Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanım ve Doyumları Üzerine Bir Saha Araştırması

Dünya çapında binlerce bilgisayar ağını birbirine bağlayan bir ağ olarak kavramlaştırılan internet, iletişim teknolojilerindeki gelişme ve değişmeler sonucunda toplumsal yaşamımızdaki yerini almıştır. Özellikle 1990'lı yılların ikinci yarısından itibaren gerek dünyada gerekse de ülkemizde kullanımı yaygınlaşan internet, etkileşimlilik özelliğiyle geleneksel kitle iletişim araçlarından farklı olarak, edilgen durumdaki izler kitleyi etken konuma taşımıştır. Artık internet kullanıcıları yüzyüze iletişimde olduğu gibi karşılıklı ileti alış-verişinde bulunabilmektedirler. Yine bireyler bilgisayarlarının birkaç tuşuna basmak suretiyle ihtiyaç duyduğu her türlü bilgiye hızlı bir şekilde ulaşabilmekte; dünyada meydana gelen gelişmelerden anında haberdar olmakta; eğlenceli ve hoşça vakitler geçirebilmekte; sevdikleriyle ve tanıdıklarıyla sohbet edebilmekte, bankacılık işlemlerini yerine getirebilmekte ve hatta alış-veriş yapabilmektedirler. İşte bu araştırmada gündelik yaşantımızın artık her alanında yansımalarını hissettiğimiz internetin kullanım özellikleri ve alışkanlıklarımız üzerindeki etkileri; Selçuk Üniversitesi'nden basit tesadüfî örneklem yoluyla seçilen 487 öğrenci üzerinde yapılan anket çalışmasıyla ortaya konulmuştur. Araştırma sonucuna göre deneklerin internet kullanımında etkili olan 6 faktör tespit edilmiştir. Bu faktörler önem sırasına göre sosyal kaçış, bilgilenme, boş zamanları değerlendirme, ekonomik fayda, sosyal etkileşim ve chat ve eğlencedir. Deneklerin ne zamandan beri internet kullandığı, deneklerin internet kullanma becerisi, haftalık internet kullanım süresi, günlük internet kullanım süresi, internete duyulan güven, cinsiyet ve öğrencilerin aylık harcama miktarı internet kullanım ve doyum motivasyonlarına verilen önem düzeyini etkileyen en temel değişkenler konumundadır.

___

  • Abdulla R A (2003) The Uses and Gratifications of the Internet Among Arab Students in Egypt, Unpublished Doctoral Dissertation, University of Miami, UMI Dissertation Information Service.
  • Abelman R (1988) Motivations for Viewing “The 700 Club”, Journalism Quarterly, 65, 112-118.
  • Armstrong M H (1999) The Gratification Dimensions of the İnternet’s World Wide Web: An Exploratory Study, Unpublished Doctoral Dissertation, The Florida State University, UMI Dissertation Information Service.
  • Anık C (2003) Bilgi Fabrikaları ve Müşteriler, Altın Küre Yayınları, Ankara.
  • Atabek Ü (2003) İletişim Teknolojileri ve Yerel Medya İçin Olanaklar, S Alankuş (der.), Yeni İletişim Teknolojileri ve Medya, Habercinin El Kitabı Dizisi: 3, IPS İletişim Vakfı Yayınları, İstanbul, ss. 55-84.
  • Baldwin J R, Perry S D and Moffitt M A (2003) Communication Theoris for Everyday Life, Pearson Education, Inc., Boston.
  • Charney T R (1996) Uses and Gratifications of the Internet, Unpublished Master of Arts Dissertation, Michigan State University, UMI Dissertation Information Service.
  • Choi Y J (2001) Invertigating Koreans’ Internet Use Patterns and Motivations, and Exploring Vulnerability of Internet Dependency, Unpublished Doctoral Dissertation, The University of Southern Mississippi, UMI Dissertation Information Service.
  • Cox-Otto P J (2003) Adolescents’ Uses and Gratifications of the Internet and the Interplay of Involvent and Gratifications Matching, Unpublished Doctoral Dissertation, The Faculty of the Graduate School of the University of Minnesota, UMI Dissertation Information Service.
