

___

Adams, James F. Ergenliği Anlamak. (Çev. Bekir Onur). Ankara: İmge Kitabevi, 1995
Ağır, Meral Sert. “Normal Lise İle İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Denetim Odakları Üzerine Bir İn- celeme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1994.
Aksoy, Ayşe Cerit. “Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Özsay- gı ve Denetim Odağını Etkileyen Bazı Değişken- lerin İncelenmesi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 1992
Alnajjar, Ahmet A. “Adolescents Perceptions Of Family Functioning In The United Arab Emirates”, Ado- lescence. 31, 122: 433-442, 1996.
Argun, Yasemin. “Anne Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Ortaokul Öğrencilerinin Denetim Odağı Üzerine Etkileri”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü, 1995.
Ay, Seniha. “Birliktelikleri Devam Eden Ailelerin Yapı ve İşlevleri İle Boşanmış Ailelerin Yapı ve İşlevleri- nin Karşılaştırılması”. Yayınlanmamış Yüksek Li- sans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
Rotter, J. B. “Generalized Expectancies For Internal vs. External Control Of Reinforcement”, Psyscholo- gical Monographs. 80, 1-28, 1966.
Şar, Ali Haydar. “Lise Son Sınıf Öğrencilerinin Kişilik Tercihlerinin ve Denetim Odaklarının Bazı De- ğişkenlere Göre İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1997.
Tan, Deniz. “Lise Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri İle Denetim Odaklarının Aile Destek Düzeyleri ve Özlük Nitelikleri Açısından Karşılaştırmalı Ola- rak İncelenmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2000.
Tapçan, Kadir Tümay. “Ebeveyn Tutumları İle İlköğre- tim 6-7 ve 8. Sınıf Öğrencilerinin Denetim Oda- ğı İlişkisi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2002.
Türküm, A. Sibel, Ayşe Kızıltaş, Bahriye Yemenci ve Nihal Bıyık. “Anadolu Üniversitesi Öğrencilerinin Öğrenilmiş Güçlülük Düzeyleri İle Aile İşlevleri Algıları Arasındaki İlişkilerin Bazı Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, 2003.
Yağcı, Fatma. “Genel Liselerde Okuyan Öğrencilerin Denetim Odağı ve Güdülenme Düzeyleri İle Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Başarıları Arasın- daki İlişkinin İncelenmesi (Gaziantep Örneği)”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Yeşilyaprak, Binnur. “Lise Öğrencilerinin İçsel ya da Dışsal Denetim Oluşlarını Etkileyen Etmenler”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1988.
__________. “Nowicki-Strickland Denetim Odağı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, VI. Ulusal Psi- koloji Kongresi. Ankara, 1991.
Yörükoğlu, Atalay. Gençlik Çağı: Ruh Sağlığı ve Ruh- sal Sorunlar. 7. Baskı. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım, 1990.
pe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.