Kışladan Araziye: 1910 Osmanlı Sonbahar Manevrası

Çalışmamızda, muharebe eğitiminin önemli bir parçası olarak kabul edilen arazi talimleri, diğer bir deyişle mevsimlik manevralar ve bunların Osmanlı askeri mekanizması içindeki yeri tartışılacaktır. Tartışmanın ekseninde, 1910 senesinin Ekim ve Kasım aylarında icra edilen ve Osmanlı ordusunun ilk kez düzenlediği sonbahar manevrası yer almaktadır. I. ve II. Kolordu’nun katılımı ile gerçekleştirilen manevra için İstanbul-Edirne hattı arasında Lüleburgaz ve Babaeski mevkileri seçilmiş ve dört gün süren çarpışmaların ardından görkemli bir resmigeçit töreni ile son bulmuştur. 1910 Sonbahar Manevrası, arazinin analizi ve coğrafi imkân ve imkânsızlıkların önceden belirlenmesi açısından da ehemmiyetlidir. Bu bağlamda araştırmamız, gerçek savaş koşulları kurgulanarak düzenlenen manevranın Balkan savaşlarına giden süreçte ordu teşkilatının kapasitesi ve sınırlarını, savaşın patlak vereceği muhtemel coğrafyada tecrübe edebileceği yegâne faaliyet olduğunu ortaya koymaktadır. Temel kaynaklarımız, manevraya bizzat iştirak eden Von der Goltz Paşa’nın raporları, mektupları ve görüşleri ile 1910 Sonbahar Manevrasının konu edildiği Osmanlıca eserler ve T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi’nden edinilen belgelerdir.

Anahtar Kelimeler:

Askeri eğitim, Manevra, Savaş Oyunları, Alman Askeri Misyonu, Colmar von der Goltz, Goltz Paşa

From the Barracks to the Field: The Ottoman Manoeuvre of Fall 1910

The fall manoeuvre of October-November 1910 carried out by the Ottoman army is at the core of this study. Field drills were conducted around the towns of Lüleburgaz and Babaeski, located between İstanbul and Edirne. The manoeuvres lasted for two months, included four days of combat and ended with a spectacular parade. This was a stunning experience for the military officials and the soldiers because these manoeuvres enabled them to analyze the field and predict the geographical conditions of the terrain. Hence, this study argues that it was a unique experience which revealed the capacity and the limits of the Ottoman army in a prospective military zone and on the eve of the Balkan Wars. The primary sources are the reports and letters written by Von der Goltz Pascha, the Ottoman works on the Fall Manoeuvre of 1910 and the archival documents kept in the Ottoman Archives of the Presidency of the Turkish Republic’s State Archives.

Keywords:

Military education, Manoeuvres, War games, German military mission, Colmar von der Goltz, Goltz Pasha,

