Türkiye’nin Avrupa Birliği Çevre Politikalarına Uyum Sürecinin Değerlendirilmesi

1970’li yıllarda Roma Kulübü tarafından başlatılan çevre konusundaki farkındalık, AB’de sürekli olarak gelişen bir sürecin başlangıç noktasını oluşturmuştur. Sonraki süreçte çevreyle ilgili alınması gereken önlemler ve uygulanması düşünülen politikalar, anlaşmalar, strateji belgeleri ve Çevre Eylem Programları kapsamında somutlaştırılmıştır. Türkiye, çevre konusunu öncelikle kalkınma planları çerçevesinde ele almıştır. Kalkınma planlarının gelişme sürecinde, Türk çevre politikalarının AB politikalarına uyumu çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Bu çerçevede ilk olarak Türkiye ve AB mevzuat olarak karşılaştırılmıştır. Daha sonra ekonomik açıdan kamu ve özel sektörün çevresel koruma, harcamalar ve yatırımları da karşılaştırılmış ve bu doğrultuda Türkiye’nin çevre politikalarına uyum sürecindeki son durumu değerlendirilmiştir. Buna göre Türkiye’nin AB’ye çevre politikaları açısından uyumu için daha ulaşılabilir politikalar belirlemesi ve hayata geçirmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Avrupa Birliği, Türkiye, Çevre Politikası, Kalkınma Planı, Çevre Eylem Programı

Assessment of Turkey’s Harmonization Process to the European Union Environmental Policies

In the 1970s, awareness of the environment initiated by the Club of Rome has been the starting point of a continuous process developing within the EU. In the next process, the measures to be taken and considered policies to be implemented about environment are objectified by in the framework of agreements, strategy papers and Environment Action Programmes. Turkey, primarily approaches environmental issues within the framework of development plans. In the development process of development plans, the adaptation of Turkish environmental policies to the EU policies is the main purpose of the study. In this context, firstly Turkey and EU was compared in terms of legislations. Then the public and private sector’s environmental protection expenditures and investments was compared in terms of economy, and in this sense, Turkey’s recent situation in adaptation process to environmental policies have been assessed. Accordingly, it is concluded that Turkey needs to determine and adopt more accessible policies to be harmonized with the EU in terms of environmental policies.

Keywords:

