Gölhisar (Burdur) ovasının hidrojeoloji ve hidrojeokimyasal değerlendirilmesi

Türkiye’nin güneybatısında bulunan Gölhisar (Burdur) Ovası 1505 km2'lik bir drenaj alanına sahiptir. İnceleme alanında Yeşilbarak napı, Likya napları ile paraallokton ve Kuvaterner yaşlı birimleri içeren neootokton kaya birimleri yüzeylemektedir. Ovada alüvyon, konglomera ve kireçtaşı birimlerinden yeraltısuyu alınmaktadır. Bölgede genel yeraltısuyu akım yönünün ovanın güneyine doğru olduğu görülmektedir. Ovada yeraltısuyu tablasının rakımı 960-1644 m; yeraltısuyunun yüzeyden derinliği 4.0-57.07 m arasında ölçülmüştür. Gölhisar Ovası’nda yeraltısuyunun kalite ve kirlilik analizleri ile hidrojeokimyasal değerlendirmeler yapılmıştır. İnceleme alanında yeraltısuları Mg-Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3 ve Ca-HCO3 hidrojeokimyasal su fasiyeslerinin varlığı tespit edilmiştir. Yeraltısularında Mg artışı Neojen Çameli formasyonu, Orhaniye formasyonu ve Marmaris peridoditi ile kaya-su etkileşiminden kaynaklanmaktadır. ABD Tuzluluk laboratuarı ve Wilcox diyagramları, Artıksal sodyum karbonat (RSC), Geçirgenlik indeksi (PI) ve Magnezyum Tehlikesi (MT) parametrelerinin değerlendirilmesi ile sulama suyu olarak kullanıma uygun olduğu belirlenmiştir. Bölgede yeraltısuları için en önemli kirletici unsur tarımsal faaliyetlerdir. Bu durum, ova genelinde yeraltısularında nitrat içeriklerinin artmasına neden olmuştur. Ayrıca, yeraltısularının Al, As, Cr, Cu, Fe, Mn ve Pb gibi ağır metal içerikleri incelenmiştir. Ağır metal analiz sonuçları Türk İçme Suyu (TSE 266) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartları ile karşılaştırılmış ve sınır değerlerin aşılmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Gölhisar, Hidrojeoloji, Hidrojeokimya, Burdur

Hydrogeological and hydrogeochemical assesment of Gölhisar (Burdur) plain

The Gölhisar (Burdur) plain which is located in the southwest of Turkey have 1505 km2 watershed area. Yeşilbarak nappes, Lycian nappes and neo-autochtonous rock units including para-allochthonous and Quaternary units are outcropped in the investigation area. Groundwater supplied from alluvium, conglomerate and limestone units. General groundwater flow direction is towards to south of the plain. The elevation of the groundwater table and the depths of the groundwater from the ground surface in the plain were measured between and 960-1644 m 4-57.07 m, respectively. The hydrogeochemical evaluations were made using the quality and pollution analyses of groundwater in the Gölhisar plain. Groundwaters are Mg-Ca-HCO3, Ca-Mg-HCO3 and Ca-HCO3 facies. The increase of Mg is originated from Çameli formation, Orhaniye formation and Marmaris peridotite related to water-rock interaction. The US salinity diagram, Wilcox diagram, residual sodium carbonate (RSC), permeability index (PI) and Magnesium hazard (MH) are used to assess the suitability of groundwater for agricultural purposes. Groundwaters are suitable for usage as irrigation water in the plain. Agricultural activity is most important pollution in the plain. Nitrate content is increased because of agricultural activity in the research area. In addition, heavy metal contents of groundwater such as Al, As, Cr, Cu, Fe, Mn and Pb were also investigated. The results of heavy metal contents were compared to Turkish drinking water standards (TSE-266) and World Health Organization (WHO) and not exceed the permissible limit values is determined.

Keywords:

Gölhisar, Hydrogeology, Hydrochemistry, Burdur,

PDF

___

Poisson A. Recherces geologiques dans les Taurides occidentales (Turquie). These University. Paris-Sud, Orsay, 795s, 1977.
Erakman B, Meşhur M, Gül MA, Alkan H, Öztaş Y. Akpınar M. “Toros Projesine Bağlı Kalkan-Köyceğiz-Çameli-Tefenni Arasında Kalan Alanın Jeolojisi ve Hidrokarbon Olanakları Raporu”. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Raporu, Ankara, Türkiye, 1732, 1982.
Şenel M, Akdeniz N, Öztürk EM, Özdemir T, Kadınkız G, Metin I, Öcal H, Serdaroğlu M, Örçen S. “Fethiye (Muğla)-Kalkan (Antalya) ve Kuzeyinin Jeolojisi”. Maden Tetkik Raporu, Ankara, Türkiye, 9761, 1994. (yayımlanmamış).
Bilgin ZR, Karaman,T, Öztürk Z, Şen MA, Şenel M. “Yeşilova-Acıgöl Civarının Jeolojisi Raporu”. Maden Tetkik Arama Raporu, Ankara, Türkiye, 9071, 1990.
Şenel M, Selçuk H, Bilgin ZR, Şen AM, Karaman T, Dinçer MA, Durukan E, Arbas A, Örçen S, Bilgi C. Çameli (Denizli)- “Yeşilova (Burdur)-Elmalı (Antalya) ve Kuzeyinin Jeolojisi”. Maden Tetkik Raporu, Ankara, Türkiye, 9429, 1989. (yayımlanmamış).
Şenel M. Türkiye Jeoloji Haritaları. Fethiye-L8 paftası, Ankara, Türkiye, MTA Genel Müdürlüğü Yayınları, 1997.
Yılmaz Eİ. Gölhisar (Burdur) Ovasının Hidrojeoloji İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye, 2015.
Şahinci A. “Doğal Suların Jeokimyası”. Bölüm 2. İzmir, Türkiye, Reform Matbaası, 1991.
Türk Standartları Enstitüsü. “İnsani Tüketim Amaçlı Sular”. Ankara, Türkiye, 266, 2005.
WHO. “Guidelines for drinking-water quality”. 3rd ed. incorporating 1st and 2nd addenda, World Health Organization, 2012.
Kharaka YK, Gunter WD, Affarwall PK, Perkins EH, De Braall JD. “SOLMINEQ A Computer Program Code for Geochemical Modelling of Water-Rock Interactions”. US Geological Survey Water Investigations, USA, Report 88-4227, 1988.