Savaş BAYRAM, Serkan AYDINLI, Abdülkadir BUDAK, Emel ORAL

Türkiye’de yapı üretiminde ve denetiminde yaşanan etik sorunlar

Türkiye’nin bir deprem ülkesi olması nedeniyle, gerçekleştirilen yapım işlerinin projelerine uygun yürütülmesi hayati önem arz etmektedir. Ülkemizde daha önce yaşanan depremlerde yıkılan yapılar incelendiğinde, yıkımların temel sebebinin deprem değil, yapıların uygunsuz üretimi olduğu belirlenmiştir. 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında “Yapı Denetim Kuruluşları” günümüzde Türkiye’nin bütün illerinde hizmet vermektedir. Ancak teorik olarak tatminkâr bir altyapıya sahip olan bu denetim sisteminin, uygulamada bir takım sorunları da beraberinde getirdiği ve suistimallere açık olduğu bilinmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, ülkemizde yapı üretiminde ve denetiminde karşılaşılan etik sorunları belirlemek ve yapı sahibi ile denetim kuruluşu arasındaki ilişkilerinin daha sağlıklı yürütülebilmesi için çözüm önerileri geliştirmektir. Bu kapsamda, Türkiye’nin 28 ilinde faaliyet göstermekte olan yapı denetim firmalarında aktif olarak çalışan toplam 200 teknik personele iki ana bölümden oluşan bir anket çalışması uygulanmıştır. Elde edilen veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiş ve yapı denetiminde yaşanan etik sorunlar tarafsız bir bakış açısı ile gün yüzüne çıkarılmıştır. Sonuç olarak; yapı denetim firmaları, yapının taşıyıcı sisteminin uygun üretimini sağlamakta fakat yapı mimarisinin projeye uygun üretimiyle ilgili birtakım problemler az da olsa halen devam etmektedir. Bunun yanı sıra, gerek kanuni prosedürlerle, gerekse yapının taşıyıcı sisteminin projeye uygunluğuyla alakalı problemler büyük ölçüde ortadan kalkmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Yapım işleri, Yapı denetimi, Denetim sorunları, Etik

Ethical problems in the production and inspection of construction in Turkey

The investigation of the structures destroyed in previous earthquakes has demonstrated that the main cause of the destructions is not the earthquake but the inappropriate production of the structures. Within the scope of the Law, nr. 4708, "building inspection institutions" are presently serving in all of Turkey's provinces. However, it is a well-known fact that although the current inspection system has a satisfactory infrastructure theoretically, it has several problems in practice and is open to abuse. The main objective of this work is to identify the ethical problems of the construction production and inspection in Turkey and to develop solutions to improve the relations between the building owner and the inspection institution. In this context, a survey study consisting of two main sections has been implemented to actively working 200 technical professionals of building inspection institutions in 28 provinces of Turkey. The obtained data were evaluated statistically and the ethical problems experienced in the building inspection were exposed with an objective point of view. As a result; building inspection institutions provide the proper production of the building's structural system but some problems with the project-oriented production of the building architecture still have not solely been solved. Besides, the problems related to the compliance of the structural system with the project as well as the legal procedures, have largely ceased to exist.

Keywords:

Turkey, Construction works, Building inspection, Inspection problems, Ethics,

PDF

___

Çelebi HN. “Türkiye’de yapı denetimi ve yapı güvenliği“. Proje ve Yapı Denetimi Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 15 Ekim 1993.
Azar H. “SMM ve yapı denetiminde çelişen uygulamalar”. II. SMM Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 10-11 Kasım 2007.
Kara O, Saka F, Kaplan H, Yulu T. “Yapı denetim kanununda meslek etiği ihlalleri”. 3. Yapı Denetimi Sempozyumu, Diyarbakır, Türkiye, 05-06 Ekim 2013.
Gökçe C. “Niçin yapı denetim; nasıl bir yapı denetim”. 4. Yapı Denetim Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 03-04 Aralık 2015.
Bektaş C. “Sağlıklı proje, sağlıklı uygulama, sağlıklı denetim için alınması zorunlu üç önlem”. Proje ve Yapı Denetimi Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 15 Ekim 1993.
Uçkun S, Buyural H, Ülgü Ş, Hamarat Ş, Gülseven Y, Kavak S, Karataş M, Çiftlikli A, Kule V. “Yapı denetimleri ve sonuçları”. Proje ve Yapı Denetimi Sempozyumu, İzmir, 15 Ekim 1993.
Ansal A, Altıneller M, Akalın M, Çelebi H, Erciyestepe M, Gökçe C, Kubilay S, Ürgüplü M, Öztürk M. “Yapı denetimi için bir model önerisi”. Proje ve Yapı Denetimi Sempozyumu, İzmir, Türkiye, 15 Ekim 1993.
Açıkel A. Yapı Denetiminin Kalite Üzerine Etkisi ve Konya Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye, 1998.
Dikmen SÜ, Akbıyıklı R, Aytekin O, Baradan S. “İş ve yapı denetim yasalarının iş sağlığı ve güvenliği açısından bütünleşik incelenmesi”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 24(2), 117-131, 2011.
Erdiş E, Gerek İH. “Yapı denetim sisteminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri”. 6. İnşaat Yönetimi Kongresi, Bursa, Türkiye, 25-27 Kasım 2011.
Atabey İİ, Bozdoğan KB. “Yapı denetim kanunu uygulamalarında Sivas örneği”. e-Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 119-128, 2012.
Bedirhanoğlu İ, Erdemli Günaslan S. “Beton kalitesinin yapı denetimi kapsamında denetlenmesi”. 3. Yapı Denetimi Sempozyumu, Diyarbakır, Türkiye, 05-06 Ekim 2013.
Kural R, Ünal O. “İnşaat sektöründe yapı denetimi ve Afyonkarahisar ilindeki uygulamaların araştırılması”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 15, 1-10, 2015.
Ömürbek N, Karaatlı M, Cömert HG. “AHP-SAW ve AHP-ELECTRE yöntemleri ile yapı denetim firmalarının değerlendirmesi”. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27), 171-199, 2016.
Kalaycı Ş. SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. 7. Baskı. Ankara, Türkiye, Asil, 2016.
Karagöz Y, Kösterelioğlu İ. “İletişim becerileri değerlendirme ölçeğinin factor analizi metodu ile geliştirilmesi”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98, 2008.
Nakip M. Pazarlama Araştırmaları (Teknikler ve(SPSS Destekli) Uygulamalar). 2. Baskı. Ankara, Türkiye, Seçkin, 2006.
Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesive SPSS ile Veri Analizi. 5. Baskı. Ankara, Türkiye, Nobel, 2014.
Kline P. An Easy Guide to Factor Analysis. 1st ed. London, UK, Routledge, 1994.