NEO-LİBERAL YAKLAŞIMLAR ÇERÇEVESİNDE DEVLETİN EKONOMİDE YARATTIĞI SORUNLAR

Devletin ekonomideki rolü konusunda piyasa ekonomisi taraftarları ile devletin ekonomideki etkinliğinin azaltılmamasını savunanlar arasında uzun tartışmalar yaşanmıştır. 1929 dünya ekonomik bunalımına kadar egemen olan klasik iktisadi ekolün tarafsız devlet anlayışı yerini, Keynesyen iktisadi ekolün müdahaleci devlet anlayışına bırakmıştır. Ancak, 1970’li yıllarda yaşanan stagflasyon krizi Keynesyen ekole duyulan güveni azaltmış ve devletin ekonomideki rolünün sınırlandırılmasını savunan neo-liberal akımların ön plana çıkmasına neden olmuştur. Bu anlayışa göre, devletin ekonomideki rolünün ve fonksiyonlarının artması çağdaş ekonomileri yeni sorunlar ile baş başa bırakmıştır. Bütçe açıklan hızla artmıştır. Kamu harcamalarının sürekli artması özel sektör yatırımları üzerinde dışlama etkisi yaratmıştır. Aşırı merkeziyetçiliğin doğal bir sonucu olarak kırtasiyecilik ve işlem maliyetleri artmıştır. Politik miyopluk sonucu etkin olmayan programların uygulanmaya konulması savurganlığın artmasına neden olmuştur. Oy peşinde koşan politikacılar rant toplumu yaratmıştır. Kayıt dışı ekonomi bir türlü kayıt altına alınamamıştır. Bu çalışmada, neo-liberal yaklaşımlar çerçevesinde devletin ekonomide yarattığı bu sorunlar üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Bütçe Açıkları, Dışlama Etkisi, Merkeziyetçilik, İşlem Maliyetleri, Rant Kollama, Oy Ticareti, Politik Miyopluk, Mali Yanılma, Savurganlık Ve Kayıt Dışı Ekonomi.

PDF

___

[1] Nadaroğlu, H. (2000). Kamu Mâliyesi Teorisi. 11. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım.
[2] Türk, 1. (2003). Maliye Politikası. 15. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi.
[3] Öztürk, N. (2004). Piyasa Başarısızlıkları. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Öneri Dergisi, 21, ss.173-187.
[4] Şener, O. (2001). Teori Ve Uygulamada Kamu Ekonomisi, 7. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım.
[5] Benett, J.T., & Johnson, M.H. Devletin Büyümesi Teorileri. (Çev.: A. Eker), (http://www.canaktan.org/ ekonomi/anavasal iktisat/diger vazilar/eker-benett devletbuvumesi.htm). [07.10.2003],
[6] Sönmez, S. (1987). Kamu Ekonomisi Teorisi Kamu Harcamalarında Etkinlik Arayışı. 1. Baskı. Ankara: Teori Yayınları.
[7] İnsel, A. (2004). Neo-Liberal Hegemonyanın Yeni Dili. 1. Baskı. İstanbul: Birikim Yayınları.
[8] Tan, T. (1998). Kamu Hizmeti Özelleştirme ve Bürokrasinin Azaltılması Üzerine. Türk İdare Dergisi (60. Yıl Özel Sayısı), 378, Mart, s.73.
[9] Demir, O. (1996). Devletin Ekonomide Doğurduğu Sorunlar. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, XII(l-2), ss.215-232.
[10] Wallis, L.J., & Dollery, E.B. (1999). Market Failure Government Failure Leadership And Public Policy. London: Macmillan.
[11] Wolf, C. (1979). A Theory Of Non-Market Failures. Public Interest, 55, Spring, ss.l 14-133.
[12] Stiglitz, J.E. (1994). Kamu Kesimi Ekonomisi. (Çev.: Ö.F. Batırel). İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayın No:549.
[13] Güner, A.. (1998). Başarısız Devlet ve Çözüm Önerileri. M.Ü. İİBF Dergisi Özel Sayı, XIV(1), s.193.
