Taberistân Emiri Mâzyâr b. Kârin’in Abbasi İdaresine İsyanı

Taberistân’ın mahalli hanedanları içerisinde bulunan Kârinîlerin lideri Mâzyâr b. Kârin, halife Me’mun döneminde Müslüman oldu ve bölgeye vali olarak atandı. Mâzyâr, Taberistân’a vali olarak atandıktan sonra öteden beri iktidar mücadelesi verdiği Bâvendîler üzerinde hâkimiyet kurdu. Bir süre sonra bütün bölgeyi ele geçirdi ve başına buyruk hareket ederek Horasan valisi Abdullah b. Tâhir’e ödemesi gereken vergiyi ödememeye başladı. Yapmış olduğu uygulamalar nedeniyle halife tarafında merkeze çağrıldıysa da bu emre uymadı. Hakkında birçok iddia ortaya atıldı. Bâbek ve Afşin ile ortak hareket ettiği ve hatta irtidat ettiği ileri sürüldü. Bu gelişmeler üzerine halife Mu’tasım ve Horasan valisi Abdullah b. Tâhir tarafından gönderilen ordular Mâzyâr’ın kuvvetlerini mağlup ederek onu ele geçirdi. Mâzyâr, Samarra’da yargılandı ve idam edildi

Anahtar Kelimeler:

Mâzyâr, Mu’tasım, Taberistân, Kâriniler, Abdullah b. Tâhir

-

Mâzyâr b. Kârin, the leader of the Kârinis which is among the local dynasties of Tabaristân, became Muslim and he was appointed as the governor of the region in the period of caliph al-Ma’mun. Having been appointed as the governor of Tabaristân, Mâzyâr could manage to dominate over the Bâvendis which he used to have long-standing power struggle with. After a while, he captured the whole region and acted in a maverick manner and then he gave up paying the tax which had to be paid to the governor of Khorasan, Abdullah b. Tâhir. Although he was called to the center by the caliph due to the applications he made, he didn’t obey this order. Many claims were raised about him. It was claimed that he kept company with Bâbek and Afşin even his apostasy was put forward. After these developments, armies sent by the caliph Mu'tasim and Abdullah b. Tâhir, governor of Khorasan seized Mâzyâr by defeating his forces. He was tried and executed in Samarra

Keywords:

Mâzyâr, Mu’tasım, Tabaristân, Kârinis, Abdullah b. Tâhir,

PDF

___

Ahmet Ateş, “Deylem”, İA, MEB, İstanbul 1963, III, s. 636-637
Ahmet Cevdet Paşa, Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârih-i Hulefâ, Bedir Yayınevi, İstanbul 1977, II
Ahmet Güner; Mâzyâr b. Kârin, İA, TDV, Ankara 2003, XVIII, S. 198-199
Ali Aksu, Ermeni Devletinin Yıkılışı, Kitabevi, İstanbul 2007
Belâzurî, Ebu’l Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir (ö. 279/892), Fütûhu’l Büldân, çev: Mustafa Fayda, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987
Cl. Huard, “Taberistan”, İA, MEB, İstanbul 1972, XI, s. 598-599
Dineverî, Ebû Hanîfe Ahmed b. Dâvûd (ö. 282/895), el-Ahbâru’t-Tıvâl (İslâm Tarihi), trc: Nusrettin Bolelli&İbrahim Tüfekçi, Hivda İletişim, İstanbul 2007
E.J. Brill& Luzac, Encyclopaedia of Islam (1913-1938), Edit. M. Th. Houtsma, Leiden, Volume, V
Ebû Muzaffer el-İsferayinî, Et-Tabsîr fi’d-Din ve Temyîzü’l-Fıraki’n-Naciyeti ani’l- Fıraki’l-Halikîn (ö. 471/1078), Alemü’l-Kütüb, Beyrut 1983
Ebülferez Elçi Bey, Tolunoğulları Devleti (868-905), Yay. Haz: Fazil Gezenferoğlu, terc: Selçuk Akın, Ötüken Yayınları, İstanbul 1997 el-Bağdadî, Ebû Mansûr Abdulkâhir (ö. 429/1037) , el-Fark Beyne’l Fırak (Mezhebler Arasındaki Farklar), trc. Ethem Ruhi Fığlali, TDV, Ankara 1991
Erdoğan Merçil, “Bavendiler”, DİA, TDV, İstanbul 1992, V, s. 214-216
Farda Asadov, “ VII-IX Yüzyıllarda Güney Hazar Bölgesinde Hükümranlık Süren Türk Sulî Hanedanı” , Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, IV, s. 545-556
Fikret Işıltan, “Tahir b. Hüseyin”, İA, MEB, İstanbul 1970, XI, s. 631-635
Güzide Ülger, Bağdadi’nin İslam Dışı Saydığı Mezheplerin Kaynaklar Açısından Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana 2010
Hakkı Dursun Yıldız “Bâbek”, DİA, TDV, İstanbul, 1991, İstanbul 1989, IV, s. 376-377
Hakkı Dursun Yıldız, “Afşin, Haydar b. Kâvus”, DİA, TDV, İstanbul 1988, I, s. 441-442
Hakkı Dursun Yıldız, “Sacoğulları”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, IV, s. 755-803
Hakkı Dursun Yıldız, “Yezid b. Mühelleb”, İA, MEB, İstanbul 1986, c. XIII, s. 413-415
Hasan Onat, İbâhiyye”, İA, TDV, İstanbul 1999, XIX, s. 252-254
İbn Haldûn, Abdurrahman b. Muhammed (ö. 808/1405), Kitabü’l-İber ve Dîvânü’l
Mübtedei ve’l-Haber, Dârul-Fikr, Beyrut 2001, III
İbn İsfendiyar, Muhammed b. el-Hasan (ö. 613/1216), History of Tabaristan, ing trans. E.G. Browne, London 1905
İbn Kesîr, Ebü’l Fidâ İsmail b. Ömer (ö.774/1372) el-Bidâye ve'n-Nihaye, trc. Mehmet
Keskin, Çağrı Yayınları, İstanbul 1995, X
İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebü’l Hasen Ali b. Ebü’l Kerem (ö. 630/1232), el-Kâmilfî't-Târih,, trc:
Ahmet Ağırakça, Bahar Yayınları, İstanbul1991, III
İbnü’l-Esîr, İzzüddîn Ebü’l Hasen Ali b. Ebü’l Kerem (v. 630/1232), el-Kâmilfî't-Târih, trc:
Abdullah Köşe, Bahar Yayınları, İstanbul1991, VI, 115
İbnü’l-Fakîh, Ebû Bekr Ahmed b. Muhammed el-Hemedani, Muhtasar Kitâbu’l-Büldân (ö. III-IV./IX-X.), Edit: M. J. De Geoje, Leiden 1885
İsmail Pırlanta, Fethinden Samaniler Dönemi Sonuna Kadar Nişabur, (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012
Jonathan P. Berkey, The Formation of Islam Religion and Society in the Near East, 600- 1800, Cambridge University Press, New York 2003
Komisyon, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi, Esra Yayınları, Konya 1994, III
M. Rekaya, "Ḳārinids", The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume IV, Leiden1997, pp. 434-437
Mehmet Azimli; Abbâsiler Dönemi Bâbek İsyanı, ilâhiyât, Ankara 2004
Mes’ûdî, Ebu’l Hasan Ali b. Hüseyin b. Ali (ö. 345/956), Mürûcü’z-Zeheb, çev: D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2009
Muhittin Kaplanşahin, “Mu’tasım Dönemi İsyanları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Say: 23 Y l : 2007/2, s. 341-367
Neşet Çağatay& İbrahim Agâh Çubukçu, İslam Mezhepleri Tarihi, AÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1985
Osman Gazi Özgüdenli, “Taberistân”, DİA, TDV, İstanbul 2010, IXXX, s. 322-323
Osman Turan, “Bâbek”, İA, MEB, İstanbul 1970, II, s.170-174
Sait Uylaş, “Ebû Temmâm’ın Şiirlerinde Bir Türk Komutan Afşin” AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi Sayı: 28, Erzurum 2005, s. 91-101
Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, (ö. 310/922) Tarihu'l-Ümem ve'l-Mülûk, Daru’l Maarif, Beyrut 1997, IX
Tahsin Yazıcı, “Deylem”, DİA, TDV, İstanbul 1998, IX, s. 263-265
V. Minorsky, “Masmugân”, İA, MEB, İstanbul 1972, s. 356-358
V. Minorsky, “Mazyar”, İA, MEB, İstanbul 1972, VII, s. 429
W. Barthold, “Tâhirîler”, İA, MEB, İstanbul 1970, XI, s. 636-637
Ya’kûbî, Ahmed b. Ebî Yâ’kûb el-Abbâsî (ö. 284/897),Târihü’l-Yakubî, Dâru’s Sadr, Beyrut 1960, II
Zehebî, Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Osman (ö. 748/1347), Tarihü’l İslâm, Daru’l Arabî, Beyrut, 1990, XVI