NEVEVÎ’NİN, MİNHÂC ŞERHİNDE MÜSLİM VE SAHÎH’İ HAKKINDAKİ TESPİT VE TENKİTLERİ

Sahîh-i Müslim, hadis alanında itibar gören, şerh, hâşiye ve ihtisar nevinden birçok çalışmaya temel teşkil eden önemli bir kaynak kabul edilmektedir. Tarih boyunca alimler Sahih-i Müslim’in daha iyi anlaşılabilmesi adına birçok eser kaleme almışlardır. Bu çalışmalar içerisinde İmam Nevevî’nin şerhi, önemli bir mevki kazanmıştır. Nevevî, şerhinin çeşitli yerlerinde Müslim’in hadis alanındaki konumuna temas etmiştir. Bu vesile ile İmam Nevevî, eserinin mukaddime ve şerh bölümünde, İmam Müslim’in hadis alanındaki ihtiyatına, rivayetlerin tahrici esnasında gözettiği esaslara, müellifin eserini meydana getirirken takip ettiği metoda değinmiştir. Gerektiği durumda müdafaa sadedinde görüşlere de yer ayıran İmam Nevevî, ihtiyaç arzettiği zamanlarda Müslim’i tenkitten de geri durmamıştır. Biz bu makalemizde Nevevî’nin Minhâc şerhinde Müslim ve Sahîh’i hakkında yapmış olduğu değerlendirmelerini irdelemeye çalışacağız. Bunu yaparken de öncelikle Nevevî’nin gerek Müslim gerekse Sahîh’i hakkındaki değerlendirmelerine, akabinde alimlerin Müslim ve eserine dair tenkitlerine, son olarak da yapılan tenkitler karşısında Nevevî’nin tespitlerine temas edilecektir. Netice olarak Kur’ân’ın dışında hatadan berî hiçbir eserin olamayacağını gösteren makalemizin, Müslim ve eserini tahlil adına bir ışık tutacağı kanaatindeyiz.
Anahtar Kelimeler:

Nevevî, Müslim, Hadis, Şerh, Sahîh

THE DETERMİNATION AND CRITICISMS OF THE IMAM AL-NAWEVI ABOUT MUSLIM AND CORRECT

Sahîh-i Muslim is an important resource that forms the basis of many works that are respected in the field of hadith. Throughout history, scholars have written many works in order to better understand Sahîh-i Muslim. In this works, the commentary of Imam Al-Nawevi gained a significant position. Imam Al-Nawevi mentioned to position of Muslim’s hadith science while writing his commentary. In this context Imam Al-Nawevi mentioned upon the precaution in the hadith science, the criteria observed in the protection of the hadith, the method  which used during the author writing his Works, the criticisms to İmam Muslim and his work. Imam Al-Nawevi, who included expressions in his defense, also didn’t refrain from criticizing Muslim from time to time. In this article we will try to record the evaluations of Nawevi about Muslim, with the framework of Minhâc, and his Sahîh. In doing so, first of all Nawevi’s evaluations about both Muslim and Sahîh, then criticisms of scholars about Muslim and his work and then Nawevi’s evaluations in the face of recent criticisms will be referred. Consequently, we believe that our article, which show that there are no faultless works of except for the Holly Qur’an, will shed light on analyzing Muslim and his work