[14] Saybaşılı, K. (1986). Devletin Ekonomiye Müdahalesi. I. Baskı. Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
[15] Uysal-Sezer, B. (1994). Büyük Devlet Küçük Devlet Tartışması. Amme İdaresi Dergisi, 25(4), Aralık, ss.4-6.
[16] Savaş, V. (2000). Piyasa Ekonomisi ve Devlet. 2. Baskı. Ankara: Liberte Yayınları.
[17] Buchanan, J.M. (1989). Market Failure and Political Failure. Explorations Jnto Constitutioııal Economies. Ed: J. M. Buchanan. Texas: A&M University Pres.
[18] Buchanan, J.M., & Wagner, R.E. (2001). Democracy in Deficit: The Political Legacy Of Lord Keyııes. Liberty Fund. Inc. (http://www.cconlib.org/librarv/buchanan/ buchcv8contents.html ). [09.12.2002].
[19] Lepage, H. (1991). Le Maıche Politique. Bulletin Du Cercle Frederic Bastiat, 5,7 Septembre, ss.1-4.
[20] Truger, A.. (2002). Constitutional Economics Government Failure and Economics Science Failure, ss.1-19. (http://polis.uniDinn.it/epcs/papers/truger.pdf).
[21] Buiter, W.H. (1983). Deficit Crowding Out and Inflation: The Simple Analytics. Nber Working Paper, No: 1299, February, ss.1-54. (http://www.nber.org/papers/wl078).
[22] Demir, O. (2003). Türkiye Ekonomisinin Temel Bir Sorunu: Yüksek Kamu Açıklarının Uzun Süre Devam Etmesi. A.Ü. 1İBF Dergisi, 17(1-2), ss.80-86.
[23] Kolçak, M.. (1998). Türkiye’de Kamu Açıklan ve İç Borç İlişkisi. A.Ü. 1İBF Dergisi, 12(1-2), s. 31.
[24] Poteıba, J.M., & Summers, H.L. (1986). Financial Lifetimes And The Crowding Out Effects Of Budget Deficits. Nber Workiııg Paper, No: 1955, June, ss.5-15. (http://Www.Nber.Org/Papers/W1955).
[25] Keynes, J.M. (1969). İstihdam Faiz ve Para Genel Teorisi, (Çev.: A. Baltacıgil). İstanbul: Fakülteler Matbaası.
[26] Friedman, M. (1988). Kapitalizm Ve Özgürlük. (Çev.: D. Eıberk, & N. Himmetoğlu). İstanbul: Altın Kitaplar.
[27] Dornbusch, R., & Fischer, S. (1988). Makro Ekonomi. (Çev.: S. Ak, M. Fisunoğlu, E. Yıldırım, & R. Yıldırım). 1. Baskı. İstanbul: Mcgraw-Hill Akademi Ortak Yayını.
[28] Demir, O., & Öztürk, N. (1999). Anayasal İktisat Çerçevesinde Devletin Sınırlandırılması. Prof. Dr. Orhan Oğuz’a Armağan. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayın No:640.
[29] Demir, O. (1997). Ekonomide Devlet, Ankara: SPK Yayın No:71.
[30] Demir, Ö. (1996). Kurumcu İktisat. 1. Basım. Ankara: Vadi Yayınları.
[31] Eggertsson, T. (1992). Economic Behavior And Institutions. New York: Cambridge University Pres.
[32] Tullock, G. (1994). “Rant Kollama”. (Çev.: C.C Aktan). Eker, A., & Aktan, Ç. (Ed.). Politik Yozlaşma ve Rant Kollama. Ankara: Takav Matbaası.
[33] Buchanan, J.M. (1991). “Rant Kollama Ve Kar Kollama”. (Çev.: A. Eker). Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat. Yayma Hazırlayan: Eker, A., & Aktan, C.C. İzmir: Aklıselim Matbaası.
