SİNOP İLİ ORTAÇAĞ BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ

Karadeniz’in tek tabii limanı olan Sinop, ilk çağlardan beri önemli bir askerî ve ticarî merkez konumunda olmuştur. Bizans döneminde Trabzon’dan gelen İpek yolu ticaretinin önemli bir noktası olan şehir sonraki dönemlerde de bu önemini devam ettirmiştir. 1085 yılında Karatekin tarafından Büyük Selçuklu hâkimiyetine alınan Sinop, kısa bir süre sonra tekrar Türklerin elinden çıkmıştır. Şehir, 1214 yılında I. İzzeddîn Keykâvûs tarafından Selçuklu hâkimiyetine girmiş ve Türk-İslam beldesi haline getirilmesi için yoğun çalışmalar yapılmıştır. Sinop, Türkiye Selçukluları döneminde de askerî ve ekonomik önemini devam ettirmiştir. Güneyde Antalya ve Alanya limanları ile kuzeyde Sinop limanının Selçukluların eline geçmesi devleti ekonomik yönden önemli bir merkez haline getirmiştir. Sinop, Selçukluların kuzey ülkelerine karşı plânladıkları askerî harekâtların da merkezi olmuştur. Nitekim I. Alâeddîn Keykûbâd döneminde yapılan Suğdak Seferi buradan icra edilmiştir. Şehir coğrafî konumu nedeniyle Trabzon Rum Devleti’nin vazgeçemediği bir yer olmuştur. Kösedağ savaşından sonra Türkiye Selçuklularının zayıflamasıyla burası tekrar Trabzon Rum Devleti’nin eline geçmiştir. Şehir 1277 yılından itibaren Pervaneoğulları, Candaroğulları, İsfendi-yaroğulları ve Kızıl Ahmediler’in hâkimiyetinde kalmıştır. Beylikler döneminde Sinop’ta Türk-İslam kültürü yerleşmeye devam etmiştir. 1461 yılından itibaren Osmanlı hâkimiyetine giren şehir bu dönemde de askeri ve ticari önemini büyük ölçüde korumuştur. Bu çalışmada Sinop’un Ortaçağ tarihi ile ilgili bir bibliyografya denemesi yapılmıştır. Ortaçağ Sinop tarihi ile ilgili ayrıntılı bir bibliyografya çalışması mevcut değildir. Çalışma bu alandaki eksikliği doldurmayı hedeflemektedir. Çalışmada sadece Sinop üzerine yapılan müstakil çalışmalar değil aynı zamanda Ortaçağ Sinop’u hakkında bilgi verilen çalışmalar da değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ortaçağ, Sinop, Bibliyografya, Bizans, Selçuklular, Beylikler

A MEDIEVAL BIBLIOGRAPHICAL STUDY OF SİNOP PROVINCE

Sinop, the only natural port of the Black Sea, has been an important military and commercial centre since ancient times. The city, which was an important point of the Silk Road trade from Trabzon during the Byzantine period, continued this importance in the following periods. Sinop was taken over by the Great Seljuks by Karatekin in 1085 but soon fell out of the Turks again. During the reign of Izzeddîn Keykâvûs I in 1214 intensive efforts were made to turn it into a Turkish-Islamic town. Sinop, also continued its military and economic importance in the Turkish Seljuk period. The seizure of the Sinop port in the North, besides the Antalya and Alanya ports in the South, made the state an important economic centre. Thus, Sinop became the centre of the military operations planned by the Seljuks against the northern countries. As a matter of fact, the Suğdak Expedition in the period of Alâeddîn Keykûbâd was conducted here. Due to its geographical location, the city became a place where the Greek Empire of Trebizond could not be abandoned. After the battle of Kösedağ, with the weakening of the Turkey Seljuks, it was re-conquered by the Greek Empire of Trebizond. After 1277, the city was dominated by Pervaneogullari, Candarogullari, Isfendiyarogullari and Kizil Ahmedis. Turkish-Islamic culture continued in Sinop during the period of Principalities. The city, under the Ottoman rule since 1461, maintained its military and commercial importance in this period. This study is aimed at a bibliographical examination of the medieval history of Sinop since there is no detailed bibliography on the history of Medieval Sinop. The study reviews and evaluates the studies about the medieval Sinop as well as the independent studies on medieval Sinop.

Keywords:

