Osmanlı İmparatorluğu’nda fiziğin ve mekanik bilimlerin disiplin haline gelme tarihi, yavaş ve birikimsel bir süreç olmuştur. Bu süreç, ondokuzuncu yüzyıl reformlarının gözde kurumları olan modern askeri okulların kuruluşu ve gelişimiyle yakından ilgilidir. Bu makale, Osmanlı askeri okullarından Mühendishane-i Berri-i Hümayun, Mekteb-i Bahriye-i Şahane, Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane ve Mekteb-i Harbiye-i Şahane’de ondokuzuncu yüzyılda verilen fizik ve mekanik bilimler eğitimini ele alan bir araştırmanın ürünüdür. Makalenin yazarı, üç eğitimsel öğenin bu dönem fiziğinin meydana gelmesinde temel teşkil ettiğini varsaymaktadır: Ders programı, öğretmen ve ders kitabı. Bu makale, bu öğelerden yalnızca birini, ders programlarını kapsamaktadır. Askeri okulların ders programlarında fiziğin ve mekanik bilimlerin yerini inceleyerek, Osmanlı devleti tarafından meydana getirilen büyük eğitim reformlarına paralel olarak, fizik derslerinin tarihsel evrimine odaklanmaktadır. Makale aynı zamanda, bu derslerin eğitim politikalarındaki değişimlerden ve amaçlanan mezun profilini yeniden tanımlanmaya yönelik teşebbüslerden nasıl etkilendiğini de ele almaya çalışacaktır. Ondokuzuncu yüzyıl askeri okullarının fizik öğretmenleri ve ders kitapları, ‘Fiziğin Askeri Yürüyüşü-II’ başlıklı ikinci bir makalede incelenecektir.

Discipline-building history of physics and mechanical sciences in the Ottoman Empire was a slow and accumulative process. It owed much to the establishment and advancement of modern military schools –the favorite institutions of the nineteenth-century reforms. This research article examines the education of physics and mechanical sciences at the Ottoman military schools of the nineteenth-century: the Mühendishane-i Berri-i Hümayun (The Military Engineering School), the Mekteb-i Bahriye-i Şahane (The Naval Academy), the Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane (The Military School of Medicine), and the Mekteb-i Harbiye-i Şahane (The Military Academy). The author presupposes three educational elements that were essential in the constitution of physics in this period: The curriculum, the teacher and the textbook. The present article covers only one of them: the curriculum. Examining the place of physics and mechanical sciences in the curricula of these schools, it focuses on the historical evolution of physics courses parallel to the major educational reforms enacted by the Ottoman government. It also tries to unveil how these courses were affected by the changes in educational policies or by redefinitions of the intended profile of the graduates of these schools. Physics teachers and textbooks of the nineteenth-century Ottoman military schools, will be examined in a future article, ‘The Military March of Physics-II’.