Dinî Referanslarda Ailenin Sorumluluğu Bağlamında Çocuğun Dinî Eğitimine Dair Bazı İlkeler

Çocuk insanlık için hayatın devamını sağlayan temel unsur ve gelecek nesillerle bağ kuran bir köprü olması sebebiyle önemlidir. Nesli devam ettirmek arzusu bütün canlılar gibi fıtrî olarak insanda da vardır ve bu arzu insan eksenli değerlendirildiğinde çok daha öne çıkmaktadır. Neslin devamı Müslümanlar özelinde ele alınacak olursa ancak imanlı evlatlarla mümkün olmaktadır; İslam’a göre bu arzu imanla bağlantılı olabilmektedir. İnsan neslinin devamının temel taşı olan çocuk, eğitim ve eğitim sonucuna dair bilgilerin dinimizin temel kaynaklarında sıkça birlikte zikredildiğini görebiliriz. Göz nuru ve gönül ferahlığı anlamında vasıflandırılan çocuk, bazen ebeveynin dünyada iyiliklerini devam ettiren bir sebep iken, bazen de bir emanet anlamında “imtihan vesilesi” olarak ele alınmaktadır.Çocuk eğitimi ile ilgili ilkelerin referans olarak Kur’an ve sünnetten seçilme sebebi hem referans güvenilirliği konusu hem de kültürel kod ve medeniyet algımıza uygun düşmesidir.İslâm dünyasının temel problemlerinden birisi de hedeflediği çocuk ve dolayısıyla insan tipinin oluşturulamamış olmasıdır. Bu insan tipinin oluşmaması, geleceğe yönelik “Nasıl bir çocuk yetiştirelim?” düşüncesini de İslami kültürün değil,  modern kültürün hem çocuklarımızı hem de hayatımızı kuşatarak istediği yöne yönlendirdiğini göstermektedir. Bu çalışmada çocuk ve eğitime dair ilkeler dini referanslar bağlamında değerlendirilerek Kur’an ve sünnette eğitimle ilgili benzerlik gösteren kavramlar birlikte ele alınıp; genellikle vahiy ve sünnetin işaret ettiği noktalarda çocuklarla ilgili tavsiyeler tespit edilmeye çalışılacaktır. Son tahlilde çocuk eğitiminin birinci ve en önemli sorumlusu ebeveynin yapması gereken hususlara değinilerek Müslüman çocuk örnekliğine dair bazı ilkeler üzerinde durulacaktır.

The Principles of Children's Education in the Quran and Sunnah

For all mankind, the child is important because it is the basic element that provides the continuation of life and a bridge that connects with future generations. The desire to continue the generation, as all living things, is also found in human beings, and this desire becomes much more prominent when considered human-oriented. In the case of Muslims, the continuation of generation is only possible with faithful children; According to Islam, this desire may be linked to faith.The basic sources of our religion emphasize the education and education of the child who forms the basis of the human generation. The child, who is characterized in terms of eye and heartfeltness, is sometimes considered to be the cause of the parent's continuing goodness in the world, and sometimes as the occasion for the test in the sense of a safety.The reason why children's education principles are chosen from the Quran and the Sunnah as a reference is the reference issue of reference and the cultural code and civilization.One of the main problems of the Islamic world is that the child and thus the type of human being cannot be created. The fact that this typology does not occur shows that the idea of “What kind of a child should be raised?” does not lead to an Islamic culture, but also to the direction that modern culture requires by encompassing both our children and our lives. It can invert. In this study, the principles of child and education are evaluated in the context of religious references and concepts related to education in Quran and Sunnah are discussed together; generally, it will be tried to determine the recommendations about children at points indicated by revelation and circumcision. In the final analysis, some of the principles regarding the sample of Muslim children will be discussed with regard to the issues that the parent and the most important responsible parent should do.

___

  • Abay, Ahmet. Kur’an’da Kişilik Eğitimini İlkeleri. İstanbul: Düşün Yayınları, 2015.
  • Aclûnî, İsmail b. Muhammed el-Cerrâhî. Keşfü'l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs amme iştehara mine’l-ehâdîsi alâ elsineti’n-nâs II. Dımaşk: Mektebetü İlmi’l-Hadîs, 2001.
  • Aras, Özgü. “Ad Koyma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1: 333. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
  • Başgil, Ali Fuat. Din ve Laiklik. Ankara: Yağmur Yayınları, 2012.
  • Ertuğrul, Boynukalın. “Makâsıdüş-şerîa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27: 423-427. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
  • Başoğlu, Tuncay. “Tezkiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41: 77-79. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
  • Dodurgalı, Abdurrahman. Ailede Din Eğitimi. İstanbul: Timaş Yayınları, 2010.
  • Doğan, D. Mehmed. Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz Yayınları, 1996.
  • Ertürk, Selahaddin. Eğitimde Program Geliştirme. Ankara. Edge Akademi Yayınları, 2013.
  • Gazzâlî, Muhammed. Ey Oğul. İstanbul: Marifet Yayınları, 1992.
  • Hökelekli, Hayati. “Çocuk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 8: 361-363. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
  • Kazıcı, Ziya – Ayhan, Halis. “İslâm Tarihinde Tâlim ve Terbiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 545-548. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku. Konya: Hikmetevi Yayınları, 2014.
  • Karaman, Hayrettin – Çağırıcı, Mustafa – Dönmez, İbrahim Kafi – Gümüş, Sadreddin. Kur’an Yolu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007, 4.
  • Kutup, Seyyid. Fî Zılâli’l-Kur’an. İstanbul: Dünya Yayınları, ts.
  • Koç, Ahmet. Din Eğitiminde Etkili İletişim. İstanbul: Rağbet Yay., 2011.
  • Korkmaz, Mehmet. Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2017.
  • Köylü, Mustafa. ”Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Din Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/2 (2004): 137-154.
  • Köylü, Mustafa – Altaş, Nurullah. Din Eğitimi. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
  • Markham, Ursula. Çocukluk Travmaları. İstanbul: Alfa Yayınları,1998.
  • Memduhoğlu, Hasan Basri – Yılmaz, Kürşad. Eğitim Bilimine Giriş. Ankara. Pegem Akademi, 2012.
  • Özel, Ahmet. “Tehzîb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 325-328. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Paçacı, İbrahim. “Edep”. Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
  • Sağlam, İsmail. “Hz. Peygamberin Çocuk Eğitiminde Öne Çıkardığı Hususlar”. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11/2 (Haziran 2002): 167-190.
  • Şirin, Mustafa Ruhi. Dersimiz Çocuk. İstanbul: İz Yayınları, 2012.
  • Topaloğlu, Bekir, “İrşad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22: 454-455. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
  • Yavuz, Kerim. Günümüzde Din Eğitimi. Adana: Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1998.
  • Yavuz, Kerim. Çocuk ve Din. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları, 1994.
  • Yazıbaşı, Muhammed. “Okulöncesi Çocuklarda Dini Duygunun Kökenleri ve Beslenme Kaynakları”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 671/1 (Ocak 2016): 323-334.