Medieval, Sinop, Bibliography, Byzantium, Seljuks, Beyliks,

PDF

___

KAYNAKLAR
ANNA KOMNENA, Alexiad, Çev. Bilge Umar, İnkılap Yay., İstanbul 1996. Anonim Tevârîh-i Âl-i Selçuk, Çev. Halil İbrahim Gök-Fahreddîn Coşguner, Atıf Yay., Ankara 2014.
Anonim, Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III Histoire des Seldjoukıdes d’asie Minure, Haz. Feridun Nafız Uzluk, Ankara 1952.
BAL, Mehmet Suat, “Türkiye Selçuklu Devleti Tarihinde Bir Dönüm Noktası; II. İzzeddin Keykavus Dönemi”, Tarih Araştırmaları Dergisi, (2005), C:24, S: 38, ss. 239-258.
BARAT, C., “Roma Dönemi Pontus at Bithynia Eyaleti”, Roman Art and Civilization- a Common Language in Antiquity, (coordinator) Mihaela Lakob, România 2014.
BARAT, C., “Roma Dönemi Sinope Tarihi”, Roman Art and Civilization- a Common Language in Antiquity, (coordinator) Mihaela Lakob, România 2014.
ÇAPAR, Ömer, “Karadeniz’de En Eski Grek Yerleşmeleri”, A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1991, C: XV, S: 26, ss. 303-327.
ESEMENLI, Esemenli, “Alâeddin Camii ve Medresesi”, DİA, C: II, ss. 328-329.
GREGORY ABÛL-FARAC, Abûl-Farac Tarihi, C: II, Çev. Ömer Rıza Doğrul, TTK, Ankara 1999. HEREDOTOS, Tarih, Çev. Müntekim Ökmen, Türkiye İş Bankası, İstanbul 2012.
HEYD, W., Yakın-Doğu Ticaret Tarihi, Çev. E. Ziya Karal, TTK, Ankara 2000.
İBN BIBÎ, El-Hüseyin b. Muhammed b. Ali El-Ca‘feri Er-Rugadi, El-Evamirü’l Ala’iyye fi’l umuri’l-Ala’iyye (Selçuknâme), I, Çev. Mürsel Öztürk, Kültür Bakanlığı 1000 Temel Eser Dizisi, Ankara 1996.
İBN BIBÎ, El-Hüseyin b. Muhammed b. Ali El-Ca‘feri Er-Rugadi, Selçuknâme, Haz. Refet Yınanç-Ömer Özkan, Kitabevi Yay., İstanbul 2010.
KEÇIŞ, Murat, Trabzon Rum İmparatorluğu ve Türkler 1204-1404, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
KERÎMÜDDIN MAHMUD-I AKSARAYÎ, Müsâmeretü’l-Ahbâr, Çev. Mürsel Öztürk, Ankara 2000.
KOÇAK, Özdemir, “Erken Sinop Yerleşmeleri”, Belleten, 2003, C: LXVII/250, ss.697-718.
MUHAMMED ET-TANCÎ, İbni Batûta Seyahatnâmesi “Tuhfetu’n-Nuzzâr fi Garaibi’l-Emsâr”, C: I-II, İstanbul 1983.
MÜNECCIMBAŞI Ahmet b. Lütfullah, Câmiu’d-Düvel Selçuklular Tarihi Anadolu Selçukluları ve Beylikleri, Haz. Ali Öngül, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2017.
REDFORD, S., “Sinop in the Summer of 1215, The Beginning of Anatolian Seljuk Architecture”, Ancient Civilizations from Scythia to Siberia, 16, 2010.
RUYSBROECK, Willem, Mengü Han’ın Sarayına Yolculuk 1253-1255, Çev. Zülal Kılıç, İstanbul 2010.
STRABON, Antik Anadolu Coğrafyası, Çev. Adnan Pekman, İstanbul 2009.
STRANGE, Guy Le, Doğu Hilafetinin Memleketleri, Haz. Adnan Eskikurt ve Cengiz Tomar, Yeditepe Yay., İstanbul 2015.
ŞAHIN, Mustafa- TUNÇ, Zekiye, “Türkiye Selçuklularının Sinop’un Fethinde Gâşiye’yi Hâkimiyet Âlameti Olarak Kullanmaları ve Fetih İçin Gönderilen Fütüvvetnâme”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 2018, C: 17, S:2, ss. 701-710.
TELLIOĞLU, İbrahim, Osmanlı Hâkimiyetine Kadar Doğu Karadeniz’de Türkler, Serander Yayınları, Trabzon 2007.
TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, Boğaziçi Yayınları, İstanbul 1998.
TURAN, Osman, Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar, TTK, Ankara 2014.
ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir, “Sinop’ta Candar Oğulları Zamanına Ait Tarihi Eserler”, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 1949, S: V, ss. 152-191.
ÜLKÜTAŞIR, M. Şakir, “Sinop’ta Selçukîler Zamanına Ait Tarihi Eserler”, Türk Tarih, Arkeologya ve Etnografya Dergisi, 1949, S: V, ss. 152-191.
DEMIRKAYA ÜSTÜN, Fulya-TULUK, Ömer İskender, “Eflatun’un ‘Kurbağa’sı Sinope’den Sinop’a: Kaynaklara Göre Sinop Kentinin Fiziksel Gelişimi”, METU JFA, 2012/1, C: XXIX, S: 1, ss. 45-68.
UZUNÇARŞILI, İ. Hakkı, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri, TTK, Ankara 1988.
YAKUPOĞLU, Cevdet, Kuzeybatı Anadolu’nun Sosyo-Ekonomik Tarihi, Gazi Kitabevi, Ankara 2009.
YAZICIZÂDE ALI, Tevârîh-i Âl-i Selçuk, Haz. Abdullah Bakır, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2017.
YÜCEL, Yaşar, Anadolu Beylikleri Hakkında Araştırmalar I, TTK, Ankara 1991.