KABİLE, DEVLET VE KÜRESELLEŞME BAĞLAMINDA ASABİYE KURAMINI YENİDEN OKUMAK MÜMKÜN MÜ?

İbn-i Haldun sosyal bilimler alanında multidisipliner yaklaşımıyla bütün dünyada kabul gören öncü bir konuma sahiptir. Onun bu yaklaşımı eşsiz eseri Mukaddime’de açıkça görülmektedir. O, İlm-i Umran adını verdiği yeni bir bilim dalı ortaya koymuştur. Umran ve asabiye bu bilim dalının iki anahtar kavramıdır. Asabiye (dayanışma duygusu), toplumsal ve siyasal yapıların oluşumunda tarih boyunca izleri görülebilecek önemli bir rol oynamıştır. Kendine özgülüğünü unutmamak şartı ile İbn-i Haldun’un ‘asabiye’ kavramını ‘kolektif kimlik’ tasarımlarına yeni bir renk ve boyut kazandıracak bir kavram olarak düşünmekteyiz. Bu noktada, ‘asabiye’ kavramını bir toplumsal bağlılık, komünal ruh ve grup dayanışması gibi tanımlar içerdiğini düşünerek çoğul/kolektif kimlikle ilişkilendirmek mümkündür. Bu çalışmada bir kolektif toplumsal tasarım arayışı olarak ortaya konan ‘global (kürevî) asabiye’ yaklaşımı sadâkat odağının ve kimlik oluşumunun ve aidiyet çerçevesinin bir insanlık ideali ile teşekkülü ve güçlendirilmesidir. Farklı akılların ve zihniyet biçimlerinin bileşke vektörü olarak global asabiye, dünya kültür ve medeniyetlerinin check-up’tan geçmesinde etkili olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İbn-i Haldun, Sosyal Bilimler, Mukaddime, Asabiye, Kolektif Kimlik, Global (Kürevî) Asabiye

IS IT POSSIBLE TO REVIEW ASABIYYA THEORY IN THE CONTEXT OF TRIBE, STATE AND GLOBALISATION

Ibn Khaldun has a leading position in the social sciences with his multidisciplinary approach that is globally approved. This multidisciplinary approach is clearly seen in the Muqaddimah, his unique work. He established a new branch of science which is called as ‘Ilm-i Umran (The Science of Prosperity)’. Prosperity and asabiyya are two key concepts of his new science. Asabiyya (feeling of solidarity) has play an important role in the formation of social and political structures which it’s traces could be seen throughout history. Without disregarding its sui generis structure, we consider Ibn Khaldun’s ‘asabiyya’ as a concept which will add new colors and dimensions to the plural/collective identity designs. In this sense, asabiyya concept that includes definitions such as social coherence, communal spirit and group solidarity could be associated with collective identity. Global Asabiyya approach which has been put forward in this article as a collective social design refers to the formation and reinforcement of loyalties, identities and belongingness within a humane ideal. As a compound vector including different mentalities and reasoning, global asabiyya will enable the check-up of world cultures and civilizations.

Keywords:

Ibn Khaldun, Social Sciences, Muqaddimah, Asabiyya, Collective Identity,

PDF

___

Akkaş, Sema Önal (2006-2007). “Vico ve Milliyetçilik”. Doğu Batı Dergisi (Milliyetçilik II), Y.10, S.39, 115-127.
Arkan, Atilla (2010). “Tarih Düşüncesi”. İslâm Düşünce Tarihi. Mehmet Bayraktar (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Arslan, Ahmet (1997). İbn Haldun. Ankara: Vadi Yayınları.
Arslan, Ahmet (2009). İbn Haldun. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Barnet, Richard J. ve John Cavanagh (1995). Global Düşler: İmparator Şirketler ve Yeni Dünya Düzeni. Çev. Gülden Şen. İstanbul: Sabah Kitapları.
Bilgin, Nuri (1995). Kolektif Kimlik. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Bolay, Süleyman Hayri (1996). “Takdim”. Endülüs’ten İspanya’ya. Komisyon (Ed.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
Bozkurt, Veysel (2015). Değişen Dünyada Sosyoloji. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
Dale, Stephen Frederic (2006). “Ibn Khaldun: The Last Greek and the First Annaliste Historian”. International Journal of Middle East Studies, Vol. 38, No. 3 (Aug., 2006), 431-451.
Darling, Linda T. (2007). “Social Cohesion (Asabiyya) and Justice in the Late Medieval Middle East”. Comparative Studies in Society and History, Vol. 49, No. 2 (Apr., 2007), 329-357.
Doğan, İsmail (1998). Sosyoloji Kavramlar ve Sorunlar. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Erdoğan, Mustafa (1999). İslâm ve Liberalizm. Ankara: Liberte Yayınları.
Falay, Nihat (1978). İbn-i Haldun’un İktisadi Görüşleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi.
Giddens, Anthony (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Gözen, Ramazan (2004). Çoğulculuk, Küreselleşme ve 11 Eylül. İstanbul: Alfa Yayınları.
Güvenç, Bozkurt (1997). Kültürün Abc’si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Hassan, Ümit (1982). İbn-i Haldun’un Metodu ve Siyaset Teorisi. Ankara: A.Ü.Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Hobsbawm, Eric (2007). Globalization, Democracy and Terrorism. London: Little Brown.
Hodgson, M.G.S. (1993). İslâm’ın Serüveni. Cilt 1-2-3. Çev. Metin Karabaşoğlu ve Kurul. İstanbul: İz Yayıncılık.
Ibn Khaldun (1958). The Muqaddimah 2-3. Translated From The Arabic by Franz Rosenthal. London: Routledge Kegan Paul Ltd.
İbn-i Haldun (1997). Mukaddime I-II-III. Çev. Zakir Kadiri Ugan. İstanbul: Millî Eğitim BakanlığıYayınları.
İbn-i Haldun (2004). Bilim ile Siyaset Arasında Hatıralar. Çev. Vecdi Akyüz. İstanbul: DergahYayınları.
İbn-i Haldun (2009). Mukaddime I-II (6.Baskı). Çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları.
İnat, Balcı ve Ali Balcı (2007). “Dış Politika: Teorik Perspektifler”. Uluslararası Politikayı Anlamak, ‘Ulus-Devlet’ten Küreselleşmeye. Zeynep Dağı (Drl.). İstanbul: Alfa Basım Yayın, 212-286.
Korkusuz, Mehmet Hişyar (2012). Mukaddime’den Muahhire’ye: Modern Dünya’nın, Ulus-Devlet’in, Din’in ve Milliyetçiliklerin Ekonomi, Kültür ve Siyaset Atlası (2.Baskı). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Korkusuz, Mehmet Hişyar (2015). “An Overview on Nationalism in Context of Ibn Khaldun’s Approach and Global Asabiyya Model”. The Journal of International Social Research (Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi), Y.8, S.40, 277-291.
Kozak, İbrahim Erol (1984). İbn Haldun’a Göre İnsan Toplum, İktisat. İstanbul: Pınar Yayınları.
Kozak, İbrahim Erol (1999). İnsan Toplum İktisat (2.Basım). Adapazarı: Değişim Yayınları.
Kösoğlu, Nevzat (1996). Türk Kimliği ve Türk Dünyası. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
Meriç, Cemil (1996). Umrandan Uygarlığa. İstanbul: İletişimYayınları.
Okumuş, Ejder (2008). Osmanlı’nın Gözüyle İbn-i Haldun. İstanbul: İz Yayıncılık.
Oran, Baskın (1993). “Milliyetçilik Nedir, Ne Değildir, Nasıl İncelenir?”. Birikim, 43-48.
Pryke, Sam (2009). Nationalism in a Global World. Liverpool: Palgrave Macmillan.
Simon, Heinrich (2006). Ibn Khaldun’s Science of Human Culture. Çev. Fuad Baalı. New Delhi: Adam Publishers.
Yalvaç, Faruk (2014). “Devlet”. Devlet ve Ötesi, Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar (8. Basım). Atilla Eralp (Ed.). İstanbul: İletişim Yayınları, 15-53.