  • Dimmick J, Kline S and Stafford L (2000) The Gratification Niches of Personal E-mail and the Telephone, Communication Research, 27 (2), 227-248.
  • Eigmey J (1997) Profiling User Responses to Commercial Web Sites, Journal of Advertising Research, 37 (3), 59-66.
  • Erdoğan İ ve Alemdar K (2002) Öteki Kuram: Kitle İletişime Yaklaşımların Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi, Erk Yayınları, Ankara.
  • Ferguson D A and Perse E M (2000) The World Wide Web as a Functional Alternative to Television, Journal of Broadcasting & Electronic Media, 44 (2), 155-174.
  • Fiske J (1990) Introduction to Communication Studies, Second Edition, Routledge, London.
  • Flaherty L M, Pearce K J and Rubin R B (1998) Internet and Face-to-Face Communication: Not Functional Alternatives, Communication Quarterly, 46 (3), 250-268.
  • Flanagin A J and Metzger M J (2001) Internet Use in the Contemporary Media Environment, Human Communicaiton Research, 27 (1), 153181.
  • Gerbner G (2005) Kitle İletişim Araçları ve İletişim Kuramı, E Mutlu (der. ve çev.), Kitle İletişim Kuramları, Ütopya Yayınevi, Ankara, ss. 75-100.
  • Gökçe O (2003) İletişim Bilimine Giriş: İnsanlararası İlişkilerin Sosyolojik Bir Analizi, Turhan Kitabevi, Ankara.
  • Grace-Farfaglia P, Dekkers A et al. (2006) Multinational Web Uses and Gradifications: Measuring the Social Impact of Online Community Participation Across National Boundaries, Electron Commerce Res, 6, 75-101.
  • Hardt H (1999) Eleştirelin Geri Dönüşü ve Radikal Muhalefetin Meydan Okuyuşu: Eleştirel Teori, Kültürel Çalışmalar ve Amerikan Kitle İletişimi Araştırması, M Küçük (der. ve çev.), Medya İktidar İdeoloji, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, ss. 15-75.
  • Katz E, Blumler J G and Gurevitch M (1974) Uses and Gratifications Research, Public Opinion Quarterly, 37 (4), 509-523.
  • Katz E, Blumler J G and Gurevitch M (1995) Utilization of Mass Communication by the İndividual, O Boyd-Barrett and C Newbold (Eds.), Approaches to Media: A Reader, Arnold Published, London, pp. 164-173.
  • Kaye B K (1998) Uses and Gratifications of the World Wide Web: From Couch Potato to Web Potato, The New Jersey Journal of Communication, 6 (1), 21-40.
  • Kaye B K and Johnson T J (2002) Online and in the Know: Uses and Gratifications of the Web for Political Information, Journal of Broadcasting & Electronic Media, 46 (1), 54-71.
  • Koçak, A (2001) Televizyon İzleyici Davranışları, Televizyon İzleyicilerinin Tercihleri ve Doyumları Üzerine Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Koçak A and Özcan Y Z (2002) Information or Entertainment?: Use of Internet Among University Students in Turkey, International Conference on Media and Communication in the ESociety of the Century: Access and Participation, Moscow, October 17-19.
  • Koçak A ve Kaya A Y (2004) Information and More: Uses and Gratifications of Print Newspaper Among University Students in Turkey, 2nd International Symposium, Communication in the Millennium: A Dialogue Between Turkish American Scholars, Vol. II, İstanbul, pp. 1099-1107.
  • Korgaonkar P K and Wolin L D (1999) A Multivariate Analysis of Web Usage, Journal of Advertising Research, 39, March-April, 53-68.
  • Lin C A (1999) Online- Service Adoption Likelihood, Journal of Advertising Research, 39, March-April, 79-89.
  • Lin C A (2001) Audience Attributes Media Supplementation, and Likely Online Service Adoption, Mass Communication & Society, 4 (1), 19-38.
  • Lull J (2002) Media, Communication, Culture, Polity Press, Cambridge.
