TÂCU’L-‘ARÛS’TA KÜRTLER

Klasik İslamîkaynakalar milletler hakkındaki bilgilerle doludur. Ancak bazı klasik İslâmî kaynakların konusu sınırlı olduğundan onlarda milletlerden pek bahsedilmemektedir. Tâcu’l-‘ârus böyle bir eser olmasına rağmen her vesile ile Kürtlerden bahsetmiştir. İşte bu çalışmada Klasik bir eser olan Tâcû’l-Arûs’ta geçen Kürtler ile ilgili bilgiler insanların istifadesine sunulmaktadır. Tâcu’l-‘Arûs’taKürtelerle ilgili bilgilerin bir kısmı bizzat Kürd, Kürdî, Ekrâd vb. kelimeler zikredilerek verilen bilgilerdir. Diğer bir kısmı ise, Kürd olduğu veya Kürdlerle ilgisi olduğu diğer kaynaklardan anlaşılan bilgilerdir. Fakat Tâcu’l-‘Arûs’ta ifade ettiğimiz kelimeler bu kısımdaki bilgiler için kullanılmamıştır. Bu çalışmada birinci seçenekteki bilgiler üzerinde duruldu. İkinci seçeneğin kapsamına giren bilgilerin konuya dahil olması hem bir makale sınırını aşacağından hem de az da olsa bazı bilgilerin ihtilaflı olmasından dolayı makale kapsamının dışında tutuldu. Bu makaledeki bilgiler Kürtlerin kökeni ile ilgili bilgiler; Kürtlerin alimleri, kabileleri, yaşadıkları yerler ve diğer bazı farklı konular olmak üzere beş kategoriye ayrılabilir. Gerçekten ez-Zebîdî kitabında Kürtler hakkında epey bilgi vermiş öyleki diğer kaynakların Kürtlerle ilgili hiç değinmediği konular o açık bir şekilde söylemiştir. Bazı yerlerde halkın tümünün ya da çoğunun Kürt olduğunu, bazen bir yerden birçok alim çıktığı bazen ise Kürtlerin güzel vasıflarını bize anlatmaktadır. Birçok klasik İslâmî kaynaktan istifade eden ez-Zebîdî tespitimize, göre en fazla Mu‘cemu’l-Buldân’dan istifade etmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kürtler, ez-Zebîdî, Tâcu’l-‘Arûs

PDF

___

el-BÂBÂNÎ, İsmail Paşa Hediyyetu’l-‘Arifîn,Dâruİhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut-byy. el-BAĞDÂDÎ, Muhammed b. Abdilganî, Tekmiletu’l-ikmâl,Thk.,AbdulkayyûmAbdurrabi’n-Nebî, CâmiatuUmmi’l-Kurâ, Mekke, 1410. el-BİRMÂVÎ, Şemsuddîn, el-Lâmi‘u’s-sabîhbi Şerhi Câmi‘i’s-Sahîh,Thk., Komisyon, Dâru’n-Nevâdir, 1433/2012-Suriye. ed-DIMAŞKÎ, İbnNâsiruddîn, Tavdîhu’l-müştebih fî DabtiEsmâi’r-Ruvât ve Ensâbihim ve Elkâbihim ve Künâhum, Thk., Muhammed Na‘îm el-‘Arksûsî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1993. el-HAMEVÎ, Yâkût Abdullah, Mucemu’l-Buldân,Dâru’l-Fikr, Beyrut, bty. İBN HACER EL-‘ASKALÂNÎ, Ahmed b. Ali, Tebsîru’l-müntebih,Thk., Muhammed Ali en-Neccâr, Mektebetu’l-‘İlmiyye, Beyrut, bty. el-ÎsârbiMa‘rifeti Ruvâti’l-‘Âsâr,Thk.,SeyyidKesrevî Hasan, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 1413, I, 77) İBN HALLİKÂN, ŞemsuddînAhmed, Vefeyâtu’l-‘Ayân ve EnbâuEbnâi’z-Zâmân, DâruSâdr, Beyrut-1994. İBN KUTEYBE, Muhammed b. Müslim, el-Me‘ârif,Thk., Servet ‘Ukkâşe, Dâru’l-Me‘ârif, Kahire, bty. İBN ŞEDDÂD, el-‘Alâku’l-Hatire fî zikri umeraî’ş-Şâmi ve’l-Cezîre,byy.,bty..
İBNU‘L-ALLÂME, Tabakâtu’n-Nessâbîn,byy.,bty. İBNU’L-MULAKKIN, Ömer b. Ali, el-‘İkdu’l-muzehheb fî TabakâtiHemeleti’l-Mezheb, Thk.,EymenNasr el-Ezherî-SyyidMihenî, Dâru’l-Ktubi’l-İlmiyye, Beyrut-1417/1997. İBNU’L-KAYSERÂNÎ, el-Ensâbu’l-muttefika, ı, 40 (al-warraq.com). el-KANNÛCÎ, Siddik Han Muhammed b. Hasan, et-Tâcu’l-MukellelminCevâhiriMeâsiri’t-Tirâzi’l-âhirve’l-Evvel,vîzâretu’l-Evkâfve’ş-Şûni’l-İslâmiyye, Katar, 1428-2007. KÂTİB ÇELEBÎ, Mustafa b. Abdillah, Sulemu’l-vusûl ilâ Tabakâti’l-fuhûl,Thk.,Mahmûd Abdulkadir el-Arnâvut, Mektebetuİrsica, İstanbul 2010.
KEHHÂLE, Ömer Rıza, Mu‘cemu’l-muellifîn, Mektebetu’l-Müsennâ, Beyrut, bty. KOMİSYON, el-Mevsû‘atu’ş-şi‘riyye, Terâcimuşu‘ârâi’l-mevsû ‘ati’işiiriyye, I, 96 (www.cultural. org.ae). el-KÛRÂNÎ, Ahmed b. İsmail, el-Kevseru’l-Cârî ilâ RiyâdiEhâdisi’l-Buhârî,Thk.,Ahmed ‘İzz û İnâye,Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabiyye, Beyrut-1429/1928.
LEZGİN, Roşan, Zazaki.net/haber/ “Kırd” ve “Kırdas” Adları Üzerine Bir Not, 04.10.2017. es-SUYÛTÎ, Abdurrahman Celâluddîn, et-TevşîhŞerhuCâmi’s-Sâhîh,Thk., Rıdvan Cami Rıdvan, Mektebetu’r-Rüşd, Riyâd, 1419/1998. et-TÛRİBİŞTÎ, Fadlullâh b. el-Hasan, el-Müyesser fî şerhi mesâbihi’s-sünne,Thk.,AbdulhamidHindâvî, Mektebetu Mustafa Nezzâr el-Bâz, byy., 1429/2008. et-TABERÂNÎ, Ebu’l-KâsımSuleyman, el-Mu‘cemu’l-evsat,Dâru’l-Haremeyn, Kahire, 1415.
SÂMÎ, Şemseddin, Kâmûsu’l-A‘lâm,ıv, İstanbul 1314. ez-ZEBÎDÎ, Muhammed b. Muhammed, Tâcu’l-‘ArûsminCevâhiri’l-Kâmûs,Thk., Komisyon, Dâru’l-Hidâye, byy., bty. ez-ZİRİKLÎ, Hayruddîn, el-‘Alâm,Dâru’l-‘İlim li’l-Melâyîn, byy.