MİLLETLERARASI TİCARİ TAHKİM İLE YATIRIM TAHKİMİ ARASINDAKİ FARKLAR

Yatırım tahkimi ile ticarî tahkim arasındaki temel farklardan birincisi, ticarî tahkime kıyasla yatırım tahkimi alanında ‘‘devletler hukukunun’’ çok daha yoğun bir uygulama alanına sahip oluşudur. Bunun başlıca sebebi, yatırım tahkimi davalarının çoğu kez ‘‘Yatırım Teşvik ve Koruma Sözleşmelerine’’ aykırılık iddiası ile yine bu Sözleşmelerde yer alan tahkim şartlarına istinaden açılıyor olmalarıdır. Yatırım Teşvik ve Koruma Sözleşmeleri ‘‘devletler’’ arasında akdedilmiş andlaşmalar olduklarından, bu Sözleşmelerin hükümlerinin yorumlanmasında ve Sözleşme hükümlerinin ihlali iddialarının değerlendirilmesinde ‘‘Andlaşmalar Hukukuna dair Viyana Sözleşmesi’’ de dahil olmak üzere devletler hukuku prensiplerinin dikkate alınması gerekir. Yatırım tahkimi ile ticarî tahkim arasındaki bir diğer önemli fark, ticarî tahkimde görülmeyen bir gelişim hızıyla yatırım tahkiminin ‘‘şeffaflaşmakta’’ oluşu, bunun sonucu olarak dava tarafı olmayan üçüncü kişilerin yatırım tahkimi davalarına müdahale yolunun açılmış olmasıdır. Bu şeffaflaşmanın bir diğer sonucu olarak, yatırım tahkimi alanında verilmiş kararların büyük bölümü yayınlanmakta, kararların doktrin tarafından ele alınmasına da fırsat verilmektedir. Kararların yayınlanması konusu ile de bağlantılı bir diğer fark da, yatırım tahkimi alanında neredeyse istisnasız biçimde önceki ilgili kararlara atıf yapılıyor olması, yani ticarî tahkim davalarından farklı olarak, ‘‘içtihadın’’ yatırım tahkimi alanında önemli bir rolünün oluşudur.

DIFFERENCES BETWEEN INTERNATIONAL COMMERCIAL ARBITRATION AND INVESTMENT ARBITRATION

One major difference between commercial arbitration and investment arbitration is that, in investment arbitration public international law plays a central role, whereas in most commercial arbitration cases international law does not even apply. This is mainly due to the fact that investment arbitration cases are mostly brought under Investment Treaties concluded between sovereign states; commercial arbitration cases, on the other hand, are brought under commercial contracts between private parties (or, at least parties acting as private parties). Since treaties between states are governed by international law, the assessment of whether a violation of an Investment Treaty occurred requires an international law analysis in which the ‘‘Vienna Convention on The Law of Treaties’’ has also to be considered. One other striking difference between commercial arbitration and investment arbitration is related to the principle of confidentiality of arbitration. It may sound strange, but investment arbitration proceedings can be characterized as being intensively transparent. Investment awards are systematically published and commented on, commercial awards, on the other hand, are only rarely published. This also leads to the difference between the attitudes of commercial arbitrators and investment arbitrators towards past awards. Whereas investment tribunals always take arbitral precedent into consideration, commercial arbitrators rarely refer to previous awards.