EU, Turkey, Environment Policy, Development Plan, Environment Action Programme,

PDF

___

AB(a) (2015). Avrupa Birliği Bakanlığı.[Çevrim-içi: http://www.ab.gov.tr/index.php?p=92&l=1], Erişim Tarihi: 14.05.2016.
AB(b) (2016). Avrupa Birliği Bakanlığı. .[Çevrim-içi: http://www.ab.gov.tr/index.php?p=112&l=1], Erişim Tarihi: 15.06.2016.
ABYKP, (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 15.06.2016.
Akbaş, G. ve Apar, A. (2010). Avrupa 2020 stratejisi: akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme için Avrupa stratejisi özet bilgi notu. T.C. Başbakanlık Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Sosyal, Bölgesel ve Yenilikçi Politikalar Başkanlığı, Ankara.
Bayram, T. T., Altıkat, A. ve Torun, F.E. (2011). Avrupa Birliği ve Türkiye’de çevre politikaları. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1:1, 33-38.
BBYKP, (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 17.06.2016.
BBYKP, (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 05.08.2016.
Biyan, Ö. ve Gök, M. (2014). Çevre Politikaları Kapsamında Avrupa Birliği ve Türkiye’de Çevre Vergilerinin Uygulanışı: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7:2, 281-310.
Bozkurt, Y. (2010). Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde Türkiye’de çevre politikalarının dönüşümü. Bursa: Ekin Yayınevi.
Bruyninckx, H. (2014). European Economic Area Newsletter, (Issue 2014/2, 16 June). European Environment Agency.
Budak, S. (2000). Avrupa Birliği ve Türk Çevre Politikası. İstanbul:Büke Yayınları Araştırma Dizisi 2000-6.
Burchell, J. & Lightfoot, S. (2001). The Greening of the European Union?, London,:Sheffield Academic Press,, s.34.
Çapanoğlu, S.G. (2010). Geçmişten günümüze Lizbon Stratejisi ve 2020 için yeni bir vizyon ışığında “AB 2020” stratejisi. İktisadi Kalkınma Vakfı Değerlendirme Notu 12.
Çokgezen, J. (2007). Avrupa Birliği çevre politikası ve Türkiye. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi,23:2, 91-115.
Dağdemir, Ö. (2015). Çevre Sorunlarına Ekonomik Yaklaşımlar ve Optimal Politika Arayışları. 3. Basım, Ankara: Gazi Kitapevi.
DBYKP, (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 11.07.2016.
DBYKP, (2007). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 21.11.2016.
Dinler, Z. (1998). Bölgesel İktisat. 5.basım, Bursa: Ekin Kitapevi Yayınları.
Dura, C. ve Atik, H. (2014). Avrupa Birliği Gümrük Birliği ve Türkiye. , 4. Baskı, İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.
Durmaz, B. (2004). Avrupa Birliğinde Çevre Politikası Alanında Muhtemel Müzakere Sürecine Yönelik Gerekli Hazırlıkların Örneklerle Çalışılması. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Sektörel Ve Bölgesel Politikalar Dairesi, Uzmanlık Tezi.
Duru, B. (2007). Avrupa Birliği çevre politikası. Erhan, Ç. ve Senemoğlu, D. (Der.), Avrupa Birliği Politikaları, Ankara: İmaj Yayınevi.
EC, (2016). European Commission. [Çevrim-içi: http://ec.europa.eu/environment/newprg/objectives.htm], Erişim Tarihi: 18.06.2016.
Erdoğdu, S. (2006). Küreselleşme Sürecinde Uluslararası Sendikacılık, 1. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
EUROSTAT, (2016). European Community Statistical Office [Çevrim-içi: http://ec.europa.eu/eurostat], Erişim Tarihi: 22.07.2016.
FEAP, (1973). First Environmental Action Programme. Official journal of the European Communities, Volume 16, No C 112.
FEAP, (1987). Fourth Environmental Action Programme. Official journal of the European Communities, No C 328/1.
FEAP, (1993). Fifth Environmental Action Programme. Official journal of the European Communities, No C 138/5.
IEEP, (2010). The Institute for European Environmental Policy. Strategic Orientations of EU Environmental Policy under the Sixth Environment Action Programme and Implications for the Future Final Report.
İKV, (2014). Avrupa 2020 Stratejisi. İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları Yayın No: 269.
Kıvılcım, İ. (2014). AB’de 7’nci Çevre Eylem Programı Başladı, İktisadi Kalkınma Vakfı İKV Değerlendirme Notu 82.
OBYKP, (2013). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 24.11.2016.
Özgüler, V. C. (2013). Avrupa Birliği ve Türkiye İşgücü Piyasalarının Karşılaştırmalı Analizi, 1.Basım. İstanbul: Cinius Yayınları.
SBYKP, (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 01.11.2016
Scheuer, S. (2005). EU Environmental Policy Handbook .A Critical Analysis of EU Environmental Legislation. European Environmental Bureau (EEB).
SEA, (1986). Single European Act. [Available online at: http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/SingleEuropeanAct_Crest.pdf], Retrieved on June 17,2016.
SEAP, (2002). Sixth Environmental Action Programme. Official Journal of the European Communities, No L 242/1.
SEAP, (2013). Seventh Environmental Action Programme. Official Journal of the European Communities, No L 354/171.
Sencar, P. (2007). Türkiye’de Çevre Koruma Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi Edirne Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şeren, G. Y., ve Dedebek, E. (2013). AB Uyum Sürecinde Türkiye’de Çevre Politikaları. In EY International Congress on Economics I (EYC2013), (No. 265). Ekonomik Yaklasim Association, Ankara, Turkey.
TA, (1997). The Treaty of Amsterdam. [Available online at: http://europa.eu/eu-law/decision-making/treaties/pdf/treaty_of_amsterdam/treaty_of_amsterdam_en.pdf], Retrieved on June 30,2016.
TBMM, (2011). Türkiye Büyük Millet Meclisi 1982 Anayasası. [Çevrim-içi: https://yenianayasa.tbmm.gov.tr/docs/gerekceli_1982_anayasasi.pdf], Erişim Tarihi: 12.07.2016.
TEAP, (1983). Third Environmental Action Programme. Official Journal of the European Communities, Volume 26 C 46.
TEU, (1992). The Treaty on European Union. [Available online at: http://europa.eu/eu-law/decision-making/treaties/pdf/treaty_on_european_union/treaty_on_european_union_en.pdf], Retrieved on June 22,2016.
Toprak, D. (2006). Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde Çevre Politikaları Ve Mali Araçlar. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2:4,146-169.
TUSİAD, (1998). Türk Sanayici ve İşadamları Derneği Dış Ticarette Çevre Koruma Kaynaklı Tarife Dışı Teknik Engeller Ve Türk Sanayi için Eylem Planı. İstanbul: Lebib Yalkın Yayımları ve Basım İşleri A.Ş.
Ungureanu, C.I. & Marcu, M. (2006). The Lisbon Strategy. Journal for economic forecasting, 3:1,74-83.
ÜBYKP, (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 08.07.2016.
YBYKP, (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı. [Çevrim-içi: http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx], Erişim Tarihi: 23.10.2016.
Yıldırım, U. ve Budak, S. (2010). AB tam üyelik sürecinde Türkiye'nin çevre politikasındaki değişimler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7:13,173-191.
Yıldız, N. (2005). Türkiye’nin Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Çevre Politikalarının Karşılaştırmalı Analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6:1, 164-173.