PDF

___

T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA), Sadaret Eyâlât-ı Mümtâze Kalemi Belgeleri (A.MTZ) 159-45
BOA, Yıldız Tasnifi Mütevenni Maruzat (Y.MTV), 17-51. Bundesarchiv-Militärarchiv (BA-MA), Bemerkungen über die Während der Herbst-und Winter Übungen beim 1., 2. und 3. Kaiserlich Ottomanischen Ordu gemachten Wahrnehmungen, Ende Dezember 1909 (Aralık sonu 1909), İstanbul.
Bundeasarchiv (BA), v.Goltz, Bericht; das Generaloberst Freiherrn von der Goltz über seinen Aufenthalt in der Türkei Juli/August 1909, 28 Ağustos 1909.
BA, v.Goltz, Bericht; das Generaloberst Freiherrn von der Goltz über seinen Aufenthalt in der Türkei Juli/ August 1909, 28 Ağustos 1909, Berlin Halensee.
BA, gez.Frhr. v.d. Goltz, Bericht des Generaloberst Freiherrn von der Goltz über seinen Aufenthalt in der Türkei im Oktober und November 1910, 18 Aralık 1910, Berlin Halensee.
Ahmed Ali. İleri Karakol, Piyade Keşif Kolları, Manevra Kavaidi, Konak ve Ordugâh Hizmeti, İaşe, Ağırlıklarda Efradın Suret-i Hareketi. Dersaadet: Mekteb-i Harbiyye Matbaası, 1326.
Ateş, Sanem Yamak. Asker Evlatlar Yetiştirmek, II. Meşrutiyet Dönemi’nde Beden Terbiyesi, Askeri Talim ve Paramiliter Gençlik Örgütleri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
Beşikçi, Mehmet. “Bir Yenilginin Anatomisi: Balkan Harbi’nde Osmanlı Seferberliği, 1912-1913,” Yeni Bir Askeri Tarih Özlemi, Savaş, Teknoloji ve Deneysel Çalışmalar. Hazırlayan Kahraman Şakul içinde 297310. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013.
Beşinci Kolordu Kurmay Başkanlığı Harekât Şubesi 2. Kısım, Taktik Tatbikat Gezisi, (Ankara: Genelkurmay Basımevi, 1995).
Beydilli, Kemal. “Küçük Kaynarca’dan Tanzimat’a Islahat Düşünceleri,” İlmi Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri Dergisi 8 (1999): 25-64.
Bröckling, Ulrich. Disiplin, Askeri İtaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi. Çeviren Veysel Atayman. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2008.
Cebeci, Fatih. “Mart 1328 (1912) Tarihli Osmanlı Piyâde Ta’limnâmesi Işığında Son Dönem Osmanlı Piyade Eğitimi.” Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, 2016.
Gross, Gerhard P. The Myth and Reality of German Warfare, Operational Thinking From Moltke The Elder to Heusinger. Kentucky: University Press of Kentucky, 2016.
Gross, Gerhard, Hans Ehlert and Michael Epkenhans. International Perspectives on the German Strategy for WWI. There was a Schlieffen Plan: New Sources on the History of German Military Planning. Kentucky: University Press of Kentucky, 2014.
Gülsoy, Ufuk. “Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlikten Muafiyet Vergisi: Bedel-i Askeri (1855-1909).” İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 37 (2002): 93-118.
Hall, David Ian. ¨The Modern Model of the Battlefield Tour and Staff Ride: Post-1815 Prussian and German Traditions.¨ Defence Studies 5, 1 (2005): 93-102.
Jihad and Islam in World War I, Studies on the Ottoman Jihad on the Centenary of Snouck Hurgronje’s “Holy War Made in Germany”. Yayına Hazırlayan Erik Jan Zürcher. Leiden: Leiden University Press, 2016.
Kaçar, Mustafa. “Osmanlı Devleti’nde Bilim ve Eğitim Anlayışındaki Değişimler ve Mühendishanelerin Kuruluşu.” Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi 1996.
“Manevra Münasebetiyle,” Hikmet 24 (20 Ramazan 1326 / 29 Eylül 1910): 3.
Mehmed Ali. Acemi Neferin Terbiye-yi Askeri Muallimi. Dersaadet: Cihan Matbaası, 1326.
Mehmed Hûlusi (Yüzbaşı), Şark Ordusu 1326 Sonbahar Manevrası, Müşâhedât ve Mütâlaât, İstanbul: Matbaa-ı Hayriyye, t.y. Moreau, Odile. Reformlar Çağında Osmanlı İmparatorluğu, Askeri ‘Yeni Düzen’ in İnsanları ve Fikirleri: 1826-1914. Çeviren: Işık Ergüden. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
Mustafa Kemal [Atatürk]. Zabit ve Kumandan ile Hasb-ı Hâl. Ankara: Genel Kurmay Askeri ve Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, 2010.
Öztan, Güven Gürkan. Türkiye’de Militarizm, Zihniyet, Pratik ve Propaganda. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014.
Palmer, Robert R. “Frederick the Great, Guibert, Bülow: From Dynastic to National War.” Makers of Modern Strategy; Military thought from Machiavelli to Hitler. Hazırlayan Edward Mead Earle içinde 91-123, Princeton: Princeton University Press,1948.
Pertev. 1326 Sene-i Rumisinde Birinci ve İkinci Ordu-yı Hümayunlar Arasında İcra Edilen Sonbahar Manevrası. İstanbul: Kütüphane-i Askeri, 1326.
Radetzky von Radetz, Joseph. Feld-Instruktion für die Infanterie, Kavallerie und Artillerie. Olmütz: Alois Skarnitzl, 1844.
Sabancı, Zeynep. ¨Osmanlı Askeri Teknolojisi ve Silahlanma Politikası. ¨Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, 2016.
Sandıkçıoğlu, Tolunay. “Cihan Harbindeki İaşe Çıkmazına Galiçya’dan Bakış.” Yemek ve Kültür 23 (2011), 78-101.
Samuels, Martin. Command or Control? Command, Training and Tactics in the British and German Armies, 1888-1918. London: Franc Cass, 2003.
Süvari Neferi Talimnamesi. İstanbul: Matbaa-ı Askeriyye, 1328.
Tokay Gül. “Osmanlı’da Modern Devlet, Güvenlik Siyaseti ve Ordunun Dönüşümüne Dair Bir Değerlendirme.” Türkiye’de Ordu, Devlet ve Güvenlik Siyaseti. Hazırlayan E. B. Paker ve İ. Akça içinde 35-47. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
Turhal, Abdullah. “Tarihi Canlandırmak: Minyatür Figürler ve Savaş Oyunları ile Tarihin Yeniden Canlandırılmasının Tarih Öğretiminde Kullanılması.” Yeni Bir Askeri Tarih Özlemi, Savaş, Teknoloji ve Deneysel Çalışmalar. Hazırlayan Kahraman Şakul içinde 109-122. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2013.
Uyar, Mesut ve Erickson, Edward J. Osmanlı Askeri Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2017.
Yeşil, Fatih, İhtilâller Çağında Osmanlı Ordusu, Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyoekonomik ve Sosyopolitik Değişim Üzerine Bir İnceleme (1793-1826). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2016.