  • McLeod J M, Kosicki G M ve Pan Z (2003) Medya Etkilerinin Anlaşılması, M S Çebi (çev. ve der.), Medya Etki Araştırmaları, Alternatif Yayınları, Ankara, ss. 123-178.
  • McQuail D (1994) Mass Communicaion Theory: An Introduction, Sage Publications, London.
  • McQuail D (2005) McQuail’s Mass Communication Theory, Sage Publications, London.
  • McQuail D ve Windahl S (1993) İletişim Modelleri, M Küçükkurt (çev.), İmaj Yayınları, Ankara.
  • Morris M and Ogan C (2004) The Internet As Mass Medium, D McQuail (Ed.), McQuail’s Reader in Mass Communication Theory, Sage Publications, London, pp. 134-145.
  • Newhagen J E and Rafaeli S (1996) Why Communication Researchers Should Study the Internet: A Dialogue, Journal of Communication, 46 (1), 4-13.
  • Orhan F ve Akkoyunlu B (2004) İlköğretim Öğrencilerinin İnternet Kullanımları Üzerine Bir Araştırma, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 107-116.
  • Özcan Y Z ve Koçak A (2003) Research Note: A Need or a Status Symbol? Use of Cellular Telephones in Turkey, European Journal of Communication, 18 (2), 241-254.
  • Papacharissi Z and Rubin A M (2000) Predictors of Internet Use, Journal of Broadcasting & Electronic Media, 44 (2), 175-196.
  • Park I (2004) Internet Usage of Korean and American Students: A Uses and Gratifications Approach, Unpublished Doctoral Dissertation, The Faculty of Southern Mississippi, UMI Dissertation Information Service.
  • Parker B J and Plank R E (2000) A Uses and Gratifications Perspective on the Internet As a New Information Source, American Business Review, 18 (2), 43-49.
  • Perse E M and Ferguson D A (2000) The Benefits and Costs of Web Surfing, Communication Quarterly, 48 (4), 343-359.
  • Polat N (2002) İnternetin Alışkanlıklarımız Üzerine Etkileri, Selçuk İletişim, 2 (2), 12-22.
  • Rosengren K E (2003) Communication: An Introduction, Sage Publications, London.
  • Rubin A M (1979) Television Use by Children and Adolescents, Human Communication Research, 5 (2), 109-120.
  • Rubin A M and Bantz C R (1987) Utility of Videocassette Records, The American Behavioral Scientist, 30 (5), 471-485.
  • Ruggiero T E (2000) Uses and Gratifications Theory in the 21st Century, Mass Communication & Society, 3 (1), 3-37.
  • Severin W J ve Tankard J W (1994) İletişim Kuramları: Kökenleri, Yöntemleri ve Kitle İletişim Araçlarında Kullanımları, A A Bir ve S Sever (çev.), Anadolu Üniversitesi Kibele Sanat Merkezi Yayını, Eskişehir.
  • Song I, LaRose R et al. (2004) Internet Gratifications and Internet Addiction: On the Uses and Abuses of New Media, CyberPsychology & Behavior, 7 (4), 384-394.
  • Stafford T F and Stafford M R (2004) Determining Uses and Gratifications for the Internet, Decision Sciences, 35 (2), 259-288.
  • Şeker T B (2005) İnternet ve Bilgi Açığı, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
  • Timisi N (2003) Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara.
  • Windahl S, Signitzer B H and Olson J T (1992) Using Communication Theory: An Introduction to Planned Communication, Sage Publications, London.
  • Wright C R (1986) Mass Communication: A Sociological Perspective, Random House, New York.
  • Yaylagül L (2006) Kitle İletişim Kuramları: Egemen ve Eleştirel Yaklaşımlar, Dipnot Yayınları, Ankara.
  • Yumlu K (1994) Kitle İletişim Kuram ve Araştırmaları, Nam Basım Ltd., İzmir.
  • “Türkiye’den İnternet Rakamları”, http://www.haber7.com/haber.php?haber_id=2 32954, (Erişim: 14.05.2007).