TİRMİZÎ’NİN İLELÜ’S-SAGÎR ADLI ESERİNİN HADİS USÛLÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Geleneğimizde hadis usûlüne dair pek çok eser yazılmıştır. Bu eserler, mütekaddimûn ve müteahhirûn dönemi olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Mütekaddimûn dönemi hadis usûlü eserleri, ihtiva ettikleri her tür bilgiyi kaynağına senediyle birlikte isnat ederken, müteahhirûn dönemi eserlerde bu özellik bulunmamaktadır. Bu farklılık, her iki dönemde de yazılan eserler için ayırt edici bir özelliktir. Yaygın kanaate göre mütekaddimûn dönemine ait ilk eser, Râmehürmüzî’nin (ö.360/971) el-Muhaddisu’l-Fâsıl Beyne’r-Râvîve’l-Vâ’î adlı eseridir. Ancak günümüze ulaşmamakla birlikte bu eserden önce Ali el-Medînî’nin (ö.234/848) İlmu’l-Hadis adında bir eser yazdığı kaynaklarda geçmektedir. Ayrıca günümüze ulaşmış olan Ebû Îsâ et-Tirmizî’nin (ö.279/892) İlelü’s-Sağîr adlı eseri de zannedildiği gibi bir “ilel” eseri olmayıp, aksine hadis usulüne dair bir eserdir. Nitekim bu eserle ilgili yaptığımız incelemede, eserin illetli rivâyetleri toplayan bir eser olmayıp hadis usûlünün bazı temel konularını ihtiva ettiği görülmüştür. Bu çalışmamızda, Ebû Îsâ et-Tirmizî’nin İlelu’s-Sağîr adlı eserini hadis usulü yönünden incelemeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler:

Tirmizî, Hadis, Usul, İlel, Sağîr

PDF

___

Kaynakça İBN ARABÎ el-MÂLİKÎ, Ebû Bekr, Muhammed b.Abdullah b.Muhammed, Aridetu’l-Ahvezî bi Şerhi Sahihi’t-Tirmizî, Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, bty. EBU’L-BEREKÂT, Muhammed b. Ahmed Ebu’l-Berekât, El-Kevakibu’n-Nirât fi Ma‘rifeti Men İğtelete Mine’r-Ruvvâti’s-Sikât,thk. Abdu’l Kayyum-Abdu’r- Rabbilğenî),el-Mektebetu’l-İmdâdiyye, Mekke 2. Baskı, 1999. ITR, Nurettin b. Muhammed, el-İmâmu’t-Tirmizî ve’l-Muvâzenetu beyne Câmiî’hi ve beyne’s-Sahihayn, Matba‘at’u Lecneti’t-Telîfî ve’t-Tercümeti li’n-Neşr, 1970. İBN EBÎ HATİM, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris er-Râzi, İlelü’l-Hadis, Dâru’l-Ma‘rifet’i Beyrut, 1986. İBNU’L-CEVZÎ, Ebû’l-Ferec Abdurrahman b. Ali, el-İlelü’l-Mütenâhiye fi’lAhadisi’l-Vâhiye, Dâru’l-Kutubi’l ‘İlmiyye, Beyrut 1983. İBN MULAKKîN, Sirâcuddîn Ömer b. Ali b. Ahmed el-Ensârî, el-Mukni‘ fî Ulûmi’l-Hadis, Dâr Fevvâz li’n-Neúr, Suudi Arabistan,1992. İBN RECEP EL-HANBELÎ, Abdurrahman b. Ahmed, Şerhu İleli’t-Tirmizî, thk Nurettin Itr, Dâru’l-Melâh 1978, İBN SALAH, Ebû Âmr Osman b.Abdurrahman, Eş-Şehrezûrî, Mukaddimet’u İbnu’s-Salâh fî‘Ulumi’l-Hadis, Mektebetu’l Mütenebbî, Kahire, bty. İBN TEYMİYE, Takîyuddin, Ahmed, İlmu’l-Hadis, Dâru’l kutubi’l-İlmiyye, Beyrut, 1985. KEŞMİRÎ, Muhammed Enver Şah, el-‘Arfu’ş-Şezî, Şerhu Süneni’t-Tirmizî, Mahmud Şakir tsh, Beyrut, 2004. KENKÛHÎ, Râşîd Ahmed, el-Kevkebu’d-Durî ‘Ala Cami‘i’t-Tirmizî, tsh. Muhammed Zekeriyya Hindistan, 1975 MÜBÂREKFÛRÎ, Ebu’l-‘Alâ Muhammed b. Abdurrahman b. Abdurrahim, Tuhfetu’l-Ahvezî Şerhu Câmiî’t-Tirmizî, Zâid b. Sabrî, Beytu’l-Efkâri’l-Duveliyye, Byy, 1986. MEDİNÎ, Ali b. Abdullah b.Cafer es-Sa’dî, el-İlel, thk. Muhammed Mustafa el-‘Azami, Mektebetu’l-İslamî, 2. Baskı, bty. byy. ÖZDEMiR, Veysel, Tirmizî ve el-İlelü’l-Kebîr’inin İlel İlmindeki Yerine Genel Bir Bakış, Turkish Studies International Periodical Fort The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Ankara 2014. RÂMEHÜRMÜZÎ, Ebû Muhammed el-Hasen b. Abdurrahman b. Hallâd el-Farisî, el-Muhaddisu’l-fâsıl Beyne’r-Râvî ve’l-Vâî, thk. Muhammed ‘Accâc el-Hatip Dâru’l-Fikr, Beyrut 3. Baskı, 1404. SAÎD, Hemmam Abdurrahim, Tahkîk ve Dirâse ‘Ala Şerhi İlel Tirmizî li İbn Recep el-Hanbelî, Mektebetu’r-Rüşd, Riyad 2001. TİRMİZÎ, Ebû İsâ Muhammed b. İsâ b. Sevre, el-Câmi‘u’t-Tirmizî vehuve Sünen, tah. Ahmed Muhammed Şakir, İbrahim ‘Atve ‘Avd,Dâr İhyâu’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut, bty.