PDF

___

AKINCI, Ziya; Milletlerarası Tahkim, Ankara 2003, (Tahkim).
AKINCI, Ziya; Milletlerarası Ticarî Hakem Kararları ve Tenfizi, Ankara 1994, (Tenfiz).
ALANGOYA, Yavuz; UNCITRAL Tahkim Yönetmeliği Hakkında, yeri: Prof. Dr. İlhan Postacıoğlu’na Armağan; İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, İstanbul 1990.
AYDOĞMUŞ, Yasemin; İki Taraflı Yatırım Anlaşmalarındaki En Ziyade Mü- saadeye Mazhar Millet Kaydına İstinaden ICSID’e Başvuru İmkânı, MHB (2009), Sayı 1-2, s. 21-84.
BAKLACI, Pınar; Milletlerarası Yatırımlarda ‘‘Dolaylı Kamulaştırma’’, MHB (2008), Sayı 1-2.
BİRSEL, Mahmut T.; Milletlerarası Ticaret Odasının Uzlaştırma ve Tahkim Hükümlerine Göre Verilen Hakem Kararlarının 26�� sayılı Kanun Hü- kümleri Dairesinde Tenfizi, II. Tahkim Haftası (Yabancı Hakem Karar- larının Türkiye’de Tanınması ve Tenfizi, Bidiriler, Tartışmalar), Ankara
BLACKABY, Nigel; Investment Arbitration and Commercial Arbitartion ( Or the Tale of the Dolphin and the Shark), Pervasive Problems in Inter- national Arbitration, Edited by: Loukas A. Mistelis & Julian D.M. Lew, Kluwer Law International, Alphen aan den Rijn 2006.
BÖCKSTIEGEL, Karl-heinz; The Relevance of National Arbitration Law for Arbitrations under the UNCITRAL Rules, Journal of International Arbitration, Volume 1 (1984).
BROCHES, Aaron; Bilateral Investment Treaties and Arbitration of Investment Disputes, yeri: The Art of Arbitration: Liber Amicorum Pieter Sanders, edited by: J. Shultsz & A.J. van den Berg, Deventer 1982.
CARON/CAPLAN /PELLONPÄÄ; The UNCITRAL Arbitration Rules A Com- mentary, Oxford, 2006.
CERMADES, Bernardo; Arbitration in Investment Treaties; Public Offer of Ar- bitration in Investment –Protection Treaties, Law of International Busi- ness and Dispute Settlement in the 21st Century, Liber Amicorum Karl Heinz Böckstiegel, edited by: Robert Briner & L. Yves Fortier & Klaus Peter Berger & Jens Bredow, Köln 2001.
ÇAL, Sedat; Uluslararası Yatırım Tahkimine Yönelik Kimi Eleştirilerin Değer- lendirilmesi, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (2008), Sayı 4, (Eleştiriler).
ÇAL, Sedat; Uluslararası Yatırım Tahkimi ve Kamu Hukuku İlişkisi, Ankara 2009.
ÇALIŞKAN, Yusuf; Milletlerarası Tahkimde Ahde Vefa ve Akdin Değişen Şart- lara Uyarlanması Prensiplerinin Uygulanması, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni 2004 (Prof. Dr. Sevin Toluner’e Armağan).
DALY, Brooks W. / Fedelma Claire SMITH; Comment on Differing Legal Fra- meworks of Investment Treaty Arbitration and Commercial Arbitration as Seen Through Precedent, Annulment, and Procedural Rules, Interna- tional Council for Commercial Arbitration Congress Series no: 14, (Edi- ted by: Albert Jan den Berg), The Hague 2009.
DAYINLARLI, Kemal; UNCITRAL Kurallarına Göre Uzlaşma ve Tahkim, An- kara 2000.
DENELIUS, Hans; ICSID, UNCITRAL and SCC As Investment Fora, yeri: Between East and West, Esasys in Honour of Ulf Franke, 2010, New- York, USA.
DOST, Süleyman; Yabancı Yatırım Uyuşmazlık ve ICSID Tahkimi, Ankara
DRAHOZAL, Christopher R.; Private Ordering and International Commercial Arbitration, in: Building the Civilization of Arbitration. Edited by: Tho- mas E. Carbonneau / Angelica M. Sinopole, England 2010.
EKŞİ, Nuray; ICSID Hakem Kararlarının Tanınması ve İcrası, İstanbul 2009, (ICSID).
EKŞİ, Nuray; New York Konvansiyonuna Göre İptal Edilmiş Kararların Ten- fizi, İstanbul 2009.
ERTEN, Rıfat; Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanununun Türk Yabancılar Hu- kuku Sistemi içindeki Yeri ve Rolü, Ankara 2006, (Yabancı Yatırımlar).
ERTEN, Rıfat; Milletlerarası Ticarî Tahkim Hukukunda Geçici Hukukî Koru- ma Önlemleri, Ankara 2010, (Geçici Koruma Önlemleri).
ESEN, Emre; Uluslararası Ticarî Tahkimde Tahkim Anlaşmasının Üçüncü Kişilere Teşmili, İstanbul 2008.
GÜLAN, Aydın; Kamu Hizmetinin Dönüştürücü Etkisi Karşısında Tahkimin Geleceği, yeri: Hukuk –Ekonomi Perspektifinden Uluslararası Tahkim ve Kamu Hizmeti, Editör:Ali Ulusoy, Ankara 2001.
HANOTIAU, Bernard; Investment Treaty Arbitartion and Commercial Arbit- ration: Are They Different Ball Games?, International Council for Com- mercial Arbitration Congress series no: 14, (2009).
HOBER, Kaj; Arbitration Involving States, in: The Leading Arbitrator’s Guide to International Arbitration, Editors: Lawrence W. Newman / Richard D. Hill, Second Edition, USA 2008.