[34] Buchanan, J.M., (1991). “Rant Kollayan Toplumda Yapılabilecek Yenilik Hareketleri” (Çev.: A. Eker). Kamu Tercihi ve Anayasal İktisat. Yayına Hazırlayan: Eker, A., & Aktan, C.C. İzmir: Aklıselim Matbaası.
[35] Ekici, M.S., & Demir, M. (2000). Rant Kollama Sürecinde Baskı Grupları. Prof. Dr. Adnan Tezel’e Armağan. İstanbul: Marmara Üniversitesi Maliye Araştırma ve Uygulama Merkezi, Yayın No: 13.
[36] Aktan, C.C. (1994). Rant Savaşları. Ankara: Ekonomik Forum Tobb Yayını.
[37] Dollery E.B., & Wallis, L.J. Local Government Failure. (iıttp://Www.Econs.Ecel.Uwa.Edu.Au/Economics/Econs/ Ecoın Conf/Dollervl.Pdf).
[38] Savaş, V. (1997). Anayasal İktisat. 3. Baskı. İstanbul: Avcıol Basım Yayım.
[39] Buchanan, J.M. (1994). Rant Kollama Kar Kollama. (Çev.: A. Eker). Eker, A., & Aktan, C.C (Ed.). Politik Yozlaşma ve Rant Kollama. Ankara: Takav Matbaası.
[40] Aktan, Ç.C. Görünmez Ayak Ve Milletlerin İsrafı. (http://Www.Canaktan.Org/Din-Ahlak/Ahlak/Rant- Kollama/Goruıımez-Avaklar.Htm). [07.10.2003],
[41] Bulutoğlu, K. (1997). Kamu Ekonomisine Giriş Devletin Ekonomik Bir Kuramı. 5. Baskı. İstanbul: Filiz Kitabevi.
[42] Aktan, Ç.C. (1997). Anayasal İktisat. İstanbul: İz Yayıncılık.
[43] Savaş, V. (1998). Politik İktisat. 3.Bası. İstanbul: Beta Yayınları.
[44] Büyüklü, A.H. (2000). Ekonomide Devletin Payının İktisat Politikaları Açısından Önemi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 50(1-4), ss.45-46.
[45] Savaş, V. (1992). Yeni Anayasa Hazırlanırken Ekonomik Anayasa, Ekonomik Anayasa Sempozyumu. 28-29 Mayıs. Dokuz Eylül Üniversitesi İİBF Maliye Bölümü. Ankara: Takav Matbaası.
[46] Garello, J. (1996). Decisions Publiques Et Comportement Des Hommes Politiques. Lumieres Landaises. (http://Bastiat.Net/Fr/Cercle/Rencontres/i996-4.Ht.ml).
[47] Akalın, G. (2000). Kamu Ekonomisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
[48] Akalın, G. (2002). Türkiye’de Piyasa Ekonomisine Geçiş Süreci ve Ekonomik Kriz. Ankara: Tisk Yayın No:215.
[49] Savaş, E.S. (1994). Özelleştirme: Daha İyi Devlet Yönetiminin Anahtarı. (Çev.: E. Yeneı). Ankara: Mpm Yayın No:517.
[50] Demir, O., & Öztürk, N. (2001). Kamu Tercihinin Oylama Yöntemiyle Tespitinde Karşılaşılan Sorunlar. Kamu Tercihi ve Anayasal iktisat Dergisi, 1, Ocak-Şubat-Mart, ss.75-76.
[51] Hanusch, H. Kamu Sektöründe Etkinsizlikler: Talep ve Arz Yönleri. (Çev.: S. Tekir). (http://Www.Canaktan.Org/ Ekonoıni/Anavasal İktisat/Diger Yazilar/Tekir-Hanusch- Kamu-Etkinsiz.Htm). [07.10.2003],
[52] Karagül, M. (1997). Kayıtdışı Ekonomi ve Türkiye’deki Kayıtdışı Ekonominin İncelenmesi. Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İİBF Dergisi, 3, ss. 186-187.
[53] Altuğ, O. (1994). Kayıtdışı Ekonomi, İstanbul: Cem Ofset Matbaacılık.