PİLEKİ, TAŞ SACI YAPIMI ÜZERİNE: BODAMLİ (GÜNEYSU) KÖYÜ, VAKFIKEBİR/TRABZON

Taştan pişirme ürünleri yapımı Doğu Karadeniz geleneksel kültüründe yaygın bir uygulamadır. Bunun büyük ölçekli bir örneği taş fırınlardır. Daha küçük ölçekli ürünler pileki denen taş ocaklar ile bunların üzerine konularak kullanılan sac taşlarıdır. Yazıda, bunların Trabzon’un Vakfıkebir ilçesinde üretildiği ortam ve üretim süreciyle ilgili gözlemler yer almaktadır. Günümüzde kaybolmakta olan geleneksel bir kültür varlığının bir parçası olan taştan küçük iki pişirme aracı ile ilgili bir tespit çalışması yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Pileki, taş sacı, Vakfıkebir

PRODUCTION OF HOT-STONE COOKING IN BODAMLI (GÜNEYSU) KÖYÜ, VAKFIKEBİR/TRABZON

Hot-stone cooking is a common practice in Eastern Black Sea traditional culture. A large-scale example of this is the stone oven called taş fırın made by talented masons. Another type of hot stone cooking is pileki, a smaller scale stone container made by carving the stone as a huge bowl with a flat basement, in which the food is cooked once covered by a plane stone tablet called taş sacı. The article presents the observations of the environment and production process in the Vakfıkebir district, Trabzon, where these hot-stone cooking equipments are still produced. The findings and observations about these two types of hot-stone cooking are recorded and small cooking tools made of stone are documented since hot stone cooking is a part of the traditional cultural asset now disappearing.

Keywords:

Trabzon hot-stone cooking Pileki, taş sacı, Vakfikebir,

PDF

___

ARIKAN, Alev Dündar-ÖZKEŞKEK, Maksut, “Türk Mutfağında Geleneksel Ekmek Pişirme Yöntem, Araç ve Gereçlerinin Yaşatılması: Pileki Örneği”, Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, Vol: 41, Spring 2019, pp. 52-61.
KAZMAZ, Süleyman, Rize-Çayeli/Halk Kültürü Araştırmaları II (Küçük Sanat Hayatı), Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları, Ankara 2001.
OĞUZ, Burhan, Türkiye Halkının Kültür Kökenleri 1-Teknikleri, Müesseseleri, İnanç ve Âdetleri / Giriş - Beslenme Teknikleri, İstanbul Matbaası, İstanbul 1976.
UZUN, Ali-UZUN, Sebahat, Taşhanadan Aşhaneye Pileki, İyidere Kaymakamlığı Kültür Yayınları, Ankara 2008.
“50 Yıldır Pileki Yapıyor”, http://www.toplumgazetesi.com/haber/50-yildir-pleki-yapiyor-3067.html, (Erişim:23/12/2018).
“Onbin Yıllık Geleneğin Son Ustası-Çarşamba’da Son Temsilci”, http://www. gazetearena.com/haber/son-temsilci, (Erişim: 23/12/2019).
“Pileki Mağarasının Turizme Kazandırılma Projesi”, https://www.haberler.com/ pileki-magarasinin-turizme-kazandirilmasi-projesi-3654647-haberi/, (Erişim: 25/12/2018.
“Pileki Ekmeği Kuşaktan Kuşağa Aktarılıyor.”, https://www.trtavaz.com.tr/fotogaleri/ pileki-ekmegi-kusaktan-kusaga-aktariliyor/5910217401a30a23dc718f2f,(Erişim: 23.12.2018)
“Pileki Ekmeğinin Tadı”, http://blog.milliyet.com.tr/pileki-ekmeginin-tadi/Blog/? BlogNo=367047, Erişim: 05.07.2019.