HUYSAL, Burak; Milletlerarası Ticari Tahkimde Tahkime Elverişlilik, İs- tanbul 2010.
IGBOKWE, Virtus Chitoo; Determination, Interpretation and Application of Substantive Law in Foreign Investment Treaty Arbitrations, 2006 Jour- nal of International Arbitration, Vol. 23.
KALPSÜZ, Turgut; Milletlerarası Ticarette Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu ile Halli, Anakara 1989, (Uyuşmazlıkların Tahkim Yolu ile Halli).
KALPSÜZ, Turgut; Birleşmiş Milletler Milletlerarası Ticaret Hukuku Komis- yonunun Tahkim Hükümlerine Göre Cereyan Eden Tahkim, Ankara 1990.
KAPLAN, Yavuz; Milletlerarası Tahkimde Usule Aykırılık, Ankara 2002.
KESER BERBER, Leyla; Uluslararası Ticaret Odası (ICC) Tahkim Tüzüğü Uygulaması, Ankara 1999.
KINNERAR, Meg; Institutional Developments at ICSID, ICSID Review Vol. 29 (2009).
KIRLI AYDEMİR, Deniz; Yabancı Yatırımların Korunması, Ankara 2005.
LOWENFELD, Andreas; F., International Economic Law, 2nd Edition, New York 2008.
MALİK, Mahnaz; Recent Developments in Regional and Bilateral Invetsment Treaties, International Institute for Sustainable Development, 2nd An- nual Forum of Developing Country Investment Negotiators, 3-4 Novem- ber 2008 «www.iisd.org/pdf/2008/dci_recent_dev_bits.pdf».
MCLACHLAN, Campbell; Investment Treaty Arbitration: The Legal Fra- mework, yeri: International Council for Commercial Arbitration Cong- ress Series No: 14, Netherlands 2009.
MOSS GUIDITTA, Cordero; Commercial Arbitration and Investment Arbitra- tion: Fertile Soil or False Friends? : International Investment Law For The 21st Century, Essays in Honour of Christoph Schreuer.
NOMER, Ergin / Nuray EKŞİ / Günseli ÖZTEKİN GELGEL; Milletlerarası Tahkim Hukuku, Cilt I, 3. Bası, 2008 İstanbul.
NOMER, Ergin / Cemal ŞANLI; Nomer Devletler Hususî Hukuku, 18. Bası, İstanbul 2010.
ÖZEL, Sibel; Milletlerarası Ticarî Tahkimde Kanunlar İhtilafı Meseleleri, İs- tanbul 2008.
PAASIVIRTA, Esa; Participation of States in International Contracts, Helsinki 1990, s. 57.
RIPINSKY, Sergey / Kevin WILLIAMS; Damages in International Investment Law, London 2008.
SCHREUER, Christoph H./ Loretta MALINTOPPI / August REINISCH / An- thony SINCLAIR; The ICSID Convention A Commentary, Second Editi- on, Cambridge 2009.
SCHREUER, Christoph; Interrelationship of Standards, yeri: Investment Pro- tection, Edited by: August Reinisch, Oxford 2008.
SELİK; Mehmet; Türkiye’de Özel Yabancı Sermaye 1923-1960 Türkiye İktisa- di Geliştirmesini Araştırma Projesi 1961, SBF. Yayını No.
SILVA-ROMERO, Eduardo; ICC Arbitration and State Contracts, ICC Inter- national Court of Arbitration Bulletin (2002), (Tercüme : Emre ESEN).
SORNARAJAH, M.; The International Law on Foreign Investment, Third Edi- tion, Cambridge 2010, (Third Edition).
SORNARAJAH, M.; The Pursuit of Nationalized Property, Dodrecht (1986).
SUR, Melda; Uluslararası Hukukun Esasları,İstanbul 2010.
ŞANLI, Cemal; Milletlerarası Ticarî Tahkimde Esasa Uygulanacak Hukuk, Ankara 1986, s.78 vd. (Esasa Uygulanacak Hukuk).
ŞANLI, Cemal; Uluslararası Ticari Akitlerin Hazırlanması ve Uyuşmazlıkla- rın Çözüm Yolları, 3. Bası, İstanbul 2005, s. 270-273 (Ticari Akitler).
TAN DEHMEN, Mine; Stockholm Ticaret Odası Tahkim Enstitüsü’nde Tah- kim, Prof. Dr. Gülören Tekinalp’e Armağan, MHB (2003).
TOLUNER, Sevin; Milletlerarası Hukuk Dersleri, 4. Bası, İstanbul 1988.
TOLUNER, Sevin; Millileştirme ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul 1968 (Mil- lileştirme).
TOLUNER, Sevin; Yabancı Sermaye ve Milletlerarası Hukuk, yeri: Milletlera- rası Hukuk Açısından Türkiye’nin Bazı Dış Politika Sorunları, 2. Bası, İstanbul 2004, (Yabancı Sermaye).
VAN HARTEN, Gus; Investment Treaty Arbitration and Public Law, New-York 2007.
VATTEL, E.; de, The Law of Nations or the Principles of Natural Law, Transla- tion of the Edition of 1758 by Charles G. FENWICK, Washington 1916, Volume II, Chapter VI
VERSAN, Rauf; Gündemdeki Irak (6 Mart 2003), Güncel Olaylarda Milletle- rarası Hukuk Söyleşiler, İ.Ü. Hukuk Fakültesi, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Münasebetler Araştırma ve Uygulama Merkezi, İs- tanbul 2003.
WEBSTER, Thomas H.; Efficiency in Investment Arbitration: Recent Decisions on Preliminary and Cost Issues, Arbitration International (2009),Vol. 25.
YILMAZ, İlhan; Uluslararası Yatırım Uyuşmazlıklarının Tahkim Yoluyla Çözümü ve ICSID, İstanbul 2004.