___

  • ACET, Semih. İmam Nevevî ve Minhâc İsimli Eserinin Hadis Şerhçiliği Açısından Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi, 2018. AŞIKKUTLU, Emin. Hadiste Rical Tenkidi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İFAV Yayınları, 1997.ATÂ Ahmed, İbrahim Hasan. es-Sınâatü’l-Hadisiyye fî Şerhi’n-Nevevî alâ Sahîh-i Müslim. Kahire: Zehrâü’ş-Şark, 2008.AYDINLI, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü, Hadisevi, İstanbul 2006.AYNÎ, Ebû Muhammed (Ebü’s-Senâ) Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed. Umdetü’l-Kârî Şerhu Sahîh-i Buhârî. Mısır: Mektebetü ve Matabaatü Mustafa el-Bâbî Halebî, 1972.BABANZADE. Ahmed Naim. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1984.BAĞCI, Musa. “el-Kutubu's-Sitte Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Otoritesini Oluşturan Faktörler”, İslâmi İlimler Dergisi. 3/2 (Güz 2007). 123-160.BİLEN, Mehmet. İbn Hacer’in Buhârî Savunusu. Ankara: Ankara Okulu, 2013.ÇAKAN, İsmail Lütfi. “Dârekutnî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 8: 488-390. İstanbul: TDV Yayınları, 1993.…………….Hadis Edebiyatı. İstanbul: Marmara Üniversitesi İFAV Yayınları, 2003.ÇELEBİ, Katip. Keşfü’z-Zunûn. Beyrut: Daru İhyî Türasi’l-Arabiyye, tarihsiz.DAVUDOĞLU, Ahmed. Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, İstanbul 2013.el-BÂCÎ, Ebû’l-Velîd Süleyman b. Halef el-Mâlikî. et-Ta’dîl ve’t-Tecrîh limen Harace anhü el-Buhârî fî Câmi’ı-s-Sahîh. Thk. Ahmed Lebzâr. Marakeş, 1991.el-BAĞDÂDÎ, Hatîb. el-Muvaddih li-Evhâmi’l-Cem’ ve’t-Tefrîk. Thk. Abdurrahman b. Yahyâ el-Muallimî. Dâr’ül-Fikri el-İslamiyyi, 1985.el-GASSÂNİ, Ebû Ali el-Ceyyânî. Takyîdü’l-Mühmel ve Temyîzü’l-Müşkil. Mekke: Dâr’ül-Âlemi’l-Fevâid, 1421.el-KEVSERÎ, Muhammed Zâhid. Makâlât. Kahire: Mektebetü’t-Tevfîkiyye, tarihsiz.HATİBOĞLU, M. Said. Hadis Tedkikleri. Ankara: Otto Yayınları, 2009.……………. “Müslüman Âlimlerin Buhârî ve Müslim’e Yönelik Eleştirileri”. İslâmi Araştırmalar. 10/1-3 (1997): 1-14.İBN MANZÛR, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed er-Rüveyfiî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1997.İBNÜ’S-SALÂH, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Sıyânet-ü Sahîh-i Müslim mine’l-İhlâli ve’l-Galat ve Himâyetühü mine’l-İskâti ve’s-Sakat, Thk. Muvaffak b. Abdullah b. Abdülkâdir, Beyrut: Dârü’l-Garbi’l-İslamî, 1984. …………………Ulûmü’l-Hadîs, Thk. Nurettin Itr. Dımaşk: Dârü’l-Fikr, 1998.İZMİRLİ, İsmail Hakkı. Hadis Tarihi, Nşr. İbrahim Hatiboğlu. İstanbul: Darulhadis, 2002. KANDEMİR, Yaşar. “Sahihayn'e YöneltilenTenkitlerin Değeri”. Sünnetin Dindeki Yeri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000.…………….“el-Câmiu’s-Sahih”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 7:114-123, İstanbul: TDV Yayınları, 1993.……………..“Sahîhayn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35: 523-527; İstanbul: TDV Yayınları, 2008KIRBAŞOĞLU. M. Hayri. İslâm Düşüncesinde Hadis Metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2006.KOCA, Ferhat, “Müşkil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 32: 161-162. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.KOÇYİĞİT, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara Basımevi, 1980. NEVEVÎ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref b. Mürî. el-Minhâc Şerhu Sahîh-i Müslim b. Haccâc. Thk. Şeyh Halil Memûn b. Şîhâ. 18 Cilt. Beyrut: Dâr’ül-Ma’rife, 1427.……….Mâ Temessü ileyhi Hâcetü’l-Kârî li Sahîh-i’l-İmâmi’l-Buhârî. Thk. Ali Hasan Ali Abdülhamit. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.………..İrşâdü Tullâbi’l-Hakâik ilâ Ma’rifeti Süneni Hayri’l-Halâik Sallallâhü Aleyhi ve Sellem. Thk. Nurettin Itr. Beyrut: Dârü’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1991..………Tehzîbü’l-Esmâ ve’l-Lügât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, tarihsiz.ÖZAFŞAR Mehmet Emin. Hadis ve Kültür Yazıları. Ankara: Otto Yayınları, 2015.………… “Rivayet İlimlerinde Eser Karizması ve Müslim’in el-Câmiu's-Sahîh’i”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39 (1999): 287-356.ÖZCAN, Kemal. Müslim’e Yöneltilen Eleştiriler. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2014.ÖZTOPRAK, Mustafa. “Endülüs Hadisciliğinde Sahîhayn Algısı ve Doğu İslâm Dünyasıyla Karşılaştırılması”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 34 (2013): 109-136.SEZGİN, Fuad. Târîhü’t-Türâsi’l-Arabî. Riyad: Câmiatü Melik Suud, 1991.SÜYÛTÎ, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân. Tedrîbü’r-Râvi fî Şerhi Takrîbü’n-Nevevî, Beyrut: Müessetü Kütübi’s-Sekafiyye, 2003.TAHÂNEVÎ, Zafer Ahmed Osmânî. İ’lâü’s-Sünen. Thk. Muhammed Takî el- Osmânî. Karaçi: İdâretü’l- ve’l Uûmi’l-İslâmiyye, 1418.TUĞLU, Nuri. “Eser Karizması Mı Musannif Karizması Mı?”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 17/2 (2012): 51-70.UĞUR, Mücteba. Hadis İlimleri Edebiyatı. Ankara: TDV Yayınları, 2006.ZEHEBÎ, Şemsüddin Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman. Siyerü A’lamü’n-Nübelâ, Beyrut: Müessetü’r-Risâle, tarihsiz.